Ngàysoạn:
Ngày dạy:
TIẾT 41. ĐỌC THÊM: BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ
(Mao ốc vị thu phong sở phá ca)
- Đỗ Phủ-
I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1.Kiến thức:
- Cảm nhận được tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả của nhà thơ Đỗ Phủ.
- Thấy được đặc điểm củabút pháp Đỗ Phủ qua nhữngdòng thơ miêu tả và tự sự, hiện thực và trữ tình. Bước đầu thấy được vị trí và ý nghĩa của những yếu tố miêu tả và tự sự trong thơ trữ tình.
2.Kỹ năng:
- Đọc và phân tích bản dịch thơ trữ tình, tự sự.
3.Thái độ:
- Có tấm lòng nhân đạo, vị tha, cao cả.
II. CHUẨN BỊ TƯ LIỆU VÀ THIẾT BỊ DẠY HỌC:
1.Chuẩn bị của thầy:
- Soạn bài, SGK, SGV,đọc sách tham khảo,tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng,các tài liệu: kiến thức cơ bản và bài tập nâng cao.
2.Chuẩn bị của trò:
- Chuẩn bị bài,tư liệu liên quan đến bài học,đọc bài, soạn bài,xem trước bài.Chuẩn bị vở ghi, SGK, nháp...
III. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1.Ổnđịnh tổ chức:
- Kiểm tra sĩ số:
2. Kiểm tra bài cũ:
- Kiểm tra sự chuẩn bị bài ở nhà.
1. Đọc thuộc lòng (cả phần âm và phần dịch) bài thơ “Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê” của Hạ Tri Chương, cho biết chủ đề của bài thơ này?
2.Tình yêuquê hương đất nước của tác giả thể hiện như thế nào?Hãy so sánh tình huống thể hiện tình quê hương trong bài thơ “Tĩnh dạ tứ” của Lý Bạch
3. Bài mới:
Ở những tiết trước chúng ta đã được tìm hiểu thơ và tác phẩm của Lý Bạch một nhà thơ lãng mạn nổi tiếng đời Đường. Bài hôm nay chúng ta sẽ được gặp một trong những nhà thơ hàng đầu của thơ Đường, nhưng khác với Lí Bạch. Trong thơ ông lạilà bức tranh hiện thực của ngườidân Trung Quốc cuối đời Đường, một trong những bài thơ tiêu biểu đó là: “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” (Đỗ Phủ).
|
HĐ CỦA THẦY VÀ TRÒ |
NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT |
|
HĐ 1. HD đọc tìm hiểu chú thích: - GV yêu cầu đọc: Vừa kể lại vừa tả, + Cảm xúc bất lực, buồn bã khổ 1,2,3 + Giọng tươi sáng, phấn chấn khổ 4 - Gọi một HS đọc chú thích? Nêu những nét tiêu biểu về tác giả Đỗ Phủ? ?Dựa vào chú thích (*) nêu những nội dung hoàn cảnh có liên quan đến sự ra đời của bài thơ - GV giải thích những từ HS chưa rõ HĐ 2. HD đọc-hiểu văn bản: - Xác định thể thơ? Phương thức biểu đạt? H:Tác giả đã triển khai chủ đề trên theo bố cục như thế nào? Dựa vào đâu để em xác định điêù đó? - Dựa vào cách ngắt quãng, sự thay đổi vần, nội dung cụ thể (4 phần) - Dựa vào mối quan hệ giữa nội dung trong bài (2 phần) - HS đọc lại 18 câu thơ đầu? H:mười tám câu thơ đầu có nội dung khái quát là gì? H:Khổ hơ một tác giả sử dụng phương thức biểu đạt nào? Từ loại nào được s/dụng có hiệu quả ở đây? H: Qua cách kể, tả của tác giả, em có hình dung ntn về trận gió? H: Em cảm nhận đc điều gì đg diễn ra trong tâm trạng tác giả? - HS đọc diẽn cảm khổ thơ 2,3 H:Trong khổ thơ thứ 2 tác giả kể về điều gì? H: em thấy hình ảnh nhà thơ hiện lên như thế nào? H:Đặt hoàn cảnh lũ trẻ vào trong hoàn cảnh đất nước TQ đang loạn lạc lúc đó em có nhậnxét gì về tâm trạng của nhà thơ? H:Trong khổ thơ này tác giả đã kết hợp các kiểu văn bản nào? H: Thời gian ở đây được xác định như thế nào? H:Nhận xét gì về cách miêu tả cơn mưa mùa thu? H: Với cơn mưa thu như vậy đã ảnh hưởng như thế nào đến nổi khổ của tác giả? H: Trong các nổi khổ trên, nổi khổ nào khiến cho tác giả cảm thấynặng nề nhất? Vì sao? - GVbình thêm. H: Em có nhận xét gì nội dungmười tám câu thơ đầu? - Gọi HS đọc: Giọng hân hoan 5 câu thơ cuối và trả lời các câu hỏi: H: Ba câu thơ đầu của đoạn nói lên điều gì?mơ ước gì? mục đích? H:Có người cho rằng đó là một ước mơ ảo tưởng? Em có ý kiến như thế nào? - GV có thể lấy ví dụ thêm: ĐP viết: “ước kéo dòng ngân rửa giáo gươm, Xếp xó từ đây không động dụng” -> mong ước hoà bình. H: Hai câu cuối đã nói lên điềugì vềquan niệm sống của tácgiả Đỗ Phủ? H: Nếu không có 5 câu cuối thìgiá trị biểu cảm củabài thơ sẽ như thế nào? H: Nêu được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ? - HS đọc mục ghi nhớ SGK – T134 |
I. Đọc, tìm hiểu chú thích 1.Đọc: 2.Tìm hiểu chú thích a. Tác giả: Đỗ Phủ (712-770) là nhà thơ nổi tiếng đời Đường. Tự: Tứ Mĩ; hiệu: Thiếu Lăng; quê: tỉnh Hà Nam (TQ) - Có một thời gian ngắn làm quan, nhưng gần như suốt đời sống trong cảnh đau khổ, bệnh tật. -Thơ ông viết theo bút pháp hiện thực và giàu tinh thần nhân đạo cao cả b. Tác phẩm "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" là một trong những bài thơ xuất sắc của nhà thơ Đỗ Phủ. c. Từ khó: SGK II.Tìm hiểu văn bản 1. Kiểu văn bản:Biểu cảm - Thể thơ: cổ thể. - Ra đời trước thơ Đường; vần, nhịp, chữ, câu khá tự do, phóng túng. 2. Bố cục: - Cách 1: Bốnphần = 4 khổ thơ - Cách hai: hai phần Phần 1; 18 câu đầu Phần 2; 5 câu cuối 3. Phân tích: a.Mười tám câu thơ đầu: Cảnh nhà tranh bị gió thu phá và nỗi khổ của gia đình tác giả. * Khổ thơ 1: - Vừa miêu tả vừa kể về trận gió; + Các động từ: thét, cuộn, bay, rải, treo, quay , lộn…, -> trận gió mạnh, dữ dội, phút chốc đã cuốn bay cả 3 lớp mái tranh mới dựng của tác giả -> Thể hiện sự bất ngờ, tiếc nuối của tác giả trước thiên nhiên vô tình. * Khổ thơ 2,3: Nỗi khổ của nhà thơ: * Khổ 2: Kể chuyện lũ trẻ xóm nghịch ngợm thừa gió bẻ măng, xô vào cướp giật, mang tranh đi mất. + Nhà thơ: "môi khô, miệng cháy, gào chẳng được quay về, chống gậy lòng ấm ức!" -Vừa giận giữ, vừa đắng cay, bất lực, lại vừa xen lẫn nỗi đau nhân tình thế thái (cuộc sống cùng cực đã làm đã làm thay đổi tính cách trẻ thơ). *Khổ 3: (Biện pháp miêu tả + kể + biểu cảm) - Thời gian được xác định cụ thể: Gió nổi lên buổi chiều, đêm mưa đổ xuống và kéo dài suốt đêm. - Phác hoạ khái quát cơn mưa thu: gió ® mây tối mực ® lạnh ® dày hạt mưa ® mưa, mưa chẳng dứt. - Nỗi khổ của nhà thơ: Ướt, lạnh, con quậy phá và lo lắng vì loạn lạc. -> Đặc biệt khổ vì thời thế “từ trải cơn loạn ít ngủ nghê” là nặng nề nhất, làm cho nỗi khổ của tác giả như tăng lên gấp bội. -> 18 câu thơ đầu, tác giả phản ánh chân thực về nỗi khổ vật chất và tinh thần của bản thân mình. Nhưng đó cũng là nỗi khổ chung của người lao động, tri thức TQ đời Đường khi chiến tranh, loạn lạc xảy ra. b. Năm câu thơ cuối. (Biểu cảm trực tiếp) * Ba câu thơ đầu của đoạn: - Ước mơ của tác giả: Nhà rộng muôn ngàn gian. - Mục đích che chở cho những kẻ nghèo hèn, để họ được vui vẻ, yên tâm. -> Đây chính là ước mơ cao cả, chan chứa lòng vị tha và tinh thần nhân đạo, tuy mang màu sắc ảo tưởng song vẫn đẹp đẽ và bắt nguồn từ cuộc sống. * Hai câu thơ cuối:Lòng vị tha sẽ đạt tới trình độ xả thân, sẵn sàng hi sinh vì hạnh phúc chung, đặt nỗi khổ của những người nghèo lên trên nỗi khổ của mình. 5. Tổng kết: * Ghi nhớ SGK/ T 134 |
4. Củng cố , luyện tập:
H: Cảm nghĩ của em sau khi học xong bài thơ? Tinh thần nhân đạo của nhà thơ được thể hiện như thế nào trong tác phẩm?
5.Hướng dẫn về nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ, phân tích bài thơ, học thuộc lòng phần Ghi nhớ.
- Ôn kỹ bài: Tiết sau kiểm travăn 1 tiết
