Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên hay nhất (13 mẫu)

Dàn ý nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 1

1. Mở bài

Giới thiệu tác giả, tác phẩm, đoạn trích Trao duyên.

2. Thân bài

a. Hoàn cảnh của Thúy Kiều:
- Là con của một viên ngoại, gia cảnh sung túc, nàng lại có nhan sắc xinh đẹp và tài năng cầm kỳ thi họa có một không hai, có một mối lương duyên tốt đẹp là chàng Kim Trọng.
- Chỉ trong một đêm nhà tan cửa nát, cha và em bị bắt đi, gia sản bị niêm phong, sóng gió ập xuống trên đôi vai bé nhỏ và buộc nàng phải đỡ lấy => Số phận của Thúy Kiều thật mỏng manh và tội nghiệp.
- Thúy Kiều đã quyết tâm làm tròn chữ hiếu và phụ đi chữ tình, bán mình làm vợ lẽ cho người ta để đổi lấy vài trăm lượng bạc chuộc cha và em => Tinh thần trách nhiệm, ý thức gánh vác gia đình, lòng hiếu thuận sâu sắc.

b. Sự thông minh khôn khéo của Kiều trong cảnh trao duyên cho em gái Thúy Vân:
- Kiều hiểu rằng việc trao duyên cho em là một chuyện hết sức khó khăn và không dễ mở lời. Thế nên nàng đã rào trước đón sau rằng "Cậy em em có chịu lời/Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa".
- Đưa Thúy Vân vào thế bị động, kéo Thúy Vân ra khỏi sự vô lo vô nghĩ, đồng thời trao cho nàng một phần trách nhiệm.
- Nàng nhanh chóng kể vắn tắt cuộc tình của mình với Kim Trọng đồng thời cũng giải thích những nỗi day dứt, "Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai của mình", để nhận được sự thấu hiểu và thông cảm của em gái.
- Tinh tế bộc lộ sự thấu hiểu của mình đối với cảnh ngộ của Thúy Vân.
- Lấy cả tình máu mủ ruột già, lấy cả cái tấm lòng mong mỏi "thịt nát xương mòn", dù chết cũng cam nguyện để khiến Thúy Vân thấu hiểu và đồng ý.

c. Nỗi day dứt, tiếc nuối và chút ích kỷ trong tình yêu:
- Kiều đã trao lại cho em tất cả tín vật giữa mình và Kim Trọng như một nghi thức trao duyên, từ "chiếc vành" đến "bức tờ mây".
- Thốt ra một câu nói rất mâu thuẫn "Duyên này thì giữ vật này của chung".
→ Hóa ra Thúy Kiều không mạnh mẽ như ta tưởng tượng, bên cạnh sự thông minh khéo léo, sắc sảo thuyết phục trao duyên cho em, thì ta thấy ở nàng còn là nỗi buồn bã, đau khổ, nhiều tiếc nuối trước chuyện tình tan vỡ.

d. Nỗi đau đớn đoạn trường của Kiều sau khi đã trọn tình trọn hiếu:
- Kiều thốt lên những tiếng khóc đau đớn trước mối duyên "trâm gãy bình tan", đồng thời bộc lộ tình yêu thương tha thiết với Kim Trọng "kể làm sao xiết muôn vàn ái ân", rồi cuối cùng là lời tạ lỗi, từ biệt đầy xót xa dành cho tình lang "Trăm nghìn gửi lạy tình quân/Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi", để xem như là lời kết thúc cho mối duyên ngắn ngủi của mình với chàng Kim.
- Ý thức một cách rất rõ ràng cái số kiếp hồng nhan bạc mệnh của mình, vừa bạc như vôi trắng, lại lênh đênh, lạc lõng, mỏng manh như cánh hoa trôi theo dòng nước.

e. Nghệ thuật:

Nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của Nguyễn Du cho chúng ta thấy đầy đủ những cung bậc cảm xúc, cũng như suy nghĩ của Thúy Kiều trong lúc trao duyên.

3. Kết bài

Nêu cảm nhận chung.

Dàn ý nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 2

Mở bài: Giới thiệu sơ lược về tác giả Nguyễn Du (năm sinh , cuộc đời , sự nghiệp sáng tác có những tác phẩm nào ) sau đó dãn vào truyện kiều có đoạn tích trao duyên
+Vị trí đoan trích , nôi dung khái quát

Thân bài:

+Những từ ngữ đặc sắc được dùng đoạn trích (cậy, chịu,lạy ...)
+Thái độ bất ngờ của kiều
+Sự khôn khéo của kiều trong viêc giãy bày lí do để thuyết phục thúy vân nhận lời (tình cảm sâu đâm của kiề đối với kim trọng , tình máu mủ chị em )( có thơ dẫn chứng )
+Nghệ thuật tác giả dùng trong các câu thơ đó
+Tâm trạng của kiều trong câu thơ đó
+Tâm trạng của kiều khi trao duyên trao vật cho thúy vân
+Kiều rơi vào tuyệt vọng sau khi trao duyên như thế nào ?
+Diễn biến tâm trang của kiều qua từng cách đối thoại (nói với thúy vân , nói với bản thân , cuối cùng là nói với kim trọng)
+Sự buộc tội chính bản thân mình của kiều đã khẳng ddịnh nhân cách cao đẹp của nàng
+Biện pháp nghệ thật mà nguyễn du sử dung
+Tấm lòng thương xót cho số phận bạc mệnh của kiều , nguyễn du hiểu thầu nỗi đau khi phải tự mình vứt bỏ tình yêu duy nhất ,đẹp đẽ của mình
+Chỉ trích xã hội phong kiến như thế nào ?

Kết bài:

+ Tỏ thái độ chỉ trích xã hội phong kiến mục nát
+ Đồng tình về tấm lòng thương người của Nguyễn Du
+ Ca ngợi những nhân phẩm tốt đẹp của người con gái tài hoa nhưng bạc mệnh

Dàn ý nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 3

I – KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Tác giả

2. Với tài nghệ miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật của Nguyễn Du, đoạn trích Trao duyên ca ngợi tình yêu sâu sắc của Thuý Kiều đối với Kim Trọng qua việc thể hiện nỗi đau đớn tột cùng mà nàng phải chịu đựng khi phải trao duyên; qua đó thể hiện lòng cảm thông, thương yêu sâu sắc của Nguyễn Du đối với con người "bạc mệnh".

II – RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

1. Tìm hiểu xuất xứ

Gợi ý:

Đây là một trong những đoạn ở vị trí mở đầu cho cuộc đời lưu lạc đầy đau khổ của Thuý Kiều. Khi Vương Ông và Vương Quan bị bắt giam do có kẻ vu oan, Thuý Kiều phải bán mình làm vợ Mã Giám Sinh để lấy tiền đút lót quan lại cứu cha và em. Việc nhà đã tạm yên, Kiều mới nghĩ đến tình duyên lỡ dở của mình. Trước hết, nàng nghĩ cho người mình yêu, phận mình dù thế cũng đành, nhưng cảm thấy có lỗi với Kim Trọng. Phải làm thế nào cho người yêu đỡ khổ, suy nghĩ mãi, trong đêm cuối cùng, nàng quyết định nhờ em thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng.

Đoạn trích từ câu 723 đến câu 756 trong Truyện Kiều.

2. Tìm hiểu bố cục đoạn trích

Gợi ý:

Có thể chia đoạn trích làm hai đoạn nhỏ:

Đoạn 1 (14 câu đầu): Thuý Kiều "trao duyên" cho Thuý Vân.

• Kiều nói với em về nỗi bất hạnh của mình.
• Nhờ em và trao kỉ vật tình yêu cho em.

Đoạn 2 (20 câu còn lại): Tâm trạng Kiều sau khi "trao duyên".

• Kiều mong muốn "trở về" gặp lại người yêu.
• Kiều hướng đến sự đồng cảm với người yêu.
• Tâm trạng tuyệt vọng của Kiều bởi mâu thuẫn trong tâm hồn nàng (tình yêu sâu nặng và sự chia biệt vĩnh viễn) vẫn không thể giải quyết.

3. Phân tích nghệ thuật xây dựng lời thoại và độc thoại của nhân vật

Gợi ý:

Đoạn trích là một đoạn lời thoại hoàn chỉnh của nhân vật. Nhưng tính chất đối thoại đổi thay dần theo diễn biến tâm lí và cảm xúc của Kiều. Thoạt đầu xưng hô "chị em"; nhưng từ dòng 15 đến dòng 26, Kiều cảm thấy hạnh phúc đời mình đến đây chấm dứt nên tự xưng mình là "người mệnh bạc", "người thác oan", "hồn". Từ dòng 27 cho đến hết, Kiều như quên đang nói với em, chuyển sang nói với Kim Trọng đang vắng mặt, đó là lời đối thoại đau đớn với người yêu trong tưởng tượng. Dòng 27 - 28 là lời than, dòng 29 - 30 là lời nói với Kim Trọng trong tưởng tượng, dòng 31 - 32 lại là lời than, dòng 33 - 34 lại nói với Kim Trọng trong tưởng tượng. Ở đây, dấu hiệu độc thoại nội tâm là người đối thoại trực tiếp (Thuý Vân) không hiện diện nữa. Cho dù Thuý Vân vẫn còn ngồi ở đó, nhưng lời của Kiều không hướng tới nàng. Kiều lúc này chỉ sống với chính mình, với người yêu của mình nên lời nàng hướng vào nội tâm, thể hiện nỗi đau đớn đến quằn quại của riêng nàng. Ở vào trạng thái đau đớn đến cùng cực, người ta mất luôn ý thức về thực tại. Lời độc thoại này có tác dụng thể hiện trạng thái tâm lí ấy. Và giọng thơ từ chỗ đau đớn bỗng oà thành tiếng khóc: "Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang! – Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây !"

4. Bình luận về nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ trong đoạn trích

Gợi ý: Nguyễn Du đã thể hiện một nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ tinh tế, điêu luyện.

Thuý Kiều nhờ em gái là Thuý Vân thay mình lấy một người mà em chưa thực quen biết. Dù Thuý Vân tính tình đơn giản thế nào thì yêu cầu này cũng quá ư đột ngột, bởi đây là chuyện quan hệ đến cả một đời người. Vì thế lời của Kiều vừa trông cậy, vừa nài ép. Để thể hiện sắc thái này, Nguyễn Du đã rất công phu trong lựa chọn từ ngữ trong ngôn ngữ nhân vật: "cậy", mời em "ngồi lên cho chị lạy", rồi sẽ "thưa",...

Cậy em, em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.

Kiều dùng "cậy" mà không dùng "nhờ" vì "cậy" có ý nói khó, vật nài buộc người khác phải nghe mình, không cho từ chối; còn nhờ thì tuỳ ý, không có ý nài ép. Kiều dùng "chịu lời" mà không nói "nhận lời". "chịu lời" là nhận lời làm việc không do mình tự nguyện, hoặc một việc khó chối từ. Chữ "có" ở đây tuy được dùng với ý ướm hỏi cho lịch sự, nhưng thực chất là ép buộc: "Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em". Hai chữ "mặc em" nói rõ cái ý ép buộc.

5. Bi kịch tình yêu của Kiều được thể hiện như thế nào trong đoạn trích?

Gợi ý:

Bi kịch ở đây được hiểu là tâm trạng của một người biết rất rõ, ý thức rất rõ về nỗi đau khổ của mình mà không có cách nào để giải thoát được. Với Thuý Kiều, bi kịch tình yêu là nỗi đau về sự tan vỡ tình yêu hoàn toàn do khách quan đưa lại. Kiều thiết tha yêu Kim Trọng và mong muốn tình yêu được đẹp mãi, đã thề nguyền kết duyên trăm năm nhưng vì để cứu gia đình mà nàng phải phụ tình Kim Trọng. Biết rằng như thế sẽ rất đau khổ, trao duyên cho em cũng chỉ là một cách an ủi phần nào tình yêu với Kim Trọng mà thôi. Biết trước đau khổ mà không có cách nào giải thoát. Đó là nguồn cơn tâm trạng bi kịch của nhân vật trong đoạn trích.

6. Bình luận nhan đề

Gợi ý:

Chữ duyên theo giáo lí của nhà Phật là nguyên do tạo ra số phận, sau này được hiểu rộng hơn là sự định sẵn từ kiếp trước cho tình cảm của hai người (thường là tình cảm vợ chồng).

Duyên là một khái niệm có tính chất vô hình, do đó trao duyên là một điều khó khăn, nhất là với những người có đời sống nội tâm sâu sắc như Thuý Kiều. Trao duyên là một sự hi sinh rất lớn. Trước đó Kiều đã hi sinh tình yêu để làm bổn phận người con hiếu thảo: "Làm con trước phải đền ơn sinh thành". Nay, trao duyên cho Vân là hi sinh tình yêu của mình vì hạnh phúc của người mà mình yêu. Do vậy, hành động của Kiều làm cho hình tượng nhân vật trở nên cao cả hơn, đẹp đẽ và đáng khâm phục hơn.

7. Phân tích tâm trạng Thuý Kiều thể hiện qua hai câu thơ:

Chiếc vành với bức tờ mây
Duyên này thì giữ, vật này của chung.

Gợi ý:

Trong màn kịch trao duyên, Thuý Kiều đã trao kỉ vật của tình yêu cho Thuý Vân, đó là tờ hoa tiên ghi lời thề nguyền của Kiều và Kim Trọng, chiếc vành trước đây Kim Trọng trao cho Kiều làm của tin, bây giờ đều được trao lại cho Vân. Nhưng mâu thuẫn nảy sinh ở chi tiết, vật thì trao cho em "giữ" nhưng duyên thì muốn để lại làm "của chung". Cũng có thể xem là mâu thuẫn giữa cảm xúc và lí trí. Về lí trí, Kiều muốn Kim Trọng được hạnh phúc nên gá nghĩa Thuý Vân cho chàng. Nhưng về tình, vì tình yêu của Kiều với chàng Kim sâu sắc quá nên không muốn trao gửi. Đây hoàn toàn là tâm lí của tình yêu sâu nặng và đích thực. Tình yêu sâu nặng mà vẫn phải trao duyên chứng tỏ sự hi sinh của Kiều rất lớn lao.

8. Tác giả đã khắc hoạ tâm trạng Kiều như thế nào sau khi "trao duyên"?

Gợi ý:

Nếu như phần trên của đoạn trích còn là sự đấu tranh giữa lí và tình, là sự hi sinh vì người mình yêu, thì đến đoạn cuối, sau khi trao duyên, Kiều đã nghĩ đến mình. Giọng điệu của đoạn thơ trở thành giọng điệu thương thân của chính nhân vật.

Kiều quan niệm trao duyên tức là đã mất Kim Trọng, như thế thì đời mình coi như cũng hết. Nghĩ đến tương lai, Kiều thấy cái chết hiện diện và khi đó oan hồn của bản thân sẽ theo gió tìm về chốn cũ:

Trông ra ngọn cỏ lá cây
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về

Và Kiều đã tưởng tượng oan hồn của mình sẽ cất lời cầu xin chân thành và tội nghiệp:

Rảy xin chén nước cho người thác oan

Nàng vô cùng đau khổ khi nghĩ đó là tương lai sắp tới mà mình không tránh được. Do đó, Kiều đã khóc, khóc một cách tuyệt vọng cho tình yêu ngắn ngủi của mình:

Bây giờ trâm gãy bình tan
Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân

Tiếng khóc cho mối tình tan vỡ, tiếng khóc cho thân phận khổ đau cất lên từ nhân vật chính của tác phẩm đã đánh động tâm can bao người đương thời và hậu thế. Như thế, ở đây tiếp tục xuất hiện mâu thuẫn không thể giải quyết giữa tình yêu mãnh liệt và sự chia biệt vĩnh viễn, tức là giữa lí và tình.

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 1

Nguyễn Du, một đại thi hào của dân tộc Việt Nam, ông sinh năm 1766 mất năm 1820, tên chữ là Tố Như. Quê ông ở Hà Tĩnh, ông được sinh ra trong một gia đình phong kiến quý tộc. Sống trong giai đoạn đồng tiền làm băng hoại đạo đức, đầy biến động, Nguyễn Du chứng kiến được rất nhiều cảnh đời bất công, cũng như sự thối nát của xã hội bấy giờ. Và ông có sự cảm thông sâu sắc đối với người phụ nữ bất hạnh. Nguyễn Du đã viết ra nhiều tác phẩm văn học để nói thay cho tấm lòng đầy ai oán, cho số phận bạc mệnh đáng thương của người phụ nữ. Trong đó có bài “Trao Duyên”, là một bài thơ trong tuyệt tác “Truyện Kiều”, một bài thơ bi cảm được thể hiện qua từng câu, từng chữ, nó mang đến một nỗi xúc động khôn nguôi cho người đọc.

Tình yêu giữa Thúy Kiều và Kim Trọng đang tươi đẹp, nồng nàn thì Kim Trọng phải về Liêu Dương hộ tang chú. Trong khi đó tai họa đổ ập xuống gia đình Thúy Kiều. Của cải bị bọn sai nha vét sạch. Cha và em trai Thúy Kiều bị bắt, bị đánh. Bọn quan lại đòi đút lót “có ba trăm lạng việc này mới xuôi”. Trước biến cố đau lòng đó, một người giàu tình cảm, giàu đức hy sinh như Thúy Kiều không còn cách nào khác là phải bán mình lấy tiền cứu cha và em. Nhưng còn mối tình với Kim Trọng? Thúy Kiều hết sức đau khổ. Cuối cùng nàng quyết định nhờ em thay mình lấy Kim Trọng. Đoạn “Trao duyên” trong “Truyện Kiều” rất cảm động. Có lẽ đây là cảnh tượng đau lòng chưa từng thấy trong nền văn học nhân loại.

Dựa vào cốt truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, Nguyễn Du đã dựng lại tình tiết trao duyên thật sống động. “Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân” thì thấy chị mình đang thổn thức giữa đêm khuya. Vân ghé đến ân cần hỏi han. Thúy Kiều thật là khó nói, nhưng “để lòng thị phụ tấm lòng với ai”. Thương cha, nàng bán mình, thương người tình, nàng đành cậy em:

“Cậy em, em có chịu lời,

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.

Giữa đường đứt gánh tương tư,

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em”

Trong dãy từ diễn tả khái niệm nhờ, Nguyễn Du đã chọn từ “cậy”, tuyệt vời chính xác. Từ “cậy” hàm chứa niềm tin mà người được nhờ không thể thoái thác được. Lại thêm một cử chỉ thiêng liêng là “lạy”. Thuở đời chị lại lạy sống em bao giờ! Mà chỉ để trao duyên. Mối tình với chàng Kim sâu nặng biết chừng nào, thiêng liêng biết chừng nào! Trong nước mắt, giữa đêm khuya, Thúy Kiều đã kể lể sự tình cho cô em nghe:

“Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề

Sự đâu sóng gió bất kì

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai”

Thúy Kiều đã kể nhanh những sự kiện mà Thúy Vân cũng đã chứng kiến. Chuyện gặp chàng Kim trong buổi chiều thanh minh. Chuyện kể nguyền hẹn ước với Kim Trọng. Chuyện sóng gió của gia đình. Nhưng có một chi tiết mà đối với cái trí bình thường của Thúy Vân không bao giờ biết được:

“Hiếu tình không dễ hai bề vẹn hai”

Qua lời Thúy Kiều, Nguyễn Du đay nghiến cả một xã hội. Hiếu – tình là hai giá trị tinh thần không thể đặt lên bàn cân được. Một xã hội bắt con người phải lựa chọn những giá trị không thể lựa chọn được thì xã hội đấy là một xã hội tàn bạo. Thúy Kiều đã cay đắng lựa chọn chữ “hiếu”. Mà chỉ có ba điều tồn tại: “Đức tin, hi vọng và tình yêu, tình yêu vĩ đại hơn cả”. Nghe một lời trong Kinh Thánh như vậy, chúng ta càng thấm thía với nỗi đau của nàng Kiều.

Cho nên hy sinh chữ tình, nàng Kiều coi như không tồn tại trên cõi đời này nữa. Mỗi lời của nàng không phải là nước mắt mà là máu đang rỉ ra trong lòng.

“Ngày xuân em hãy còn dài

Xót tình máu mủ thay lời nước non

Chị dù thịt nát xương mòn

Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”

Hai chị em đều “xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” vậy mà nàng nói “ngày xuân em hãy còn dài” đau đớn biết chừng nào! Lời lẽ thiêng liêng của nàng là vì lo cho Kim Trọng, mong sao cho chàng Kim có hạnh phúc trong tan vỡ. Trong đau khổ tuyệt vọng, nàng còn biết lo cho hạnh phúc của người khác. Thật là một cô gái có đức hi sinh lớn lao.

Biết là em thuận lòng (con người trời sinh ra để hưởng hạnh phúc đó, trong giờ phút này cũng dễ thuận lòng lắm. Với lại chị nói cảm động quá. Mà anh Kim Trọng em đã nhất kiến rồi, cũng dễ thương lắm), nàng trao cho em những kỷ vật giữa nàng và chàng Kim:

“Chiếc thoa với bức tờ mây

Duyên này thì giữ, vật này của chung”

Tình cảm dẫu sao vẫn còn trừu tượng, chứ kỷ vật của tình yêu thì cứ hiển nhiên hiện ra đó, cho nên Thúy Kiều trao “chiếc thoa với bức tờ mây” cho em thì nàng cũng đau đớn đến tột độ. Mỗi lời của nàng nặng như chì. Nàng trao duyên, trao kỷ vật cho em. Cái xã hội bắt con người phải chung cả cái không thể chung được thì có đáng ghét không, có đáng nguyền rủa không? Đấy chính là lời tố cáo vọng đến thấu trời của Nguyễn Du đối với xã hội đã chà đạp lên hạnh phúc của con người.

Thúy Kiều trao duyên là coi như mình đã khuất. Nàng dặn em giữ gìn kỷ vật và còn dặn em hãy thương lấy linh hồn vật vờ đau khổ của chị trên cõi đời đen bạc này:

“Mai sau dù có bao giờ,

Đốt lò hương ấy, so tờ phím này.

Trông ra ngọn cỏ lá cây,

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.

Hồn còn mang nặng lời thề,

Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai.”

Thúy Kiều tưởng tượng nàng chỉ còn là bóng ma. Lời lẽ huyền hồ. Bóng ma nàng sẽ hiện lên trong hương trầm và âm nhạc. Hồn ma còn mang nặng lời thề với Kim Trọng, cho nên dẫu “thịt nát xương mòn” thì hồn nàng vẫn còn quanh quẩn với “ngọn cỏ lá cây”, với “hiu hiu gió…” Tình của người bạc mệnh vẫn còn làm chấn động cả vũ trụ.

Đau đớn tột cùng trước sự đổ vỡ của tình yêu, nàng quên rằng trước mặt mình là Thúy Vân mà than khóc với Kim Trọng:

“Trăm nghìn gửi lạy tình quân,

Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi

Phận sao phận bạc như vôi!

Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.”

Mỗi lời của nàng là một lời vận vào. Trước nỗi đau đớn xót xa này, nàng chỉ trách mình là “phận bạc”, là “hoa trôi”, những hình ảnh đó làm động lòng thương đến hết thảy chúng ta. Đối với Kim Trọng, nàng còn mặc cảm tội lỗi là chính nàng đã “phụ chàng”. Chính tâm lý mặc cảm tội lỗi cao thượng đó khiến nàng chết ngất trong tiếng kêu thương thấu trời:

“Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!

Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây!”

Đoạn “Trao duyên” trong “Truyện Kiều” là một khúc “đoạn trường” trong thiên “Đoạn trường tân thanh”. Với con mắt tinh đời, Nguyễn Du đã phát hiện thấy trong truyện của Thanh Tâm Tài Nhân là một tình tiết rất cảm động và bằng nghệ thuật tuyệt vời, ông đã dựng lại đoạn “Trao duyên” hết sức sâu sắc và độc đáo. Tác giả đã đối lập hai tính cách của hai chị em một cách tài tình: con người của đời thường và con người của phi thường. Trong sự kiện “sóng gió bất kì” này, Thúy Vân vô tư, hồn nhiên (cũng đừng vội chê trách Thúy Vân. Nhân vật này còn là một kho bí mật trong công trình nghệ thuật kiệt tác của Nguyễn Du mà chúng ta chưa kịp bàn ở đây), còn Thúy Kiều thì lại càng đau đớn hơn. Nguyễn Du đã dụng công miêu tả tâm lý, sự vận động nội tâm nhân vật, cũng có thể nói Nguyễn Du đã đạt đến phép biện chứng của tâm hồn. Chỉ qua đoạn “trao duyên”, chúng ta cũng cảm nhận được Thúy Kiều là một cô gái giàu tình cảm, giàu đức hi sinh, có ý thức về tình yêu và cuộc sống. Một nhân cách như vậy mà vừa chớm bước vào đời như một bông hoa mới nở đã bị sóng gió dập vùi tan tác. Nói như Mộng Liên Đường Chủ nhân là khúc đoạn trường này như có máu rỏ trên đầu ngọn bút của Nguyễn Du, như có nước mắt của thi nhân thấm qua trang giấy. Hơn hai trăm năm rồi, những giọt nước mắt nhân tình ấy vẫn chưa ráo.

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên để thấy sau những giây phút đau đớn tột cùng, nàng Kiều rơi vào nỗi đau khổ và tuyệt vọng cùng cực, nàng nghĩ về Kim Trọng và càng đau xót hơn. Từ đó, đại thi hào Nguyễn Du đã phác họa thành công bi kịch tình yêu của nàng Kiều, nhưng vẫn ánh lên một nàng Kiều giàu lòng trắc ẩn với nhân cách cao đẹp

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 2

Nguyễn Du là một đại thi hào của dân tộc Việt Nam và cũng là của thế giới.Ông tên là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên.Ông sinh ra trong một gia đình phong kiến quý tộc và sống trong xã hội phong kiến – Một xã hội suy thoái, thối nát. Nguyễn Du đã từng trải qua hơn chục năm sống gian khổ ở nhiều vùng quê khác nhau, nếm đủ những thứ vị đắng cay của cuộc sống phong trần. Trong đó có mùi vị của sự chia ly, dang dở của tình yêu đôi lứa.Sau khi đi sứ sang Trung Quốc, Nguyễn Du sáng tác nên đại thi phẩm bất hủ: ”Truyện Kiều”.

Đoạn trích “Trao Duyên”là một đoạn trích thể hiện khá rõ bi kịch tan vỡ, dang dỡ của tình yêu Thuý Kiều - Kim Trọng và nỗi đau tột cùng của Kiều về số phận bi kịch của nàng, đồng thời thể hiện tư tưởng nhân đạo chủ nghĩa xuyên suốt trong thơ Nguyễn Du trước những đau khổ, bất hạnh cũng như khát vọng hạnh phúc của con người. Cùng nhau tìm hiểu nội dung nghị luận văn học Trao duyên 12 câu đầu để hiểu rõ về mối tình Kiều - Trọng.

Sau khi giải quyết xong thủ tục bán mình (“Tờ hoa đã ký-cân vàng mới trao”), lấy tiền lo cho vụ kiện nhà Kiều, ngày mai Kiều sẽ phải rời theo Mã Giám Sinh ra đi.Đêm ấy Kiều bồi hồi thương cho chàng Kim, tìm cách trả nghĩa nợ tình cho chàng.Đèn thắp sáng đêm, nước mắt đầm đìa.Nhân Thúy Vân thức dậy hỏi, Kiều bây giờ mới cậy em thay lời và trao duyên cho em.Mối tình Kim-Kiều đâu phải là mối tình trăng gió thoảng qua.Đây là mối tình đầu say đắm nhất, trong sáng nhất.Thế mà giờ đây phải đem mối tình ấy trao cho người khác – còn có nỗi đau nào hơn?!Lời Thuý Kiều nói với em đau đến từng chữ:

Cậy em em có chịu lời

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa

Mở đầu cuộc trao duyên, Thuý Kiều có cách nói, cách xưng hô đặc biệt.Tại sao Kiều không nói “nhờ em” mà lại nói “cậy em” ?Bởi vì chữ cậy bao hàm ý hy vọng tha thiết của một lời trông cậy, có ý nương tựa, tin tưởng nơi quan hệ ruột thịt, gửi gắm nỗi khẩn khoản thiết tha.Kiều nói “em có chịu lời” chứ không nói “em có nhận lời” ngoài lý do từ “chịu lời” mang sắc thái bắt buộc, Kiều muốn em không được từ chối đề nghị của mình mà còn bởi vì Kiều cảm thấy đây là một sự thiệt thòi, một sự hy sinh lớn lao của em Vân – em sẽ phải yêu và kết duyên vợ chồng với một người mà mình chưa yêu.Cách nói như thế phù hợp với hoàn cảnh và tâm trạng van nài, khẩn thiết của Kiều.Ngày xưa, giáo lý phong kiến thời xưa rất nghiêm ngặt.Xưa nay bề dưới lạy bề trên, em phải thưa gửi lễ phép khi nói với chị.Nhưng lúc này, Kiều lại đang bảo em “ngồi lên” rồi “lạy”, ”thưa”.Tại sao Kiều lại chấp nhận hạ mình xuống hàng thấp của người thấp vế?Bởi vì việc và Kiều sắp “cậy” em là một việc rất hệ trọng.Tư thế “lạy”, ”thưa” là tư thế của một người chịu ơn với ân nhân của mình.Thật vậy, em Vân sẽ phải thay Kiều hy sinh tình duyên của mình mà giúp Kiều nối duyên với chàng Kim, việc làm đó Kiều mang ơn em rất lớn.Ngoài ra, hành động “lạy”, ”thưa” của Kiều còn tạo ra một bầu không khí nghiêm trang, trịnh trọng, Kiều “vưa tình vừa lễ”, làm cho em không thể không nhận lời.Với cách dùng từ khéo léo và đầy sắc thái ý nghĩa, chỉ qua hai câu thơ, Nguyễn Du đã mở đầu cuộc trao duyên đầu hồi hộp, trang trọng và đồng thời thể hiện hoàn cảnh éo le, tâm trạng khẩn thiết, bế tắc của Kiều.Nguyễn Du không kể lại thái độ của Thuý Vân ra sao bởi vì hai câu đầu chỉ là lời bày tỏ ý nguyện.Đúng là sau đó, Kiều nói ngay đến mối tình dang dở của mình:

Giữ đường đứt gánh tương tư

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em

Trong thời đại phong kiến, không được phép tự do yêu đương, thì đây là một tâm sự còn giấu kín của Kiều.Giờ đây Kiều buộc phải nói rõ cho em Vân.Người xưa xem tình yêu là một gánh nặng, cho nên người ta hay nói:”gánh tương tư”.Mối tình của Kiều và chàng Kim đang đến độ đắm say nhất, nồng nàn nhất.”gánh tương tư”của Kiều giờ đây nặng hơn bao giờ hết.Trớ trêu thay, cơn gia biến ập đến với Kiều.Kiều đang “giữa đường”, đang gánh một “gánh tương tư” nặng trĩu thì gánh đứt, không sao mang xách lại được.Hình ảnh ấy đã thể hiện rõ tâm trạng bất lực của Kiều.Và vì thế mà giờ đây, Kiều phó thác “gánh tương tư” bị gãy - hay nói theo cách của Kiều là tơ duyên mối vướng – lại cho em Vân.Nhưng đối với Thuý Vân, đó là một “mối tơ thừa”.Kiều hiểu thấu cảm giác thiệt thòi của em nên nói thẳng ra:”Mặc em”, có nghĩa là “phó mặc cho em đó, dang dở hay không em cũng phải gánh vác, chắp nối cho chị.Kiều hết sức mong em dùng thứ keo bền nhất – “keo loan”, thứ keo chế bằng huyết chim loan – để “chắp mối tơ thừa” này và sao cho nó không bao giờ đứt nữa.Câu nói này mang giọng điệu của người chị phó thác cho em, nên câu thơ mang sắc thái dứt khoát, nghiêm trang và mang nhiều “sức nặng” của giọng điệu. Không còn gì để mất nữa, đến lúc này Kiều có thể bình tĩnh nói cặn kẽ chuyện tình, nỗi đau của mình:

Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước khi đêm chén hề

Sự đâu sóng gió bất kì

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai

Đây là những điều bí mật của Kiều mà Thuý Vân chưa hề được biết, là điều lễ giáo phong kiến cấm kỵ, nhưng bây giờ, Kiều buộc phải thành thật kể cho em nghe, với hy vọng một sự thông cảm chia sẻ.Lời nói của Kiều thật bình tĩnh, rõ ràng và ngẹn ngào, cặn kẽ nỗi đau.Sự trùng điệp của ba điệp từ “khi”:”khi gặp”, ”khi ngày”, ”khi đêm” đã nói lên sự thề ước sâu nặng, không thể nuốt lời, càng khẳng định tình trạnng bế tắc của Kiều.Kiều quan niệm tình yêu của mình khác với quan niệm tình yêu của xã hội phong kiến đương thời:Đó là sự cảm nhận yêu thương từ trong trái tim chứ không phải sự bức ép, ràng buộc.Phải chăng Nguyễn Du đã cho Kiều phá vỡ quan niệm lạc hậu, bất công đối với tình yêu đôi lứa để hướng tới tình yêu đích thực của con người? Mối tình Kim-Kiều đang mặn nồng thì cơn gia biến ấp đến.Lúc này đây Kiều phải chọn một trong hai:”Hiếu” hoặc “tình” chứ không thể “hai bề vẹn hai” được.Thật ra, trong hoàn cảnh “Hiếu-tình chọn một” thì Kiều vẫn có thể chọn “tình”, tức là bỏ mặt gia đình trong sự tra khảo dã man mà bỏ trốn, trọn đời bên chàng Kim.Nhưng Kiều đã chọn “hiếu”, Kiều đã hy sinh mối tình với chàng Kim và thậm chí là cả tấm thân trinh trắng của mình để cứu lấy gia đình.Kiều đã nói ra cái lý của mình và hy vọng em ắt sẽ thấu hiểu tâm trạng bi kịch của mình.Từ “sự đâu” như một lời oán trách số phận, ngoại cảnh đã gây “sóng gió bất kỳ” làm tan vỡ mối tình đầu sâu nặng.

Trở lại với cuộc trao duyên, sau khi kể rõ chuyện tình và nỗi đau của mình, Kiều chuyển sang phân tích ý nghĩa, gửi gắm em Vân:

Ngày xuân em hãy còn dài

Xót tình máu mủ thay lời nước non

Chị dù thịt nát xương mòn

Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây

“Ngày Xuân” mang tính ước lệ, có ý tuổi trẻ của người con gái.Tuổi trẻ của em con dài và vì “tình máu mủ” giữa em và chị mà “thay lời nước non” giúp chị.Kiều kêu gọi tình chị em máu mủ ruột thịt thiêng liêng, gợi dậy ở Vân đức hy sinh và lòng vị tha vì người thân.Nếu được thõa nguyện, thì dẫu Kiều chết đi, dưới chín suối cũng hả dạ, vì có được tiếng thơm là người có tình nghĩ.Nhưng điều đặc biệt ở đây là Kiều xem như mình đã chết, như người chết.Câu”ngày xuân em hãy còn dài” còn có ý nghĩa là “ngày xuân của chị đã hết rồi”, chị chỉ còn “thịt nát xương mòn” và “ngậm cười chín suối”, nơi cõi chết.Nguyễn Du đã khéo léo tinh tế để cho dự cảm từ từ len lõi vào lời nói của Kiều.Bề ngoài tưởng như Kiều đã sắp đặt hết mọi chuyện nhưng sâu thẳng trong lòng là nỗi đau đớn tưởng chừng như có thể chết được.

Nói xong lời thỏa nguyện bình sinh và hàm ơn đối với em, Kiều liền trao kỷ vật kỷ niệm:

Chiếc vành với bức tờ mây

Duyên này thì giữ vật này của chung.

”Tờ mây” là tờ hoa tiên có vẽ vân mây, là tờ hoa tiên mà trên đó Kiều đã ghi lời thề(“Tiên thề cùng thảo một chương”).Kiều trao duyên cho Vân thì những những vật kỉ niệm(“chiếc vành”, ”tờ mây”) trước đây thuộc về mối tình Kiều - Kim thì bây giờ đã thuộc về Vân – Kim.Cho nên, khi đã gửi gắm “lời nước non”, việc hiển nhiên Kiều phải làm là trao những vật thiêng liêng ấy lại cho Vân.Nhưng câu tiếp theo thật kỳ lạ:”Duyên này thì giữ vật này của chung”!”Duyên đây là nhân duyên, duyên phận, cơ duyên, tức là sự run rủi cho số phận hai người trai gái gặp nhau, kết đôi với nhau và lấy nhau.”Duyên này” là duyên mà Kiều đã trao cho Vân, trở thành duyên của Vân với chàng Kim, cho nên Kiều dặn Vân phải giữ lấy.Nhưng tại sao vật kỷ niệm này là của chung?Ở đoạn trên, du thuyết phục em bằng lí, hay bằng tình hay bằng cả hai thì vẫn là ngôn ngữ của lí trí, giọng thơ đều đều, trầm trầm.Đến đây thì lời thơ như nấc thẹn.Cái “gút” tâm trạng đầu đoạn trích đã được “mơ”û ra nhưng dường như giờ lại bị “thắt” lại thể hiện qua lời nói bất bình thường.Nút “thắt” này chính là nút thắt của nội tâm Kiều.Lời lẽ ấy là lời lẽ của nội tâm Kiều bất chợt thốt ra trước sự thật cay đắng và phũ phàng:Vật này(Chiếc vành, Tờ mây) là của nàng, chàng Kim là của nàng, sao bây giờ lại là của Vân?Nội tâm rối bời, giằng xé ấy thể hiện Kiều còn muốn giữ lại cho mình, cho quá khứ chôn sâu trong trái tim Kiều, không muốn trao hoàn toàn cho em, thể hiện tâm trạng day dứt, vướng víu, níu kéo của Kiều đối với những kỷ niệm tình yêu của mình với chàng Kim hay nói khác hơn là Kiều “trao mà không trao”:trao kỷ vật tình yêu cho em mà không tài nào dứt ra khỏi mối tình.Điều đó chứng tỏ:”Kiều trao duyên chứ không trao tình”.Đó là một sự thật đau đớn lòng, khiến cho bao đoc giả phải cảm động.Hai câu thơ trên là tình tiết chính của cuộc trao duyên nên mang nhiều ý nghĩa biểu tượng và trữ tình rất lớn.Nguyễn Du thật tinh tế và cũng thật nhân bản trong ý thơ của mình.Chỉ với hai câu thơ mà ông đã chuyển tải đến độc giả nhiều khía cạnh tâm trạng của Kiều hay mang tính khái quát hơn là của cả những người con gái đang yêu trong xã hội phong kiến đương thời và thậm chí ở xã hội hiện đại ngày nay:”Khi đang yêu, ai lại muốn trao duyên bao giờ?”

Từ nay, những kỷ vật Kiều trao lại cho em còn là vật làm tin nhắc nhở đến Kiều, để khi Vân có được hạnh phúc thì đừng quên Kiều:

Dù em nên vợ nên chồng

Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên

Mất người còn chút của tin

Phím đàn với mảnh hương huyền ngày xưa

Ý nghĩ của Kiều thật chua chát, tủi buồn.Nó đọng lại ở câu:”Dù em nên vợ nên chồng”.Trao duyên cho em rồi, cũng đã trao trả kỷ vật lại cho em, đã “cậy” em, ”lạy”em, biết bao nhiêu khẩn khoản, tin tưởng…ấy thế mà Kiều vẫn đặt một giả thiết, như có điều gì đó vẫn chưa ổn, chưa yên.Kiều tự thấy mình đáng thương biết bao, mình là “người mệnh bạc” để cho người khác(em Vân) phải “xót”, phải thương hại!Cây đàn hồ đào ngày nào Kiều đàn cho chàng Kim nghe, và mảnh hương huyền ngày nào từng chướng kiến hai người thề nguyền cũng để lại cho em như là vật của tin.Đối với Kiều, chúng đã trở thành quá khứ xa xôi của “ngày xưa”.Trớ trêu thay, ”của tin” vẫn còn đó mà người thì lại “mất”:”Mất lòng còn chút của tin” – lời nói của Kiều đề cập đến cái chết mà vẫn mang âm điệu trầm trầm, vẻ như “chuyện tất yếu” - khiến cho nhiều độc giả nhạy cảm phải “nhói lòng”.

Ý nghĩ về cái chết cứ trở đi trở lại, ám ảnh Kiều.Nhất là khi trao kỷ vật tình yêu cho em, Kiều cảm thấy như mình đã chết, bởi khi mất đi tình yêu, cuộc sống đối với Kiều chẳng còn ý nghĩa gì nữa.Rồi như người mất hồn, vẫn ngồi đây, mà hồn thì bay xa xăm tận “mai sau”:

Mai sau dù có bao giờ

Đốt lòng hương ấy so thơ phím này

Trông ra ngọn cỏ lá cây

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về

Kiều đã mất hết hiện tại.Tương lai của nàng trông chờ vào lòng thương.Mai sau khi em “đốt hương”, chơi đàn(“so tơ”) – những lúc hạnh phục thì hãy nhớ đến chị.Cái cách hình dung oan hồn bơ vơ của mình nơi mai sau thật là thê thảm:Kiều sau này chỉ là một ngọn gió vật vờ nơi lá cây ngọn cỏ! Còn gì để thương cảm hơn là gợi lên những hình ảnh hư vô?Kiều bị ám ảnh bởi oan hồn của Đạm Tiên.Kiều gặp chàng Kim tại nơi gần mộ Đạm Tiên, đi chơi xuân về cũng gặp mộ Đạm Tiên…Trước mộ của Đạm Tiên, nghe em Vương Quan kể về số phận đau thương của nàng, Kiều không cầm nổi nước mắt:”Kiều đâu mối sẵn thương tâm-“Thoắt nghe, Kiều đã đầm đầm châu sa”.Nay số phận Kiều cũng éo le như như của Đạm Tiên.Cho nên, ”hồn” của Kiều cũng giống như hồn Đạm Tiên”ào ào đổ lộc rung cây” - có ý thức quay về cõi trần:

Hồn còn mang nặng lời thề

Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai

Thì ra, ”hồn” của Kiều vẫn chưa dứt nổi chàng Kim.Hồn của Kiều là “hồn mang nặng lời thề”.”Lời thề”ở đây chính là lời thề đêm thềnguyền vằng vặc ánh trăng mà Kiều không bao giờ quên được:”Vầng trăng vằng vặc giữa trời-Đinh ninh hai miệng một lời song song”.”Lời thề” ấy của Kiều với chàng Kim đối với nàng cực kỳ quan trọng.Kiều đã”trăm năm tạc một chữ đồng đến xương” với chàng Kim.Bởi thế, dù có tan tành thân xác “bồ liễu, dáng vẻ”trúc mai”, Kiều cũng quyết gặp lại trực tiếp chàng Kim để “đền nghì” cho chàng Kim.Đó là một ý thức, một tấm lòng, một tư tưởng mà không phải người con gái nào cũng có được.Sự thủy chung của Kiều vẫn được thể hiện rõ nét, đậm đà và càng sâu sắc hơn trong hoàn cảnh ngặt nghèo.Còn đối với Vân, khi “hồn Kiều quay trở về dương gian:

Dạ đài cách mặt khuất lời

Rưới xin giọt nước cho người thác oan

“Dạ đài” là nơi âm phủ tăm tối.Lúc ấy, một người là con người cõi trần(Thúy Vân), một kẻ là hồn ma âm phủ(Thuý Kiều).em và chị sẽ “cách mặt khuất lời”, tức là sẽ không thấy được nhau và cũng không nghe được tiếng nói của nhau.Khi đó, em hãy rảy chén nước cho “người thác oan” là chị(Theo quan niệm tôn giáo cổ truyền thì nước tinh khiết có thể tẩy rửa nỗi oan khuất, làm cho oan hồn được mát mẻ siêu thoát).Qua đó chứng tỏ Kiều tuy tự nguyện hy sinh, bán mình chuộc cha, nhưng vẫn ý thực được mình bị oan uổng cho nên sau khi chết, hồn oan không tan.Trong tình cảnh ngặt nghèo như vậy, Kiều vẫn có ý thức nhận biết và đấu tranh đến cùng đối với sự bất công của xã hội phong kiến đương thời.
 

”Trâm gãy gương tan” là hình ảnh của tình duyên tan vỡ.Kiều đã nhận của chàng Kim “muôn vàn ái ân” đến nỗi “kể làm sao xiết” mà giờ đây Kiều lại phản bội, thất hứa, làm “tơ duyên ngắn ngủi”, ”trân gãy gương tan”.Nghẹn ngào, cay đắng, xót xa – bấy nhiêu tâm trạng đối diện với Kiều.Tuy trao duyên cho em Vân, nhờ em “thay lời nước non” với chàng Kim, Kiều vẫn thấy mình chịu muôn vàn tội lỗi nên nàng đã gửi lại “trăm nghìn cái lạy” cho “tình quân”-người đã cùng nàng trải qua bao kỷ niệm tình yêu nồng nàn, say đắm, đã cùng nàng thề nguyền trăm năm bên nhau mà cuối cùng lại bị nàng phản bội-mà vẫn cảm thấy chưa đủ.Truớc đây ít phút, nàng đã “lạy” em Vân của mình để cầu xin em nối duyên với chàng.Khác hẳn với cái lạy “mang ơn”, cái “lạy” này là cái lạy tạ tội vô cùng thống thiết.Trong tình cảnh này, Kiều vẫn không thể làm gì hơn ngoài sự tạ tội.Và cái lạy đó đối với Kiều đã kết thức mối tình đầu ngắn ngủi, đầy tiếc nuối.Câu:”Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi” Kiều thốt lên sao mà thấm đượm vị chua chát, cay đắng của sự chia ly lứa đôi.Đến đây, Kiều mới thấm thía nỗi cô đơn và số phận của mình giữa cõi đời bất công:

Đoạn thơ “Trao Duyên” đúng là Kiều đã nói hết lời(“cạn lời”).Lời trao duyên như nói một lời trăn trối, vĩnh biệt.Trước lời trao duyên, tình yêu thật mặn nồng, say đắm, hạnh phúc, sau lời trao duyên mình đã trắng tay, đôi lứa chia ly, tình yêu tan vỡ.Trước khi trao duyên mình là người sống, sau khi trao duyên mình là hồn oan nơi chín suối.Bằng tài năng tuyệt vời của mình, Nguyễn Du hình dung rất rõ và thể hiện rất thành công số phận bi kịch, nội tâm rối bời, tâm trạng đau khổ, dằng vặc, cay đắng, xót xa và tuyệt vọng trong cuộc trao duyên của Kiều với việc sử dụng một cách khéo léo, tinh tế, sắc sảo từ ngữ, nhiều biện pháp nghệ thuật thích hợp, kết hợp linh động lời kể với lời tự tình, lời độc thoại, ……, làm cho đoạn”trao duyên” trở thành đoạn thơ lâm li nhất trong Truyện Kiều.Và đó cũng là lý do vì sao Truyện Kiều trở thành bất hủ!

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 3

Nguyễn Du (1766-1820) tuy đã sống cách đây gần thế kỷ, thế nhưng hệ tư tưởng và cách nhìn nhận về số phận cuộc đời con người và bối cảnh xã hội đương thời có nhiều tiến bộ, thấm thía và sâu sắc, khiến muôn đời phải trầm trồ nể phục. Trong số các tác phẩm của Nguyễn Du, Truyện Kiều được xếp vào hàng kiệt tác kinh điển bậc nhất của nền văn học Việt Nam, cũng như có một giá trị nhất định trên trường văn học thế giới với đề tài về số phận của con người. Sở dĩ Truyện Kiều được đánh giá cao là bởi nó chứa đựng những nội dung mang giá trị nhân đạo và giá trị hiện thực sâu sắc, không chỉ xót thương, thông cảm cho số phận của người phụ nữ xưa, mà còn phản ánh về một chế độ xã hội thối nát lắm chuyện bất công với người phụ nữ yếu đuối. Bên cạnh đó những giá trị nghệ thuật đặc sắc trong Truyện Kiều cũng làm nên những phương diện thẩm mỹ phong phú, uyển chuyển cho một tác phẩm dài, gây ấn tượng mạnh với độc giả muôn đời. Nhân vật chính của tác phẩm là Thúy Kiều, một người con gái tài sắc vẹn toàn, thế nhưng lại có một cuộc đời ngang trái, truân chuyên bậc nhất. "Trao duyên" là một trong những đoạn trích nổi bật thể hiện được rõ những vẻ đẹp trong tâm hồn của nhân vật cũng như những nỗi đớn đau bất hạnh đầu tiên mở đầu cho một cuộc đời hồng nhan nhiều sóng gió.

Thúy Kiều có một cuộc đời tưởng chừng như toàn vẹn hạnh phúc, khi là con gái cưng của một viên ngoại, gia cảnh sung túc, nàng lại có nhan sắc xinh đẹp và tài năng cầm kỳ thi họa có một không hai, đồng thời nhân lúc tuổi xuân thì phơi phới nàng thiếu nữ cũng tìm được cho mình một mối lương duyên tốt đẹp là chàng Kim Trọng. Tuy nhiên có lẽ rằng, trời không cho ai tất cả, hoặc họa chăng là cuộc đời Kiều sinh ra vốn đã bị tạo hóa ghen ghét đố kỵ, cùng với sự bất công của chế độ phong kiến thời bấy giờ thế nên nàng mới lần lượt rơi vào một hố đen không lối thoát suốt 15 năm trời đằng đẵng. Thúy Kiều đã từ một cô gái có cuộc sống ấm êm, thế mà chỉ trong một đêm nhà tan cửa nát, cha và em bị bắt đi, gia sản bị niêm phong, sóng gió ập xuống trên đôi vai bé nhỏ và buộc nàng phải đỡ lấy. Nhưng lúc này đây bao nhiêu sự tài sắc, thông minh vốn sẵn tính trời của Thúy Kiều cũng chẳng thể xoay chuyển nổi một chút càn khôn, để đưa gia đình về lại như trước. Lúc này đây người ta mới thấy số phận của người phụ nữ phong kiến, số phận của Thúy Kiều thật mỏng manh và tội nghiệp. Trước thực cảnh như vậy, Thúy Kiều đã trăm đường suy nghĩ, có lẽ vẻ đẹp đầu tiên của Thúy Kiều trong đoạn trích Trao duyên là đến từ tinh thần và ý thức trách nhiệm gánh vác gia đình với vai trò là con trưởng. Kiều đã muôn vàn đắn đo giữa chữ hiếu và chữ tình, giữa công ơn dạy dỗ, nuôi nấng của mẹ cha, với tình yêu hẹn thề gắn bó cùng Kim Trọng, giữa gia đình với người nàng yêu sâu sắc. Cuối cùng Thúy Kiều đã quyết tâm làm tròn chữ hiếu và phụ đi chữ tình, đó là một quyết định có thể nói là vô cùng khó khăn với một cô gái tuổi vừa cập kê, nhưng trong thứ lễ giáo mà nàng từng được học đó là một quyết định hợp lý. Chọn chữ "hiếu" rồi, nhưng làm sao để làm tròn chữ ấy thì cũng lại là một mối lo khác. Và khi nghe đến việc Kiều bán mình làm vợ lẽ cho người ta để đổi lấy vài trăm lượng bạc chuộc cha và em, ta bỗng cảm thấy thật xót xa, tiếc hận. Một cô gái nhan sắc, tài năng, tính cách đều thuộc hàng bậc nhất, vậy mà cuối cùng lại đành phải chôn vùi cả tuổi thanh xuân cùng với một người đàn ông đáng tuổi cha chú, không chỉ vậy mà còn phải chịu cảnh chung chồng. Còn gì buồn tủi, đớn đau hơn nữa, khi Kiều từ một viên ngọc quý cha mẹ hết lòng nâng niu, bỗng trở thành món hàng rẻ mạt mặc sức cho người ta ngã giá chào thưa. Thật buồn thay cho phận đàn bà lắm chông chênh! Ở đoạn trích Trao duyên, chúng ta sẽ không chỉ thấy được tấm lòng hiếu thảo của Kiều khi chấp nhận bỏ mối lương duyên với Kim Trọng để cứu gia đình, mà còn nhận ra sự thông minh khôn khéo của nàng trong cảnh trao duyên cho em gái Thúy Vân. Tự hỏi rằng Thúy Kiều có ích kỷ quá không, khi vừa muốn trọn hiếu lại càng muốn trọn tình với Kim Trọng? Thì xin được trả lời rằng Thúy Kiều quả thực có ích kỷ, nhưng có lẽ so với cái hy sinh của nàng thì Kiều đáng có được sự ích kỷ ấy. Kiều thừa hiểu rằng việc trao duyên cho em là một chuyện hết sức khó khăn và không dễ mở lời. Thế nên nàng đã rào trước đón sau rằng:

"Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa"

Rõ ràng Kiều làm vậy là đã đưa Thúy Vân vào thế bị động ngay cả khi nàng còn chưa hiểu rõ sự tình, nhưng có lẽ cũng hiểu được tầm quan trọng của sự việc. Kéo Thúy Vân ra khỏi sự vô lo vô nghĩ, đồng thời trao cho nàng một phần trách nhiệm, dẫn đến việc Vân khó có thể từ chối khi chính chị gái mình đã dùng một ngữ điệu khẩn khoản, vừa "cậy" vừa "lạy" như thế. Thế rồi nàng nhanh chóng kể vắn tắt cuộc tình của mình với Kim Trọng đồng thời cũng giải thích những nỗi day dứt, "Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai của mình", để nhận được sự thấu hiểu và thông cảm của em gái. Đó chính là cơ sở để Thúy Kiều có thể nhờ em chắp nốt mối duyên thừa với Kim Trọng, để cho nàng được trọn nghĩa mà an tâm ra đi. Nhưng Kiều không chỉ ép duyên Thúy Vân một cách cứng nhắc, dồn Vân vào thế, mà nàng cũng rất tinh tế bộc lộ sự thấu hiểu của mình đối với cảnh ngộ của Thúy Vân.

"Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây"

Kiều biết Thúy Vân còn trẻ tuổi, lại không yêu Kim Trọng, giờ đây buộc phải giúp mình làm trọn nghĩa kết tóc quả thực là điều bất công, bởi lẽ sau này cuộc đời Thúy Vân có lẽ cũng không có được hạnh phúc thật sự. Nàng không được quyền chọn lựa, mà phải chắp mối duyên thừa của chị một cách miễn cưỡng. Đồng thời, câu thơ "ngày xuân em hãy còn dài" cũng bộc lộ những nỗi xót xa chôn giấu trong lòng Kiều, ngày xuân của Thúy Vân còn dài, của mình chẳng lẽ lại không, thế mà dường như sau ngày hôm nay Kiều sẽ chẳng còn biết gì đến xuân sắc, đến hạnh phúc được nữa, khi nàng đang phải bước vào một con đường mà đã định sẵn là nhiều đau khổ. Cuối cùng để thuyết phục Thúy Vân thêm lần nữa, Kiều đã lấy cả tình máu mủ ruột già, lấy cả cái tấm lòng mong mỏi "thịt nát xương mòn", dù chết cũng cam nguyện để khiến Thúy Vân thấu hiểu và đồng ý.

Sau khi nhận được cái gật đầu của Thúy Vân, Kiều đã trao lại cho em tất cả tín vật giữa mình và Kim Trọng như một nghi thức trao duyên, từ "chiếc vành" đến "bức tờ mây". Tuy nhiên nàng rõ ràng đã dứt khoát trao duyên nhưng lại vẫn thốt ra một câu nói rất mâu thuẫn "Duyên này thì giữ vật này của chung". Hóa ra Thúy Kiều không mạnh mẽ như ta tưởng tượng, bên cạnh sự thông minh khéo léo, sắc sảo thuyết phục trao duyên cho em, thì ta thấy ở nàng còn là nỗi buồn bã, đau khổ, nhiều tiếc nuối trước chuyện tình tan vỡ. Kiều dù để Thúy Vân gả cho Kim Trọng thế nhưng lại vẫn muốn hai vợ chồng em phải nhớ đến kẻ xấu số là mình, vẫn muốn những vật kỷ niệm là cùng chung sở hữu ba người. Tức là trong mối duyên của Thúy Vân thì Thúy Kiều vẫn muốn mình còn có được một chút tồn tại. Mặc dầu đó là tâm tính ích kỷ, nhưng có lẽ phàm là người, ai trong hoàn cảnh của Kiều cũng sẽ ích kỷ và tư tâm như vậy mà thôi. Kiều không đáng trách.

Sau kết thúc phần trao duyên, Thúy Kiều quay trở lại với những nỗi đau đớn của mình, chữ hiếu đã gần như trọn,chỉ còn chữ tình dở dang, Thúy Kiều không gắng gượng nữa nàng bộc lộ hẳn nỗi đau đớn, vật vã trước tình cảnh của mình bằng những câu thơ đoạn trường, day dứt.

"Bây giờ trâm gãy bình tan,
Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân!
Trăm nghìn gửi lạy tình quân
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi.
Phân sao phận bạc như vôi?
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.
Ôi Kim Lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!"

Kiều thốt lên những tiếng khóc đau đớn trước mối duyên "trâm gãy bình tan", đồng thời bộc lộ tình yêu thương tha thiết với Kim Trọng "kể làm sao xiết muôn vàn ái ân", rồi cuối cùng là lời tạ lỗi, từ biệt đầy xót xa dành cho tình lang "Trăm nghìn gửi lạy tình quân/Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi", để xem như là lời kết thúc cho mối duyên ngắn ngủi của mình với chàng Kim. Đồng thời Thúy Kiều lúc này cũng ý thức một cách rất rõ ràng cái số kiếp hồng nhan bạc mệnh của mình, vừa bạc như vôi trắng, lại lênh đênh, lạc lõng, mỏng manh như cánh hoa trôi theo dòng nước. Hai câu thơ cuối là tiếng khóc đoạn trường, đau đớn đến tột cùng của người con gái bất hạnh trước nghịch cảnh của cuộc đời mà có lẽ lời thơ tựa như rỏ máu, ngập tràn nước mắt tựa như chính cuộc đời Kiều vậy.

Xét về nghệ thuật đoạn trích Trao duyên của Truyện Kiều nổi bật nhất là nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật, bằng những vần thơ tài tình Nguyễn Du đã cho chúng ta thấy đầy đủ những cung bậc cảm xúc, cũng như suy nghĩ của Thúy Kiều trong lúc trao duyên. Không chỉ là sự suy tính cẩn thận chu toàn sao cho trọn tình, trọng nghĩa, mà còn cả tâm lý ích kỷ trong tình yêu, rồi cả những đớn đau tột cùng của Kiều khi tình yêu tan vỡ, đồng thời còn là cả những dự cảm không lành về cuộc đời của mình. Thể rất rõ chân dung của người phụ nữ tài hoa bạc mệnh nổi tiếng trong nền văn học Việt Nam, mang đến cho độc giả sự thấu hiểu và đồng cảm sâu sắc mà không phải tác giả nào cũng làm được như thế.

Đoạn trích Trao duyên là một trong những đoạn trích hay và đặc sắc nhất của Truyện Kiều mà ở đây bức chân dung chân thực nhất về Thúy Kiều đã được bày tỏ. Kiều không chỉ mang trong mình những vẻ đẹp tâm hồn đáng quý như tấm lòng hiếu thảo, trọn tình trọn nghĩa, hay sự thông minh, khéo léo hiếm có mà bên cạnh đó còn bộc lộ những mặt rất "con người" khi tác giả gợi tả cả sự ích kỷ, tiếc nuối, không cam lòng trong tình yêu với Kim Trọng của nàng. Đồng thời bộc lộ rõ nét tâm trạng đau đớn đoạn trường của Kiều trước những sóng gió ập tới giai đoạn đầu đời.

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 4

Đoạn trích Truyện Kiều này có nhan đề "Trao duyên" gồm 34 câu (từ câu 723 đến câu 756) được in trong sách giáo khoa môn Văn lớp 10. Đây là một trong những đoạn thơ mở đầu cuộc đời lưu lạc đau khổ của Thúy Kiều. Khi Vương Ông và Vương Quan bị bắt do có kẻ vu oan, Thúy Kiều phải bán mình cho Mã Giám Sinh để lấy tiền đút lót cho quan lại cứu cha và em. Đêm cuối cùng trước ngày ra đi theo Mã Giám Sinh, Thuý Kiều nhờ cậy Thúy Vân thay mình trả nghĩa, lấy Kim Trọng.

Nhan đề đoạn trích là Trao duyên nhưng trớ trêu thay đây không phải là cảnh trao duyên thơ mộng của những đôi nam nữ mà ta thường gặp trong ca dao xưa. Có đọc mới hiểu được, "Trao duyên", ở đây là gửi duyên, gửi tình của mình cho người khác, nhờ người khác chắp nối mối tình dang dở của mình. Thúy Kiều trước phút dấn thân vào quãng đời lưu lạc, bán mình cứu cha, nghĩ mình không giữ trọn lời đính ước với người yêu, đã nhờ cậy em là Thúy Vân thay mình gắn bó với chàng Kim. Đoạn thơ không chỉ có chuyện trao duyên mà còn chất chứa bao tâm tư trĩu nặng của Thúy Kiều.

Mở đầu đoạn thơ là 8 câu tâm sự của Thúy Kiều, về mối tình của mình với chàng Kim. Kể ra, với người xưa, một mối tình thiêng liêng như Thúy Kiều - Kim Trọng thường được giấu kín trong lòng ít khi người ta thổ lộ với người thứ ba. Vậy mà, ở đây, Thúy Kiều phải bộc lộ tất cả với Thúy Vân. Hơn thế nữa, nàng phải lạy em như lạy một ân nhân, một bậc bề trên, phải nói với em bằng những lời lẽ nhún nhường gần như van vỉ:

Cậy em, em có chịu lời,

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.

Không phải nhờ mà là cậy, chị nhờ em giúp chị với tất cả lòng tin của chị. Nhờ em nhưng cũng là gửi gắm vào em. Bao nhiêu tin tưởng bao nhiêu thiêng liêng đặt cả vào từ cậy ấy! Cũng không phải chỉ nói mà là thưa, kèm với lạy. Phải thiêng liêng đến mức nào mới có sự "thay bậc đổi ngôi" giữa hai chị em như thế. Nguyễn Du thật tài tình, như đọc thấu tất cả nỗi lòng nhân vật. Nỗi đau khổ vì không giữ trọn lời đính ước với chàng Kim đã buộc Thúy Kiều phải nói thật, nói hết với em, phải giãi bày tất cả. Bởi vì không có cách nào khác là phải nhờ em. Gánh tương tư đâu có nhẹ nhàng gì, thế mà vì mình giờ đây bỗng giữa đường đứt gánh, ai mà không đau khổ. Nhưng, gánh nặng vật chất thì san sẻ được, nhờ người khác giúp đỡ được, còn gánh tương tư mà nhờ người khác giúp đỡ cũng là điều hiếm thấy xưa nay. Vì vậy, Kiều mới phải cậy em, mới phải lạy, phải thưa, vì nàng hiểu nỗi khó khăn, sự tế nhị của gánh nặng này. Rõ ràng, Thúy Vân cũng phải hi sinh tình yêu của mình để giúp chị. Trong hoàn cảnh bi thương của mình, Thúy Kiều không chỉ trao duyên mà còn trao cả nỗi đau của mình cho em gái. Tuy nhiên, Thúy Vân vốn là cô gái vô tư, thơ ngây trong gia đình họ Vương lúc vạ gió tai bay, Thúy Kiều phải giành cho mình phần hi sinh lớn hơn; không chỉ hi sinh tình yêu mà hi sinh cả cuộc đời để cứu cha, cứu em.

Trao duyên cho em nhưng nào đã dễ trút đi gánh nặng? Bao nhiêu kỉ niệm ngày xưa của mối tình đầu, kỉ niệm đẹp đẽ của một thời ào ạt trở về. Những kỉ vật thiêng liêng nàng vẫn giữ, minh chứng cho tình yêu của nàng với chàng Kim, dễ gì trong phút chốc lại phải trao sang tay người khác, cho dù người đó chính là em gái mình? Tình yêu đôi lứa vốn có chút ít ích kỉ bên trong, đó cũng là lẽ thường tình. Chiếc thoa với bức tờ mây, Phím đàn với mảnh hương nguyền... vốn là kỉ vật riêng của Thúy Kiều, kỉ vật ấy có ý nghĩa tượng trưng cho hạnh phúc của nàng. Bây giờ, những kỉ vật thiêng liêng ấy, nàng phải trao cho em, không còn là của riêng của nàng nữa mà đã trở thành của chung của cả ba người. Đau xót làm sao khi buộc phải cắt đứt tình riêng của mình ra thành của chung! Biết vậy nhưng Thúy Kiều cũng đã trao cho em với tất cả tấm lòng tin cậy của tình ruột thịt, với tất cả sự thiêng liêng của tình yêu với chàng Kim. Nàng thuyết phục em mới khéo làm sao:

Ngày xuân em hãy còn dài,

Xót tình máu mủ, thay lời nước non.

Chị dù thịt nát xương mòn,

Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây.

Trên hết giữa chị với em là tình máu mủ; vì tình máu mủ ai nỡ chối nhau? Vì vậy, suốt từ đầu đến cuối đoạn thơ không hề thấy lời nói của Thúy Vân. Thúy Kiều như người đang dốc bầu tâm sự, nàng phải dốc cạn với em mới có thể thanh thản ra đi. Nàng tưởng tượng đến lúc mình đã chết, oan hồn trở về lẩn quất bên chàng Kim. Khi đó, âm dương cách biệt, chỉ có chén nước mới giải được mối oan tình. Lời tâm sự sao mà thương!

Cuối đoạn thơ nàng tưởng như mình đang nói với người yêu. Nỗi lòng vẫn ngổn ngang tâm sự, vẫn còn trăm nghìn điều muốn nói với chàng, vẫn không làm sao kể cho xiết muôn vàn ái ân giữa nàng với chàng; không giữ được trọn lời thề nguyền với chàng, nàng đành gửi chàng trăm nghìn lạy. Nàng gọi Kim Trọng là tình quân, nàng xót xa cho duyên phận của mình tơ duyên ngắn ngủi, nàng tự coi mình là người phụ bạc. Thật đau khổ biết bao: trao duyên rồi, đã nhờ em trả nghĩa cho chàng Kim rồi mà nỗi buồn thương vẫn chất chứa trong lòng nàng Kiều. Phải chăng, một lần nữa Nguyễn Du đã thể hiện đúng quy luật tâm lí của con người: cái gì đong mà lắc thì vơi, nhưng: sầu đong càng lắc càng đầy là như thế! Tình duyên dẫu có cố tình dứt bỏ vẫn còn vương tơ lòng là như vậy. Cuối đoạn thơ, mặc dù Kiều đã giãi bày hết nỗi khổ tâm riêng của mình với em, đã nhờ em trả nghĩa cho Kim Trọng nhưng những đau khổ vì tình duyên tan vỡ trong tâm trí nàng vẫn không nguôi. Vẫn còn mang nặng nợ tình với Kim Trọng, vẫn biết mình phận bạc, Thúy Kiều vẫn phải thốt lên đau đớn:

Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!

Thôi thôi thiếp dã phụ chàng từ đây!

Phải chăng đây là tiếng thơ kêu xé lòng mà sau này nhà thơ Tố Hữu đã nói thay bao người, bao thế hệ!

Đoạn thơ, trừ những câu đầu tâm sự với Thúy Vân, trao duyên cho Thúy Vân, còn thực chất là đoạn độc thoại nội tâm của Thúy Kiều. Với nghệ thuật thể hiện tài tình, Nguyễn Du giúp người đọc nhìn thấu tâm trạng đau khổ của Thúy Kiều. Càng hiểu nàng bao nhiêu, ta càng thương nàng bấy nhiêu, cảm phục nàng bấy nhiêu. Bởi vì người ta có thể hi sinh mọi thứ vì tình yêu, còn nàng thì lại hi sinh tình yêu vì chữ hiếu. Điều đó chẳng đáng cảm phục lắm sao?

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 5

Tình yêu giữa Thúy Kiều và Kim Trọng đang tươi đẹp, nồng nàn thì Kim Trọng phải về Liêu Dương hộ tang chú. Trong khi đó tai họa đổ ập xuống gia đình Thúy Kiều. Của cải bị bọn sai nha vét sạch. Cha và em trai Thúy Kiều bị bắt, bị đánh. Bọn quan lại đòi đút lót “ có ba trăm lạng việc này mới xuôi”. Trước biến cố đau lòng đó, một người giàu tình cảm, giàu đức hi sinh như Thúy Kiều không còn cách nào khác là phải bán mình lấy tiền cứu cha và em. Nhưng còn mối tình với Kim Trọng?. Thúy Kiều hết sức đau khổ. Cuối cùng nàng quyết định nhờ em thay mình lấy Kim Trọng. Đoạn “ trao duyên” trong “ Truyện Kiều” rất cảm động. Có lẽ đây là cảnh tượng đau lòng chưa từng thấy trong nền văn học nhân loại.

Dựa vào cốt truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, Nguyễn Du đã dựng lại tình tiết trao duyên thật sống động. “ Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân” thì thấy chị mình đang thổn thức giữa đêm khuya. Vân ghé đến ân cần hỏi han. Thúy Kiều thật là khó nói, nhưng “ để lòng thì phụ tấm lòng với ai”. Thương cha, nàng bán mình, thương người tình, nàng đành cậy em:

Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa
Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em

Trong dãy từ diễn tả khái niệm nhờ, Nguyễn Du đã chọn từ “ cậy”, tuyệt vời chính xác. Từ “ cậy” hàm chứa niềm tin mà người được nhờ không thể thoái thác được. Lại thêm một cử chỉ thiêng liêng là “ lạy”. Thuở đời chị lại lạy sống em bao giờ! Mà chỉ để trao duyên. Mối tình với chàng Kim sâu nặng biết chừng nào, thiêng liêng biết chừng nào! Trong nước mắt, giữa đêm khuya, Thúy Kiều đã kể lể sự tình cho cô em nghe:

Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kì
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai

Thúy Kiều đã kể nhanh những sự kiện mà Thúy Vân cũng đã chứng kiến . Chuyện gặp chàng Kim trong buổi chiều thanh minh. Chuyện thề nguyền hẹn ước với Kim Trọng. Chuyện sóng gió của gia đình. Nhưng có một chi tiết mà đối với cái trí bình thường của Thúy Vân không bao giờ biết được:

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai

Qua lời Thúy Kiều , Nguyễn Du đay nghiến cả một xã hội. Hiếu Tình là hai giá trị tinh thần không thể đặt lên bàn cân được . Một xã hội bắt con người phải lựa chọn những giá trị không thể lựa chọn được thì xã hội ấy là một xã hội tàn bạo. Thúy Kiều đã cay đắng lựa chọn chữ “ hiếu”. Mà chỉ có ba điều tồn tại: “ Đức tin, Hi vọng và Tình yêu, Tình yêu vĩ đại hơn cả”. Nghe một lời trong Kinh Thánh như vậy, chúng ta càng thấm thía với nỗi đau của nàng Kiều.

Cho nên hi sinh chữ tình, nàng Kiều coi như không tồn tại trên cõi đời này nữa. Mỗi lời của nàng không phải là nước mắt mà là máu đang rỉ ra trong lòng:

Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây

Hai chị em đều là “ xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” vậy mà nàng nói “ ngày xuân em hãy còn dài” đau đớn biết chừng nào ! Lời lẽ thiêng liêng của nàng là vì lo cho Kim Trọng, mong sao cho chàng Kim có hạnh phúc trong tan vỡ. Trong đau khổ tuyệt vọng, nàng còn biết lo cho hạnh phúc của người khác. Thật là một cô gái có đức hi sinh lớn lao.

Biết là em thuận lòng ( con người trời sinh ra để hưởng hạnh phúc đó,trong giờ phút này cũng dễ thuận lòng lắm. Với lại chị nói cảm động quá. Mà anh Kim Trọng em đã nhất kiến rồi, cũng dễ thương lắm), nàng trao cho em những kỉ vật giữa nàng và chàng Kim:

Chiếc thoa với bức tờ mây
Duyên này thì giữ , vật này của chung

Tình cảm dẫu sao vẫn còn là trừu tượng, chữ kỉ vật của tình yêu thì cứ hiển nhiên hiện ra đó, cho nên Thúy Kiều trao “ chiếc thoa với bức tờ mây” cho em thì nàng cũng đau đớn đến tột độ. Mỗi lời của nàng nặng như chì. Nàng trao duyên,trao kỉ vật cho em mà nàng chửi đời. Cái xã hội bắt con người phải chung cả cái không thể chung được thì có đáng ghét không, có đáng nguyền rủa không? Đấy chính là lời tố cáo vọng đến thấu trời của Nguyễn Du đối với xã hội đã chà đạp lên hạnh phúc của con người.

Thúy Kiều trao duyên là coi như mình đã khuất. Nàng dặn em giữ gìn kỉ vật và còn dặn em hãy thương lấy linh hồn vật vờ đau khổ của chị trên cõi đời đen bạc này:

Mai sau dù có bao giờ
Đốt lò hương ấy so tơ phím này
Trông ra ngọn cỏ lá cây
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về
Hồn còn mang nặng lời thề
Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai

Thúy Kiều tưởng tượng nàng chỉ còn là bóng ma. Lời lẽ huyền hồ. Bóng ma nàng sẽ hiện lên trong hương trầm và âm nhạc. Hồn ma còn mang nặng lời thề với Kim Trọng, cho nên dẫu “ thịt nát xương mòn” thì hồn nàng vẫn còn quanh quẩn với “ ngọn cỏ lá cây”, với “ hiu hiu gió…” Tình của người bạc mệnh vẫn còn làm chấn động cả vũ trụ.

Đau đớn tột cùng trước sự đổ vỡ của tình yêu , nàng quên rằng trước mặt mình là Thúy Vân mà than khóc với Kim Trọng:

Trăm nghìn gửi lạy tình quân
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi
Phận sao phận bạc như vôi?
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng

Mỗi lời của nàng là một lời vận vào. Trước nỗi đau đớn xót xa này, nàng chỉ trách mình là “ phận bạc”, là ‘hoa trôi”, những hình ảnh đó làm động lòng thương đến hết thảy chúng ta . Đối với Kim Trọng ,nàng còn mặc cảm tội lỗi là chính nàng đã “ phụ chàng”. Chính tâm lí mặc cảm tội lỗi cao thượng đó khiến nàng chết chất trong tiếng kêu thương thấu trời:

Ôi Kim Lang ! Hỡi Kim Lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!

Đoạn “ trao duyên” trong “ Truyện Kiều” là một khúc “ đoạn trường” trong thiên “ Đoạn trường tân thanh”. Với con mắt tinh đời , Nguyễn Du đã phát hiện thấy trong truyện của Thanh Tâm Tài Nhân một tình tiết rất cảm động và bằng nghệ thuật tuyệt vời , ông đã dựng lại đoạn “ trao duyên” hết sức sâu sắc và độc đáo. Tác giả đã đối lập hai tính cách của hai chị em một cách tài tình: con người của đời thường và con người của phi thường. trong sự kiện “ sóng gió bất kì” này, Thúy Vân vô tư , hồn nhiên ( cũng đừng vội chê trách Thúy Vân . Nhân vật này còn là một kho bí mật trong công trình nghệ thuật kiệt tác của Nguyễn Du mà chúng ta chưa kịp bàn ở đây), còn Thúy Kiều thì lại càng đau đớn hơn. Nguyễn Du đã dụng công miêu tả tâm lí, sự vận động nội tâm nhân vật, cũng có thể nói Nguyễn Du đã đạt đến phép biện chứng của tâm hồn. Chỉ qua đoạn trao duyên , chúng ta cũng cảm nhận được Thúy Kiều là một cô gái giàu tình cảm, giàu đức hi sinh , có ý thức về tình yêu và cuộc sống. Một nhân cách như vậy mà vừa chớm bước vào đời như một bông hoa mới nở đã bị sóng gió dập vùi tan tác.Nói như Mộng Liên Đường Chủ nhân là khúc đoạn trường này như có máu rỏ trên đầu ngọn bút của Nguyễn Du, như có nước mắt của thi nhân thấm qua trang giấy. Hơn hai trăm năm rồi, những giọt nước mắt nhân tình ấy vẫn chưa ráo.

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 6

Trao Duyên là một trong những đoạn thơ có ý nghĩa vô cùng đặc biệt trong Truyện Kiều của nhà thơ Nguyễn Du. Đoạn thơ khắc họa được rõ nét nhất tấn bi kịch của cuộc đời Thúy Kiều. Khi vì chữ Hiếu mà nàng phải quên đi chữ Tình quên đi hạnh phúc của đời mình đành dang dở. Bằng bút pháp miêu tả nội tâm tài tình Nguyễn Du đã cho chúng ta thấy được tâm trạng giằng xé đầy đau khổ của Thúy Kiều.

“Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”.

Trong không gian tĩnh mịch đêm khuya vắng. Thúy Kiều gọi Thúy Vân đến khẩn thiết cậy nhờ em. Nàng biết rằng điều mình nói ra đây thật sự rất khó khăn nên mới phải sử dụng từ “cậy em”. Sau đó rồi đưa Thúy Vân lên một tầm cao hơn đó là ngồi lên trên để chị “lạy rồi sẽ thưa”. Chỉ hai câu thơ đầu thôi mà chúng ta đã thấy được Thúy Kiều là người hiểu chuyện như thế nào khi lường trước được việc mình cậy nhờ em sẽ thật sự khó khăn nên muốn đưa em vào thế không thể chối từ.

Trong niềm đau đớn của bản thân, Thúy Kiều cố gắng phân bày với em việc tại sao mới có lý do cậy nhờ ngày hôm nay:

"Giữa đường đứt mối tương tư.
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề.
Sự đâu sóng gió bất kỳ.
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai.
Ngày xuân em hãy còn dài.
Xót tình máu mủ thay lời nước non.
Chị dù thịt nát xương mòn.
Ngậm cười chín suối vẫn còn thơm lây.”

Nàng kể về mối tình nồng thắm của mình với Kim Trọng vừa mới chớm nở nay đã phải lụi tàn vì hoàn cảnh gia đình. Không còn nỗi đau khổ nào hơn khi vì chữ Hiếu mà phải dứt bỏ chữ Tình với chàng Kim. Vì thế Thúy Kiều cũng mong Thúy Vân thấu hiểu cho nỗi khổ của mình mà nhận lời chắp nối tơ duyên với Kim Trọng. Nếu Thúy Vân nhận lời làm việc đó thì dù có chết Thúy Kiều cũng vẫn biết ơn em. “Ngậm cười chín suối vẫn còn thơm lây”. Nàng đã lấy cả cái chết ra để thuyết phục em gái nhận lời cậy nhờ của mình.

Sau khi Thúy Vân đã nhận lời giúp chị Thúy Kiều bắt đầu trao cho em những kỷ vật tình yêu. Lúc này tâm trạng đau khổ giằng xé của nàng được tác giả Nguyễn Du khắc họa rất rõ nét.

Chiếc trâm với bức tờ mây.
Duyên này thì giữ, vật này của chung.
Dù em nên vợ nên chồng.
Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên.
Mất người còn chút của tin.
Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa.

Trong giờ phút trao duyên mọi kỷ niệm lại sống dậy mãnh liệt trong tâm trí Thúy Kiều. Ngỡ như tình yêu chỉ mới hôm qua đây khi nàng vừa gặp Kim Trọng vừa trao nhau những lời thề nguyền ước hẹn. Trao duyên nhưng kỷ vật đấy được xem là của chung. Và sau này khi em có nên vợ nên chồng với chàng Kim cũng đừng quên chị. Càng nói Thúy Kiều càng xót xa cho thân phận hồng nhan bạc mệnh của mình. Khi mà có được tình yêu trong tay rồi mà vì biến cố gia đình lại bị tuột mất. Nàng chới với không biết bám víu vào đâu nên tưởng tượng đến lúc Thúy Vân và Kim Trọng bên nhau mà lúc đấy nàng chỉ như một oan hồn vật vờ trong gió vương vấn trên phím đàn và mảnh hương nguyền ngày xưa.

Mai sau dù có bao giờ.
Đốt lò hương ấy so tơ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây.
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.

Nếu như ở đoạn thơ đầu Thúy Kiều nói chỉ cần Thúy Vân nhận lời trao duyên thì mình ở nơi chín suối cũng ngậm cười thơm lây. Thì đến đoạn thơ này khi nhắc đến những kỷ niệm tình yêu với chàng Kim nàng càng day dứt. Nàng day dứt vì tình yêu không trọn vẹn. Thúy Kiều cảm thấy nỗi xót xa vô hạn dù chỉ là tưởng tượng thôi cũng khiến người ta cảm thấy thương cảm. Đúng là “trâm gãy bình tan” tơ duyên ngắn ngủi vừa nở đã tàn. Thúy Kiều chỉ xin em dù có thế nào nếu có âm dương cách biệt hãy cho chị xin giọt nước cho người thác oan.

Hồn còn mang nặng lời thề.
Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai.
Dạ đài cách mặt khuất lời.
Rưới xin giọt nước cho người thác oan.

Với Thúy Kiều dù có chết nàng cũng không bao giờ quên được tình yêu với Kim Trọng. Nên dù “thác xuống” nàng vẫn đau đáu với tình yêu chưa trọn vẹn. Nàng đã phải thốt lên:

Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang.
Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây.
Cạn lời hồn ngất máu say
Một hơi lặng ngắt đôi tay giá đồng

Thúy Kiều đã phải thốt lên “ôi Kim Lang” nghĩa là nàng đã coi chàng Kim Trọng như phu quân của mình là tình lang trong mộng. Nhưng từ nay cũng chỉ vì chữ Hiếu mà phải phụ chàng từ đây.

Đoạn thơ kết thúc với tâm trạng đau khổ cùng cực của Thúy Kiều. Ta thấy Nguyễn Du thật sự rất tài tình khi đã lột tả chân thực được nỗi niềm của Thúy Kiều trong đoạn trích Trao Duyên. Ở đó có cả sự mạnh mẽ của quân tử cũng có sự yếu đuối của nữ nhi thường tình khi phải rời xa tình yêu khắc cốt ghi tâm của mình. Một tâm trạng giằng xé đau khổ mà không phải ngòi bút nào cũng có thể lột tả được.

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 7

Sau khi đã giải quyết xong thủ tục bán mình (Tờ hoa đã kí, cân vàng mới trao), lấy tiền lo lót cho xong vụ kiện (Họ chung ra sức giúp vì, lễ tân đã đặt, tụng kì cũng xong), Kiều đang chờ lên xe hoa theo Mã Giám Sinh. Đêm ấy Kiều bồi hồi thương cho Kim Trọng, tìm cách trả nghĩa nợ tình cho chàng. Đèn thắp sáng đêm, nước mắt đầm đìa. Nhân Thuý Vân thức dậy hỏi, Kiều bấy giờ mới cậy em thay lời và trao duyên cho em. Đây là đoạn thơ trữ tình độc nhất trong Truyện Kiều. Trước đây Tản Đà từng nhận xét: “Trong cả quyển Kiều, văn tả tình không mấy đoạn dài hon như vậy. Đoạn này thật lăm li, mà như thế mới hết tình sự".

Nếu nói Nguyễn Du là nghệ sĩ tài hoa bậc thầy về miêu tả tâm lí nhân vật thì đoạn này là đoạn thơ tiêu biểu nhất, thần tình nhất, khiến cho các nhà phân tích, bình giảng trước nay không hết lời thán phục và ca ngợi. Ông Lê Trí Viễn đã có những lời phân tích, bình phẩm thấu đáo nhất đối với hai câu sau đây. Mở đầu đoạn trích Nguyễn Du viết:

“Cậy em, em có chịu lời”

Tại sao lại dùng “cậy” mà không dùng “nhờ”, ông Lê Trí Viễn giải thích ngoài lí do thanh điệu “trắc”, gây một điểm nhấn lắng đọng cho câu thơ, còn vì chữ “cậy” bao hàm cái ý hi vọng tha thiết của một lời đối với hai câu thơ, còn vì chữ “cậy” bao hàm cái ý hi vọng tha thiết của một lời dốì dăng (trông cậy), có ý nương tựa, gửi gắm, tin tưởng nơi quan hệ ruột thịt. Nếu dùng “nhờ” thì bấy nhiêu nghĩa sẽ nhạt hết. Còn nói “chịu” mà không nói “nhận” cũng như vậy: “chịu” lời là một sự chấp nhận bắt buộc, còn “nhận” thì tuỳ lòng, mà trong trường hợp này Kiều muôn em không được từ chối đề nghị của mình. Lời lẽ thắt buộc được lựa chọn thật là chính xác, chặt chẽ.

“Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”

Cái yêu cầu em ngồi lên trên để Kiều lạy trước, thưa sau cũng là một ý nài ép như vậy. Nhưng bây giờ lại dùng lễ nghi để ràng buộc. Lời “thưa” rất trang trọng, ràng buộc nội dung nghiêm trang, trịnh trọng sẽ nói ở sau. Vừa tình vừa lễ như vậy thì Vân chối sao đặng?

Lời thưa của Thuý Kiều rất rõ ràng, vắn tắt, dứt khoát:

“Giữa đường đứt gánh tưong tư

Giao loan chắp mối to thừa mặc em!”

Người xưa xem tình yêu là một gánh nghĩa vụ, gánh nặng, cho nên nói gánh tương tư. Mà giữa đường đứt gánh thì dang dở vô cùng, không sao mang xách cho hết. Hình ảnh đã nói rõ tình trạng bất lực của Thuý Kiều. Mọi việc phó thác cho em gánh, ở đây dùng chỉ nối mối tơ dây tơ duyên. Đoạn trên có câu: “Tơ duyên còn vướng mối này chưa xong”. Nhưng tơ duyên còn vướng đã đứt, đối với Thuý Vân, đó là mối tơ thừa. Thuý Kiều hiểu thấu cảm giác và tình cảm thiệt thòi của em nên nói thẳng ra luôn “mặc em”, có nghĩa là phó mặc cho em đó, dở hay em cũng phải gánh vác cho chị. Câu nói này cũng mang giọng điệu người chị phó thác cho em nữa, cho nên có nhiều sức nặng. Bổn cầu thơ đã nói hết tình trông cậy, uỷ thác và nài ép, không cho em chối từ.

Nhờ cậy xong Kiều mới nói lí do:

“Kể từ khi gặp chàng Kim,

Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề.

Sự đâu sóng gió bất kì

Hiếu, tỉnh khôn lẽ hai bề vẹn hai”.

Nội dung thông báo cụ thể, rõ ràng, nhưng sự trùng điệp ba chữ “khi”: khi gặp, khi ngày, khi đêm đã nói lên sự thề ước nhiều lần sâu nặng, không thể nuốt lời, nên phải nhờ em.

Từ đây Kiều chuyển sang phân tích ý nghĩa:

“Ngày xuân em hãy còn dài,

Xót tình máu mủ, thay lời nước non

Chị dù thịt nát xương mòn,

Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”.

Tuổi trẻ còn lâu dài, vì thương chị mà thay chị nốì tình với Kim Trọng thì chị dẫu chết cũng hả dạ, vì có được tiếng thơm là người có tình nghĩa với chàng. Nhưng điều đặc biệt là từ đây trở đi Kiều coi mình như đã chết, như người chết. Câu “Ngày xuân em hãy còn dài” có nghĩa là “Ngày xuân của chị đã hết rồi”, chị chỉ còn “thịt nát xương mòn” và “ngậm cười chín suối”, nơi cõi chết, chín suối (cửu tuyền) là nơi đất rất sâu, chỗ người ta mai táng người chết.

Nói xong lời thoả nguyện bình sinh và hàm ơn đối với em, Kiều liền trao vật kỉ niệm:

“Chiếc thoa với bức tờ mây,

Duyên này thì giữ vật này của chung!”

Kim thoa là tặng vật đầu tiên Kim Trọng tặng cho Kiều khi nàng nhận lời. “Giờ Kim thoa với khăn hồng trao tay”. Tờ mây là tờ hoa tiên có vẽ vân mây, là tờ hoa tiên trên đó Kiều đã ghi lời thề (“Tiên thề cùng thảo mộc trương”). Lạ nhất là câu tiếp theo: “Duyên này thì giữ, vật này của chung!” Nhiều nhà bình luận Truyện Kiều đã nói rất đúng: Kiều trao duyên chứ không trao tình. Duyên đây là nhân duyên, duyên phận, cơ duyên, tức là sự run rủi của số phận cho hai người trai gái được lấy nhau. Nhưng vật kỉ niệm này là của chung - lời lẽ có vẻ như là Kiều còn muốn giữ lại cho mình, không muốn trao cả cho em. Nhưng xét cho kĩ thì Kiều đã nói đúng. Kiều trao kỉ vật, nhưng còn cái hồn của kỉ vật - tức mốì tình trao gởi, nơi đầu mày mối mắt, cái ngây ngất, nồng nàn, lời thề dưới trăng thì trao làm sao đặng? Nó thuộc về quá khứ, chôn sâu trong trái tim Kiều, cho nên chỉ có thể là của chung.

Nhưng kỉ vật này cũng không phải chỉ là kỉ vật tình yêu hai người: Xưa là của Kiều và Kim nay thành của Kim và Vân. Từ nay nó còn là kỉ vật làm tin nhắc nhở đến chị nữa đó, để em có được hạnh phúc thì cũng đừng quên chị.

“Dù em nên vợ nên chồng,

Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên.

Mất người, còn còn chút của tin,

Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa”

Cây đàn hồ ngày nào Kiều đàn cho Kim Trọng và mảnh trầm hương ngày nào tùng chứng kiến lời thề nguyền cũng để lại cho em, như là của tin. Đôì với chị chúng đã trở thành quá khứ xa xôi rồi (ngày xưa). Đến đây Kiều lại thây mình là người đã chết:

“Mai sau dù có bao giờ,

Đốt lò hương ấy, so tơ plúm này.

Trông ra ngọn cỏ lá cây,

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về”

Kiều đã mất hết hiện tại. Tương lai của nàng trông chờ vào lòng thương. Mai sau em đốt hương, chơi đàn (so tơ) - những lúc hạnh phúc, em hãy nhớ đến chị. Cái cách hình dung oan hồn bơ vơ của mình nơi mai hậu thật là thê thảm: Kiều sau này chỉ còn là ngọn gió vật vờ nơi lá cây ngọn cỏ! Còn gì có thể gây lòng thương cảm hơn là gợi lên những hình ảnh của hư vô? Kiều lúc ấy đã chết, nàng chỉ còn có oan hồn, nhưng xin nhớ cho:

“Dạ đài cách mặt khuất lời,

Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai”.

Kiều mang nặng lời thề, nhưng dù có tan tành thân xác phụ nữ mảnh mai như bồ liễu, nàng cũng quyết đền ơn đáp nghĩa (đền nghĩa) cho Kim Trọng. Lúc bấy giờ chị và em đã là người của hai thế giới khác nhau:

“Dạ đài cách mặt khuất lời,

Rảy xin chén nước cho người thác oan”.

Dạ đài là nơi âm phủ tăm tối. Em sẽ không trông thấy (khuất lời), em hãy rảy một chén nước cho người thác oan là chị. Kiều tuy tự nguyện hi sinh, bán mình chuộc cha, nhưng vẫn ý thức mình bị oan uổng, sau khi chết hồn oan không tan. Theo niềm tin tôn giáo cổ truyền thì nước trong là chất tinh khiết có thể tẩy rửa nổi oan khuất, làm cho oan hồn được mát mẻ.

Từ khi trao vật kỉ niệm cho dến giờ, Kiều như quên hẳn hiện tại, nàng chỉ sống với cái mai hậu hư vô của mình, vì nàng hi vọng em và chàng Kim Trọng mai hậu được hạnh phúc và mai đây nàng sẽ được thương đến. Hiện tại thì nàng chỉ là con số không.

“Bây giờ trâm gẫy, bình tan,

Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân!

Trăm nghìn gửi lạy tình quân,

Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi”.

Nhìn lại hiện tại Kiều chỉ thấy mất mát. “Trâm gẫy bình tan” là hình ảnh của tình duyên tan vỡ. Một lời kêu than, một lời tiếc nuôi: “Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân” - Bao nhiêu là ái ân hò hẹn (đã “kể làm sao xiết muôn vàn” là nhiều lắm). Thế là đã hết! Kiều tự thấy có lỗi rất lớn với Kim Trọng, cho nên gửi lại chàng trăm lạy, nghìn lạy. Đây là lễ vong từ biệt trong lòng, câu “Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi” thấm đượm, chua chát.

Từ câu “Bây giờ trâm gẫy bình tan” Kiều như chỉ nói với mình và Kim Trọng trong hiện tại, nàng quên hẳn Thuý Vân trước mặt mình, cũng giống như trước đó, nàng sông hẳn trong thế giới hư vô của mai sau.

“Phận sao phận bạc như vôi?

Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.

Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!

Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây”.

Đó là lời oán trách, lời chất vấn số phận vô lí, nhưng nàng phải chấp nhận số phận: “Đã đành nước chảy hoa trôi lã làng”. “Nước chảy hoa trôi” là cảnh xuân đã hết, hoa rụng, tuyết tan, nước chảy đưa các cánh hoa trôi nổi, phiêu dạt. Kiều như thấy mình cũng là cánh hoa lìa cành, mặc dòng nước trôi, không làm chủ được mình nữa.

Hai câu cuối cùng là than với Kim, thương xót Kim, đau vì mình phụ Kim, một điều mà mình không muốn. “Thôi thôi” là tiếng than tiếc rẻ, là dằn vặt, “Thôi thôi” cũng là tiếng xác nhận sự phụ bạc của mình (như “Thôi thôi” vốn liếng đi đời nhà ma!), lời đau đớn ấy đã khiến Kiều ngất đi:

“Cạn lời hồn ngất máu say

Một hơi lặng ngất, đôi tay giá đồng”.

Đoạn trao duyên đây đúng là Kiều đã nói hết lời (cạn lời). Lời trao duyên nhưng nói như một lời trăn trối, lời vĩnh biệt. Trước lời trao là tình của mình, sau khi trao mình đã trắng tay. Trước khi trao mình là người sống, sau khi trao mình cầm bằng như đã chết, chỉ còn hồn oan, chín suối, dạ đày, ngọn gió. Trước khi trao Kiều sống với hiện tại, khi trao Kiều vừa sống với quá khứ và hiện tại. Nhưng khi trao xong Kiều chỉ sống với tương lai hư vô. Phải trở về hiện tại là lúc đớn đau, tan nát đến chết ngất - Nguyễn Du đã hình dung trạng thái tâm lí của Kiều. Lời của nàng là lời nói từ trạng thái ấy, không gian ấy. Cho nên lời nàng Kiều khi thì đôi thoại, khi thì độc thoại, khi thì nói với người trước mặt, khi thì nói với người vắng mặt.

Toàn bộ đoạn thơ là nỗi lòng đau đớn tan nát, thê thảm nhất. Mối tình sắp mất thì lời thê thảm. Đây đúng là đoạn văn lâm li nhất trong Truyện Kiều.

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 8

Nhắc đến đề tài số phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến qua lăng kinh văn chương, bỏ qua nhân vật Thúy Kiều thì quả thực là có nhiều sai sót. Thúy Kiều, nhân vật văn chương điển hình nhất của Nguyễn Du chính là nhân vật đại diện cho tiếng nói về nữ quyền của tác giả. Nguyễn Du thương Thúy Kiều vô cùng, thương cảm cho số phận một người con gái ngoan hiền, hiếu thảo như Thúy Kiều lại gặp lại cảnh ngộ “bạc mệnh” cả đời.Trong tác phẩm, qua đoạn trích Trao duyên có thể hiểu được sâu sắc tấm lòng của Thúy Kiều cũng như gợi mở về nguyên nhân dẫn đến tấn bi kịch của cuộc đời nàng.

Gia đình Kiều vốn là gia đình thuộc dòng trung lưu lương thiện, suốt đời chỉ biết làm ăn lương thiện, sống hướng về cái đức, cái tâm vậy mà trớ trêu thay, nghịch cảnh xảy ra khi gia đình Kiều bị thằng bán tơ vu oan, khiến cha và em trai Thúy Kiều bị vướng vào vòng lao lý. Vậy là cuộc sống của gia đình Kiều bị đảo lộn, hoàn toàn đổi thay từ đây. Không còn đâu cảnh sống “Êm đềm trướng rủ màn che”, nay tài sản bị tịch thu, bị vơ vét, cha và em bị đánh đập tra tấn dã man, không còn cách nào khác, là con gái trưởng trong gia đình, Thúy Kiều không thể ngoảnh mặt làm ngơ.

Trằn trọc, suy nghĩ suốt bao đêm để đến được quyết định sẽ bán mình chuộc cha, khó khăn với Kiều vô cùng. Bởi không chỉ biết trước được cuộc đời tăm tối tương lai mà còn ngặt một nỗi vì chữ hiếu mà nàng sẽ trở thành kẻ phụ tình. Thúy Kiều mới ngày hôm qua thôi còn được hưởng một cuộc sống yên bình, hơn hết nàng còn hạnh phúc vô cùng với mối tình đầu đẹp đẽ và trong sáng với Kim Trọng. Nàng trao trọn trái tim cho người thương, hai người còn thề nguyền sống chết… Vậy mà giờ đây, cớ sự lại thành ra như vậy, Thúy Kiều đau đớn, buồn tủi vô cùng.

Nàng trân quý mối tình của mình vô cùng, đau đớn hổ thẹn vì là kẻ phụ tình, lo lắng cho Kim Trọng chuyện tương lai, thương Kim Trọng, nàng quyết định nhờ Thúy Vân – người em gái mà nàng hết sức tin tưởng thay mình trả nghĩa cho chàng Kim

“Cậy em, em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
Giữa đường đứt gánh tương tư,
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em”

Thúy Kiều là chị, là bề trên của Thúy Vân nhưng Thúy Kiều cũng không ngần ngại "cậy" nhờ em. Thúy Kiều đã thực sự bị đẩy vào đường cùng, giữa chữ hiếu và chữ tình, nàng chỉ có thể sống trọn vẹn với một. Vậy nhưng vì thương người yêu, muốn Kim Trọng có nơi có chốn tốt đẹp, nàng chẳng còn cách nào khác cậy nhờ em gái mình, trao lại duyên cho em mình, nhờ em tiếp tục mối lương duyên đó. Có như vậy nàng cũng sẽ bớt những day dứt, dằn vặt vì phụ tình chàng

“Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kì
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai”

Thúy Kiều không giấu giếm Thúy Vân điều gì, nàng kể lại cho Thúy Vân về cuộc gặp gỡ định mệnh với chàng Kim, chuyện thề nguyền của hai đứa, chia sẻ với em chuyện sóng gió gia đình để em có thể thấu hiểu cặn kẽ hoàn cảnh của mình, để em có nguyên cớ mà giúp mình. Thúy Kiều là người con gái sống tại thời kỳ phong kiến phồn thịnh, những giáo huấn của lề thói tam tòng, tứ đức buộc chặt lên tấm thân của những người phụ nữ, chính bởi vậy mà sự hy sinh tưởng chừng rất lớn lao cao cả của Thúy Kiều đặt trong hoàn cảnh xã hội đó lại thấy sự hy sinh như vậy là rất đỗi bình thường. Qua đây có thể thấy, thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa thật sự đáng thương vô cùng. Vì chữ hiếu mà đánh đổi chữ tình, trái tim Kiều đau đớn khôn nguôi.

“Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”

Thực chất chị em đều “xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” vậy mà Thúy Kiều lại nói lẻ “ngày xuân em hãy còn dài”, đau đớn lắm, nhưng biết sao được, quyết định bán mình, nàng cũng đã có chút dự trù về tương lai, nhưng quan trọng hơn, phải từ bỏ tình yêu, nàng tưởng chừng cuộc sống của mình từ nay coi như chấm hết. Nhưng trong đau khổ tuyệt vọng đến cùng cực, Thúy Kiều còn biết lo cho hạnh phúc của người khác, đức hi sinh của nàng lớn lao vô cùng. Thuyết phục được em thuận lòng, nàng trao lại kỷ vật kỷ vật giữa nàng và chàng Kim:

“Chiếc thoa với bức tờ mây
Duyên này thì giữ, vật này của chung”

Thúy Kiều trân trọng kỷ vật, mong em cũng giúp mình giữ gìn. Cuộc đời này của nàng đã chấm dứt, nàng nguyện dành hết sức lực của mình vì hạnh phúc và bình yên cho gia đình

“Mai sau dù có bao giờ,
Đốt lò hương ấy, so tờ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây,
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.
Hồn còn mang nặng lời thề,
Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai.”

Thúy Kiều không còn thiết tha gì với cuộc sống, không còn gì để nàng có thể bấu víu để sống, để tồn tại nữa. Những rốt cuộc, cho dù biết thân phận mình sẽ tăm tối nhưng vẫn lo lắng và nghĩ suy cho người khác. Vẫn khôn nguôi hướng về sự yên bình như xưa cho gia đình, không nguôi nghĩ về người yêu, day dứt vì sự phụ tình của mình. Tấm lòng của Thúy Kiều thật cao đẹp. Đau đớn đến uất hận, nàng khóc trong sự xót xa đến xé lòng:

“Trăm nghìn gửi lạy tình quân,
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi
Phận sao phận bạc như vôi!
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.”

"Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây!”

Ai thấu được cho nỗi lòng của Thúy Kiều bây giờ, đau đớn vô cùng, tuyệt vọng vô cùng. Vì tình, vì nghĩa, vì chữ hiếu mà phải đánh đổi, tấm lòng ấy của Kiều đáng thương cảm, đáng trân trọng vô cùng.

Nguyễn Du dành nhiều sự trân trọng cho nhân vật Thúy Kiều của mình. Người con gái là đại diện tiêu biểu khi nói về, bàn luận về thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến. Người con gái  xinh đẹp, nết na, sống đúng theo tiêu chuẩn đạo đức lễ giáo phong kiến nhưng lại phải chịu một cuộc đời " bèo dạt mây trôi".

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 9

Trao duyên là một đoạn thơ có ý nghĩa đặc biệt trong Truyện Kiều. Nó là một trong những đoạn thơ mở đầu cuộc đời mười năm lưu lạc đầy đau khổ của Thúy Kiều, thể hiện sâu sắc chủ đề bi kịch tình yêu tan vỡ của tác phẩm, đồng thời bộc lộ biệt tài tâm lí của nhân vật Nguyễn Du.

   Mở đầu là lời cẩu khẩn của Kiều đối với Vân:

Cậy em, em có chịu lời

Lạy lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.

   Chỉ hai câu mà nhà thơ Nguyễn Du đã dựng lên được một không khí, một cảnh ngộ đặc biệt. Lời nói của Kiều đối với Vân không còn là ngôn ngữ hông thường của chị nói với em trong một gia đình nho giáo, nề nếp nữa. Những chữ cậy (Chứ không phải là nhờ), đặc biệt là sự khẩn khoản của em ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa đã tạo nên không khí trang trọng đặc biệt mở đầu cho một tình huống tâm lí hết sức phức tạp. Bằng những lời lẽ vừa khẩn khoản, vừa thiết tha, Kiều đã tự hạ mình xuống tư thế của người lụy phiền, an lơn, cầu khẩn chính đứa em ruột của mình. Kiều hiểu được gánh nặng Kiều sắp trao em và càng hiểu sâu sắc hơn về tình thế khó sử của Vân.

   Cái điều mà Kiều muốn thưa với Vân chính là bi kịch tình yêu tan vỡ của ninh và tha thiết cầu khẩn Vân thay mình nối duyên với Kim Trọng. Lời tâm sự của Kiều không dài dòng nhưng đã nói lên đầy đủ cả sự việc, cả lí lẽ và tình cảm của mình, nhằm cái đích chủ yếu là dọn một con đường cho trái tim liền với trái tim. Kiều đã lay động ở Vân tình cảm chị em máu mủ, ruột thịt:

Ngày xuân em hãy còn dài

Xót tình máu mủ, thay lời nước non.

   Kiều còn viện cả cái chết của mình ra để nói lên sự toại nguyện nếu Vân nhận lời thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng:

Chị dù thịt nát xương mòn,

Ngậm cười chín suối vẫn còn thơm lây.

   Lời thỉnh cầu của Kiều vừa chân thành, vừa thuyết phục, vừa thiết tha, vừa ràng buộc, đưa Vân đến tình thế mặc nhiên phải chấp nhận. Nàng Kiều của Nguyễn Du tỏ ra sắc sảo mặn mà cả trong bi kịch đau đớn nhất của mình.

   Song, nàng Kiều trong đoạn Trao duyên cũng như trong suốt truyện Kiều không giản đơn chỉ là một con người hành động vì mục đích nào đó. Nàng Kiều của Nguyễn Đu còn luôn sống với những tâm tư, tình cảm thầm kín của mình. Nguyễn Du đã thâm nhập vào thâm cung của nội tâm nhân vật, miêu tả nàng Kiều với tất cả trạng thái tình cảm phong phú, phức tạp như một con người thật ở ngoài đời. Kiều khẩn thiết nhờ em thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng nhưng cũng không hề giấu giếm nỗi đau không cùng (Giữa đường đứt gánh tương tư) của mình, không che giấu tình cảm sâu nặng của mình đối với chàng Kim (Kể từ khi gặp chàng Kim; Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề). Mượn cả cái chết để nói lên sự thanh thản của mình nếu như Vân nhận lời nối duyên với chàng Kim. Vậy mà khi trao những kỉ vật cho Vân, Kiều lại thấy mất mát to lớn không gì bù đắp nổi. Tay Kiều thì trao nhưng lòng Kiều còn cố níu kéo giữ lại một chút gì cho mình: Chiếc thoa với bức tờ mây; Duyên này thì giữ vật này của chung. Biết bao giằng xé, đau đớn, chua chát, trong hai chữ của chung đầy phi lí ấy. Khẩn khoản, van nài em nhận lời trao duyên của mình, vậy mà Kiểu lại thấy mình như là kẻ bị mất người coi mình như là người mệnh bạc. Tất cả những tình cảm mâu thuẫn ấy càng làm cho tấm bi kịch tình yêu tan vỡ của Kiều thêm đau đớn.

   Giờ những kỉ vật trao cho Vân, Kiều như sống lại với những kỉ niệm cũ. Sự hiện diện của những kỉ vật càng gợi lên sự tương phản giữa hạnh phúc rực rỡ trong quá khứ với sự chia li đau đớn trong hiện tại. Lời hẹn ước thề bồi mới hôm nào, thoắt cái đã thành chuyện của ngày xưa, của quá văng. Sự cảm nhận của thời gian có màu sắc tâm lí ấy đã tô đậm thêm nỗi đau đớn của nàng Kiều khi ý thức sâu sắc được sự cách biệt giữa quá khứ và hiện tại.

   Cố níu giữ tình yêu khi trao kỉ vật trong thế giới tồn hiện tại chưa đủ, Kiều còn cố níu một lần nữa trong tương lai ở thế giới bên kia. Song cái thế giới của mai sau... của linh hồn cũng không hơn gì thế giới của hôm nay, của cuộc đời thực. Vẫn là lời của Kiều tâm sự, cầu khẩn với Vân tưởng như những lời từ thế giới bên kia vọng về, mà sao vẫn thấm đầy nước mắt:

Mai sau dù có bao giờ

Đốt là hương ấy, so tơ phím này.

Trông ra ngọn cỏ lá cây

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.

Hồn còn mang nặng lời thề,

Nát thân, bồ liễu đền nghi trúc mai

Dạ đài cách mặt khuất lời,

Rảy xin chém nước cho người thác oan.

   Dẫu đã sang thế giới bên kia nhưng linh hồn Kiều đã vẫn còn mang nặng lời thề, vẫn còn mong muốn, khao khát qua những làn gió nhẹ hiu hiu trở về gặp lại người yêu, vẫn khát khao nhận được sự đồng cảm của con người nơi trần thế. Từ lúc tâm sự, giãi bày, thuyết phục Vân nhận lời trao duyên, đến lúc trao kỉ vật, rồi đến khi sống trong thế giới của hồn oan, Kiều càng ngày : Càng đau xót nhưng cũng càng ngày càng quyết liệt, cố níu giữ tình yêu của ninh bằng mọi cách. Thật quả là; Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng. Bản chất thủy chung son sắt với tình yêu đã làm cho nàng Kiều, ngay cả khi đã hóa ứiân vào hồn oan, cũng tỏ ra rất người, rất trần thế.

   Dẫu có quay về với quá khứ, vẫn hướng tới tương lai của thế giới bên kia nhưng nàng Kiều chủ yếu vẫn là con người sống trong thực tại. Nguyễn Du, bằng cảm quan hiện thực của mình, đã không trình bày cảnh trao duyên một cách đơn giản, sự việc này nối tiếp sự việc kia, mà biết dừng lại ở cái bây giờ, cái cá biệt, không lặp lại của thời gian và không gian đã khám phá thế giới nội lâm của nhân vật. Nàng Kiều cuối cùng lại quay về với chính lòng mình, tột cùng đau đớn khi ý thức sâu sắc bị kịch trong hiện tại của mình. Sự tan vỡ tình yêu là có thật, là không gì cứu vãn nổi. Dồn dập những hình ảnh, những từ ngữ: trâm gãy bình tan, tơ duyên ngắn ngủi, nước chảy hoa trôi, phận bạc như vôi đã nói lên thật thấm thìa, đầy xót thương về nỗi đau của nàng Kiều. Bi kịch của nàng Kiều lại càng sâu sắc khi trước hiện tại, nàng vẫn không thôi khao khát hạnh phúc tình yêu:

Bây giờ trâm gãy bình tan

Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân.

   Đến đoạn cuối, Kiều như quên hẳn là đang nói với Vân mà như nói với hình mình. Bi kịch tình yêu tan vỡ lên tới tột đỉnh, Kiều thốt lên những tiếng kêu xé lòng:

Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang!

Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!

   Tên chàng Kim vang lên hai lần trong một câu thơ, vừa tha thiết, vừa xiết ao trân trọng. Câu cuối cùng là một lời than, lời tự trách mình. Bước ngoặt im lí này thật bất ngờ nhưng lại rất hợp lí, bị quy định bởi chính logic tính ách của Kiều. Nàng Kiều sống hết mình trong nỗi đau tột cùng của mình, hưng trước sau vẫn là một con người giàu lòng vị tha. Kiều ân cần, chu đáo với chàng Kim, nhưng vãn tự cho mình là người đã phụ chàng. Kiều quên nỗi bất hạnh của mình để cảm thông sâu sắc với nỗi bất hạnh của người khác. Kiều thương chàng Kim hơn cả chính bản thân mình, Kiều không đổ lỗi cho hoàn anh mà tự nhận trách nhiệm về mình. Có thể nói, chỉ một chữ phụ thôi mà đã im sáng lên vẻ đẹp nhân cách cao thượng, giàu lòng vị tha của nàng Kiều.

   Đoạn Trao duyên, về hình thức, được trình bày như là lời tâm sự, giãi bày ủa Kiêu với Vân, tức là bằng ngôn ngữ đối thoại. Hình thức đối thoại ấy rõ hất là ở mấy câu thơ đầu, nhưng càng ngày càng mờ nhạt dần. Sự thật, cả cạn thơ chỉ thấy ngôn ngữ của Kiều, không thấy lời đáp lại của Vân. Hình lức đối thoại được dần dần chuyển thành hình thức độc thoại nội tâm. Ngòi út bậc thầy tâm lí mà Nguyễn Du đã miêu tả tâm lí Thúy Kiều trong cảnh trao duyên như là một quá trình tự ý thức về bi kịch tình yêu tan vỡ của mình, tự bộc lộ, tự phơi bày tâm sự, tình cảm và khát vọng sâu kín của mình. Và chính vì thế, người đọc như được chứng kiến tận mắt cảnh trao duyên chứ không phải được nghệ thuật lại cảnh này.

Nghị luận văn học đoạn trích Trao duyên 10

Truyện Kiều của Nguyễn Du là một tuyệt phẩm để đời. Nó gây nhiều xúc động trong lòng người đọc. Trong đó trích đoạn “Trao duyên” là trích đoạn vô cùng đặc sắc thể hiện được sự hy sinh cao thượng của Thúy Kiều. Đồng thời cũng là trích đoạn lấy đi nhiều nước mắt của độc giả

Sau buổi đi chơi tết thanh minh Thúy Kiều và Kim Trọng gặp gặp gỡ thề hẹn trăm năm. Nhưng do gia đình của Thúy Kiều gặp tai biến nàng phải lựa chọn “Bên tình bên hiếu bên nào nặng hơn” Thúy Kiều quyết định bán mình chuộc cha và em đang bị bắt giam. Nhưng trước khi ra đi nàng đã “Trao duyên” của mình là Kim Trọng lại cho em gái của mình là Thúy Vân.

Đoạn trích nói lên sự đau khổ của Thúy Kiều khi phải dứt áo ra đi, mang tình yêu của đời mình nhờ em giúp đỡ. Nhờ em chăm sóc mẹ cha, chăm sóc người yêu thể hiện Thúy Kiều là người có mắt nhìn xa trông rộng, và có tình có nghĩa biết lo lắng cả những sự việc trong tương lai.
Mở đầu đoạn trích là những hình ảnh vô cảm xúc, thấm đẫm nước mắt của nhân vật Thúy Kiều:

“Cậy em, em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa,
Giữa đường đứt gánh tương tư,
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc, em’’.

Từ “cậy” là một từ tuyệt đối chuẩn trong hoàn cảnh này. Trong gia đình thì Thúy Kiều là người chị người có quyền hành cao hơn so với Thúy Vân. Nếu đúng ra thì cô nói gì Thúy Vân phải nghe đấy. Nhưng trong hoàn cảnh đặc biệt này Thúy Kiều đang muốn em mình làm giúp một việc vô cùng mang tính cá nhân, liên quan tới chuyện trăm năm, tình duyên nên việc cô phải hạ mình trước chính em gái mình là điều vô cùng dễ hiểu.

Từ “cậy” được tác giả Nguyễn Du sử dụng hoàn toàn đúng ngữ cảnh, thể hiện sự tinh tế của tác giả khi lựa chọn từ ngữ
Ngoài ra Nguyễn Du còn sử dụng hành động vô cùng thiêng liêng cho câu thơ này là từ “Lạy” . Xưa nay con người ta chỉ “lạy” người đã khuất, đã chết, lạy đức thần linh tối cao và quỳ lạy cha mẹ mình những người bề trên của mình. Nhưng

Thúy Kiều là chị lại đi quỳ lạy Thúy Vân thì không đúng đạo đức, thuần phong mỹ tục. Nhưng trong lúc đặc biệt này hành động “lạy” em của Thúy Kiều thể hiện sự thành kính, sự van lơn, nhờ cậy, một chuyện vô cùng quan trọng, trọng đại nên nàng phải làm thế để Thúy Vân thấy được thành ý của mình, mà chịu giúp nàng.

Rồi khi Thúy Vân chịu ngồi im nghe lời nàng nói nàng mới từ từ trình bày ý nguyện của mình :

“Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề
Sự đâu sóng gió bất kì
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai”.

Thúy Kiều trình bày lại sự gặp gỡ của mình với Kim Trọng, kể lại tiến trình sự việc gợi mở trong lòng Thúy Vân lại những chuỗi sự kiện đã xảy ra, dù những chuyện này Thúy Vân đều biết nhưng Kiều là người có đầu có đuôi nên nàng nói lại cho Thúy Vân một lần nữa được thông tỏ và trong đó có một chi tiết vô cùng quan trọng mà Thúy Vân chưa biết giờ Thúy Kiều phải nói để nàng hiểu:

Đó là sự lựa chọn của Thúy Kiều nàng đã lựa chọn chữ hiếu thay vì nghĩ tới tình yêu hạnh phúc cá nhân mình. Đây cũng là lúc Thúy Kiều đã đưa ra quyết định nàng dứt tình, dứt áo ra đi quyết bán mình chuộc cha, là giờ phút thiêng liêng để nàng nói với em gái quyết định ấy

Có lẽ ai đó phải ở trong hoàn cảnh của Thúy Kiều mới thấy thấm thía nỗi đau của nàng, mới cảm nhận được sự giằng xé trong tim nàng khi phải lựa chọn như thế này. Trong từng câu nói của mình Thúy Kiều đang đứt từng đoạn ruột, trái tim đau đớn, nàng oán hận xã hội, oán hận sự bất công khi không cho nàng hiếu nghĩa trọn vẹn đôi bên, khi bắt nàng lựa chọn.

“Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”.

Thúy Kiều nhấn mạnh sự trẻ trung của hai chị em, tất cả đều trong giai đoạn đôi mươi thanh xuân phơi phới. Thúy Vân còn cả tương lai tươi đẹp đang chờ còn Thúy Kiều ra đi không biết đời trôi về đâu nhưng dù ở đâu nàng cũng cảm ơn Thúy Vân, phù hộ và mỉm cười hài lòng vì em đã sống tốt đã chịu giúp mình nhận lời trao duyên, chăm sóc cha mẹ già yếu. Rồi Thúy Kiều lấy vật đính ước ra đưa cho em mình nói:

“Chiếc vành với bức tờ mây
Duyên này thì giữ, vật này của chung”.

Tình yêu là thứ mà mắt thường con người không nhìn thấy được, nhưng kỷ vật lại là thứ hữu hình, có thể sờ nắm, nhìn được nên khi trao duyên của mình cho em. Thúy Kiều đã lấy vật định tình mà chàng Kim Trọng tặng mình trao lại cho Thúy Vân như thể hiện tình cảm của mình từ nay do Thúy Vân nhận lãnh trách nhiệm, hoàn thành lời ước hẹn với Kim Trọng. Rồi Thúy Kiều coi như mình từ nay đã chết nói:

“Mai sau dù có bao giờ,
Đốt lò hương ấy, so tơ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây,
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.
Hồn còn mang nặng lời thề,
Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai”.

Trong tâm trạng đau đớn Thúy Kiều cảm thấy mình giờ sống mà như chết nàng cảm thấy cuộc sống của mình là đường cùng là bế tắc vô vọng. Nên mỗi câu nàng nói đều thể hiện sự đau thương tang tóc vô cùng,.

“Trăm nghìn gửi lạy tình quân,
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi
Phận sao phận bạc như vôi!
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng”.
“Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây!”

Mỗi lời nói của Thúy Kiều thể hiện sự đau đớn tột độ, thể hiện sự tuyệt vọng ở tương lai. Nhưng nó cũng thể hiện sự mạnh mẽ của nàng trước thời cuộc, thể hiện sự hiếu nghĩa thủy chung của nàng. Thúy Kiều hồng nhan nhưng phận mỏng, cuộc đời thật quá bất công với người con gái tài sắc này.

Trích đoạn “Trao duyên” là trích đoạn hay nhiều nước mắt, thể hiện sự lựa chọn khó khăn của Thúy Kiều khi phải chọn giữa hiếu và tình. Nhưng rồi nàng chọn hiếu thuận với cha mẹ từ bỏ tình yêu nam nữ, hạnh phúc tuổi trẻ thể hiện nàng là con người hiếu thuận, có hiếu với cha mẹ là người biết hy sinh thân mình vì người khác, không sống ích kỷ chỉ biết lo cho hạnh phúc của mình.