Giáo án Ngữ văn 8 Bài Trường từ vựng mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1.HDHS tìm hiểu thế nào là trường từ vựng:

- Gọi hs đọc vd SGK tr 21, chú ý các từ in đậm.

H: Các từ in đậm có nét chung nào về nghĩa?

- Cùng chỉ vộ phận cơ thể con người.

- Gv các từ trên có cùng một trường từ vựng.

H: Vậy em hiểu trường từ vựng là gì?

- Là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.

- Rút ra ghi nhớ

- Gọi HS đọc ghi nhớ (2 em).

- GV chốt.

H: Tìm 1 vd về trường từ vựng ?

- Nói, cười, khóc, hát...-> hoạt động của miệng.

H: Các từ sau cùng trường từ vựngnào?

- con ngươi, nhìn, trông,lờ đờ -> cùng trường mắt.

- Bộ phận của mắt: lòng đen, lòng trắng, con ngươi, lông mày, lông mi...

- Đặc điểm của mắt: đờ đẫn, sắc sảo, lờ đờ, tinh anh, mù loà...

+ GV: Lấy vd: cùng trường “con người” có:

- mặt mũi, miệng: danh từ.

- đi, ăn, uống: động từ.

+VD: ngọt: cùng trường mùi vị: cay, đắng, chát, thơm .

-cùng trường âm thanh: ngọt ngào, the thé, êm dịu.

- cùng trường thời tiết: rét ngọt,rét đậm, hanh, ẩm.

+ Đọc vd trích “Lão Hạc”- Nam Cao.

Các từ in đậm thường dùng chỉ hoạt động, tính chất, gọi tên ai?

H: Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì trong đoạn văn?

- Nhân hoá, ẩn dụ.

GV: tác giả chuyển các từ in đậm từ trường “người” sang trường “thú vật” để nhân hoá

HĐ2.HDHS luyện tập:

- Đọc bài 1, xác định yêu cầu.

HS làm bài. Gọi 2 em lên bảng nêu kết quả.

HS và GV nhận xét, bổ sung.

- Gv gọi hs đọc và xđ y/c bài tập2

- Gọi 2 HS lên bảng giải.

- HS và GV nhận xét, bổ sung.

- HS đọc, xđ yêu cầu, làm bài tập 3.

- GV hướng dẫn, bổ sung.

- HS đọc bài 4, xác định yêu cầu, làm bài.

- GV kẻ sẵn bảng, gọi HS lên bảng điền.

- HS và GV nhận xét, bổ sung.

- GV hướng dẫn hs làm bài tập 5:

- Gv hướng dãn hs làm ở nhà các bài tập còn lại.

I. Thế nào là trường từ vựng:

1. Bài tập :

- Mắt, mũi, gò má, đùi, đầu, cánh tay, miệng-> cùng chỉ bộ phận trên cơ thể con người .

* Nhận xét:

-> Tập hợp những từ có cùng một nét chung về nghĩa gọi là trường từ vựng.

2. Ghi nhớ (SGK T21)

4. Lưu ý:

a. Một trường từ vựng có thể bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn.

b. Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.

c. Một từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau.

d.Trong thơ văn,cuộc sống, người ta thường dùng cách chuyển từ vựng để tăng tính nghệ thuật.

II. Luyện tập:

1. Bài 1 (23)

- Các từ thuộc trường từ vựng “người ruột thịt”: cô, mẹ, bà, cậu,con, cháu.

2. Bài 2 ( 23). Đặt tên trường từ vựng cho mỗi dãy từ dưới đây.

a. Lưới, nơm, câu, vó-> dụng cụu đánh bắt thuỷ sản.

b. Tủ, rương, hòm, va ly, chai, lọ=> Dụng cụ để đựng .

c. Đá, đạp, giẫm, kéo=> hoạt động của chân

d. Buồn, vui, phấn khởi, sợ hãi=> trạng thái tâm lí

đ. Hiền lành, độc ác, cởi mở=> Tính cách

g. Bút máy, bút bi, phấn, bút chì=> dụng cụ để viết.

3. Bài tập 3(23)

- Các từ in đậm thuộc trường từ vựng : thái độ

4. Bài tập 4(23): xếp các từ vào đúng trường từ vựng:

5. Bài tập 5(23):

Lưới: - Đồ ngăn, đánh bắt :Vợt , rào, túi lưới, lưới sắt…

- mạng lưới: lưới điện, lưới lửa...

- T/c vây bắt: vây bắt, phục kích, sa lưới...

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

* Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm “ Trường từ vựng”.

- Gọi HS đọc đoạn văn.

H: Ghi lại các từ in đậm ra phiếu học tập. Cho biết các từ đó có nét chung gì về ý nghĩa?

H: Nếu tập hợp các từ in đậm ấy thành một nhóm từ thì chúng ta có 1 trường từ vựng. Vậy theo em trường từ vựng là gì?

H: Cơ sở hình thành trường từ vựng là gì?

GV: Chỉ định học sinh đọc rõ ghi nhớ.

Bài tập nhanh:

Cho nhóm từ: cao, thấp, lùn, lòng khòng, lêu nghêu, gầy, béo, xác ve, bị thịt, cá rô đực.

Nếu dùng nhóm từ trên để miêu tả người thì trường từ vựng của nhóm từ là gì?

*Hoạt động 2: lưu ý.

Đọc kĩ mục 2 trong SGK.

H: Trường từ vựng “mắt” bao gồm những trường từ vựng nhỏ nào?

Tương tự trường từ vựng “người”.

=>Rút ra lưu ý 1.

H: Nhận xét về từ loại các trường từ vựng?

=>Rút ra lưu ý 2.

H: Nhắc lại khái niệm từ nhiều nghĩa?

H: Do hiện tượng nhiều nghĩa 1 từ có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau không? Cho ví dụ?

=>Nội dung lưu ý 3.

H: Đọc ví dụ phần D. Cho biết tác dụng cách chuyển của trường từ vựng?

GV chốt: Thường có hai bậc trường từ vựng: lớn và nhỏ. Các từ trong một trường từ vựng có thể khác nhau về từ loại. 1 từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều trường từ vựng khác nhau. Cách chuyển trường từ vựng => tăng sức gợi cảm.

H: Thảo luận: Trường từ vựng và cấp độ khái quát của từ ngữ khác nhau ở điểm nào? Cho ví dụ?

- HS đọc đoạn văn.

- Nét chung về ý nghĩa chỉ bộ phận của cơ thể con người.

=>Tập hợp các từ ngữ ít nhất có một nét chung về nghĩa.

- Tính hệ thống về mặt nghĩa (có chung về nghĩa).

- Nằm trong những câu văn cụ thể có ý nghĩa xác định.

- Chỉ hình dáng của con người.

- Tìm các từ của trường từ vựng về “dụng cụ”, “nấu nướng”, chỉ số lượng.

- Bộ phận của mắt: lòng đen, con ngươi, lông mày.

- Hoạt động của mắt: ngó, trông, liếc.

- Người nói chung: bộ phận, tính cách, trạng thái, hoạt động: trí tuệ, giác quan, đầu, tay, chân.

Ví dụ: SGK.

Ví dụ: SGK.

- Trường mùi vị: chát, thơm.

- Trường âm thanh: the thé, êm dịu…

- Trường thời tiết: hanh, ấm..

=>từ người => động vậtđể nhân hóa.

- Suy nghĩ của con người: tưởng, ngỡ, nghĩ.

- Hoạt động: vui, mừng, buồn..

- Xưng hô: Cô, cậu, tớ…

- Trường từ vựng là tập hợp những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa trong đó các từ có thể khác nhau về từ loại.

Ví dụ: Trường từ vựng về cây:

+, Bộ phận: thân, rễ, cành.

+, Hình dáng: cao, thấp, to, bé…

- Cấp độ khái quát là tập hợp các từ có quan hệ song song về phạm vi nghĩa rộng hay hẹp trong đó các từ phải có cùng từ loại.

Ví dụ:

+, Tốt (nghĩa rộng) đảm đang (nghĩa hẹp) tính từ.

+, Bàn (nghĩa rộng) bàn gỗ (nghĩa hẹp) danh từ.

+, Đánh (nghĩa rộng) cắn (nghĩa hẹp) - động từ.

I.Thế nào là trường từ vựng?

1. Khái niệm:

a. Ví dụ: mặt, mắt, da, gò má, đùi, đầu, cánh tay, miệng

=> Chỉ bộ phận trên cơ thể con người.

* Ghi nhớ: SGK/tr.20.

2. Lưu ý:

a. một trường từ vựng có thể bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ.

b. một trường từ loại gồm những từ khác biệt nhau về từ loại.

c. Do hiện tượng nhiều nghĩa một từ có thể có nhiều trường từ vựng khác nhau.

II. Luyện tập