Giáo án Ngữ văn 8 Bài Tổng kết phần văn mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1.HDHS lập bảng thống kê các văn bản văn học:

- GV treo bảng phụ - gọi hs trả lời- đối chiếu kết quả trên bảng phụ và ghivở.

Lập abngr thống kê:

VĂN BẢN

TÁC GIẢ

THỂ LOẠI

GIÁ TRỊ NỘI DUNG CHỦ YẾU

Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác (B15)

PBChâu

(1867- 1940)

thất ngôn bát cú Đường luật

Khí phách kiên cường bất khuất, phong thái ung dung, đàng hoàng vượt lên trên cảnh tù đày của người chiến sĩ cách mạng yêu nước

Đập đá Côn Lôn (b15)

PCTrinh

(1872-1926)

thất ngôn bát cú Đường luật

Hình tượng ngang tàng,lẫm liệt của người tù yêu nước trên đảo Côn lôn,dù gặp nguy nan vẫn không sờn lòng.

Muốn làm thằng Cuội (B16)

Tản Đà Nguyễn Khắc hiếu (1889-1939)

thất ngôn bátcúĐường luật.

Tâm sự của một con người bất hòa sâu sắc với thực tại,tầm thường muốn thoát li bằng mộng tưởnglên trăng để bầu bạn với chị Hằng

Hai chữ nước nhà (b 17)

á Nam-Trần Tuấn Khải (1895-1983)

Song thất lục bát

Mượn câu chuyện lịch sử có sức gợi cảm lớn để bộc lộ cảm xúc và khích lệ lòng yêu nước ,ý trí cứu nước của đồng bào đầu tk XX

Nhớ rừng (b18)

Thế lữ (1907-1989)

Thơ mới (tự do- 8 chữ)

Mượn lời con hổ trong vườn bách thúđể diễn tả nỗi chán ghét thực tại tầm thường tù túng và khao khát tựdo,khơi gợi lòng yêu nước.

Ông đồ

(Bài 18 )

Vũ Đình Liên

(1913-1996)

Thơ mới

Ngũ ngôn

Tình cảnh đáng thương của ông đồ , qua đó toát lên niềm cảm thương chân thành trước một lớp người cùng nét đẹp truyền thống dân tộc đang tàn tạ và nỗi nhớ tiếc cảnh cũ người xưa .

Quê hương

( Bài 19)

Tế Hanh

1921

Thơ mới tám chữ

Tình quê hương trong sáng , thân thiết dược thể hiện qua bức tranh tươi sáng , sinh động về một làng quê miền biển ,trong đó nổi bật lên hình ảnh khỏe khoắn , đầy sức sống của người dân chài và sinh hoạt làng chài .

Khi con tu hú

(Bài 19)

Tố Hữu

1920-2002

Lục bát

Tình yêu cuộc sống và khát vọng tự do của người chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi trong nhà tù .

Tức cảnh Pác Pó

(Bài 20)

Hồ Chí Minh

1890-1969

Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật

Tinh thần lạc quan , phong thái ung dung của Bác Hồ trong cuộc sống Cách mạngđầy gian khổ ở Pác Pó.Với Người ,làm cách mạng và sống hòa hợp với thiên nhiên là một niềm vui lớn.

Ngắm trăng

(Vọng nguyệt)- trích nhật ký trong tùù )

(Bài 21)

Hồ Chí Minh

1890-1969

Thất ngôn tứ tuyệt chữ Hán

Tình yêu thiên nhiên , yêu trăng đến say mê và phong thái ung dung nghệ sĩ của Bác Hồ ngay trong cảnh tù ngục cực khổ , tối tăm .

Điđường (Tẩu lộ , trích nhật kí trong tù )

(bài21)

Hồ Chí Minh

1890-1969

Thất ngôn tứ tuyệt chữ Hán(dịch lục bát)

ý nghĩa tượng trưng và triết lí sâu sắc : Từ việc đi đường núi gợi ra chân lí đường đời : vượt qua gian lao chồng chất sẽ tới thắng lợi vẻ vang .

Chiếu dời đô

( Thiên đô chiếu)Bài 22

Lí Công Uẩn

( 974-1028)

Nghị luận trung đại- thể chiếu

Chiếu dời đô phản ánh khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập thống nhất , phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.

Hịch tướng sĩ

– Bài 23

Trần Quốc Tuấn

(1231-1300)

Nghị luận trung đại

( Thể hịch)

Bài hịch phản ánh tinh thần yêu nước nồng nàn của dân tộc ta trong cuộc kháng chiếnchống ngoại xâm, thể hiện qua lòng căm thù giặc ý chí quyết chiến quyết thắng kẻ rhù xâm lược.

Nước Đại Việt ta

Trích: Bình ngô đại cáo

- Bài 24

Nguyễn Trãi

(1380-1442)

Nghị luận trung đại

( thể cáo)

Văn bản có ý nghĩa như một bản tuyên ngôn đọc lập :nước ta là nước có nền văn hiến lâu đời có lãnh thổ riêng, phong tục riêng, có chủ quyền riêng, có truyền thống lịch sử, kẻ xâm lược phản nhân nghĩa nhất định sẽ thất bại.

Bàn luận về phép học

( Luận học pháp)

- Bài 25

Nguyễn Thiếp

(1723- 1804)

Nghị luận trung đại

( thể tấu)

Văn bản khẳng định mục đích của việc họclà để làm người có đạo đức, có trí thức, góp phần làm hưng thịnh đất nước, chứ không phải để cầu danh lợi . Muốm học tập tốt phải có phương pháp, học rộng rồi tóm lược cho gọn, đặc biệt học phải đi đôi với hành.

Thuế máu

Trích : Bản án chế độ thực dân Pháp.

- Bài 26

Nguyễn ái Quốc (Hồ Chí Minh

1890-1969)

- Nghị luận (Văn chính luận – văn phân tích bình luận các vấn đềchính trị -xã hội đương thời)

Chính quyền thực dân đã biến người dân nghèo khổ ở các xứ thuộc địa thành vật hi sinh để phục vụ cho lợi ích của mình trong các cuộc chiến tranh tàn khốc . Nguyễn ái Quốc đã vạch trần sự thực ấy bằng những tư liệu phong phú , xác thực.

HĐ2.HDHS so sánh sự khác biệtvề nghệ thuật giữa các văn bản thơ mới và thơ đường luật .

H: Chỉ ra điểm khác biệt giữa nghệ thuật thơ cổ và thơ mới qua các văn bản thơ ở bài 15,16 và các bài 18,19.

- Thể thơ tự do, đổi mới vần điệu, lời thơ tựnhiên bình dị.

Vẫn sử dụng các thể thơ truyền thống nh­ng đổi mới cảm xúc và t­ duy.

H: Tại sao các bài 18,19 được gọi là thơ mới? Chúng “mới” ở chỗ nào?

- GV: Ngoài thơ tự do vẫn có các bài thơ đc làm theo thể truyền thống:thơ 7 chữ, năm chữ, tám chữ lục bát… thậm trí có cả thi sĩ làm thơ Đường luật, nhưng cả nội dung cảm xúc và hình thức nghệ thuật rất khác với thơ cổ.

- Gọi hs đọc các câu thơ hay mà hs yêu thích – giải thích sự yêu thích đó.

- Những vần thơ hay vì: hình ảnh đẹp, mới mẻ, ngôn ngữ bình dị, giàu biểu cảm…

II. So sánh sự khác biệt về ngệ thuật giữa các văn bản thơ mới và thơ đường luật .

=> Thơ mới:Phong tràothơ có tính chất lãng mạn ra đời vào những năm

1932 – 1933 và chấm dứt vào năm 1945.Thơ mới được thể hiện bằng sự phá cách, không tuân thủ các luật lệ nghiêm ngặt của thơ cổ về số câu số tiếng, luật bằng trắc, cách gieo vần, phép đối…Thay đổi cả nội dung cảm xúc. Sự đổi mới của thơ mới không phải ở phương diện thể thơ mà ở chiều sâu cảm xúc và tư duy thơ.

- Thơ mới gắn liền với tên tuổi các nhà thơ:Lưu Trọng Lư, Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử, Nguyễn Bính…

* Các câu thơ hay:

“Chiếc thuyền nhẹ hăng như con tuấn mã

Phăng mái chèo mạnh mẽ vượt trường giang

Cánh buồm giương to như mảnh hồn làng

Rướn thân trắng bao la thâu góp gió”

(Quê hương- Tế Hanh)

“ Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối

Ta say mồi….

Đâu những những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn.

Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội

Tiếng chim ca giấcngủ ta tưng bừng

Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng

Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt”

( Nhớ rừng- Thế Lữ)

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

 HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

CHUẨN KT-KN CẦN ĐẠT

GV dẫn dắt vào bài:

- Nghe, định hướng vào bài

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

GV:  tiến hành kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh

H: Hãy lập bảng thống kê kiến thức về các văn bản  văn học Việt Nam đã học từ bài 15 theo bảng thống kê trong SGK?

GV: yêu cầu các tổ thảo luận  và thống nhất những nội dung cần trình bày cho các văn bản. (có thể chia nhỏ để mỗi nhóm thực hiện 3 văn bản)

GV: nhận xét và bổ sung những kiến thức cần ôn tập cho mỗi văn bản

- HS tiến hành thảo luận nhóm thống nhất những nội dung cơ bản cần ôn tập cho từng tác phẩm

- Nhận xét, bổ sung và sửa chữa.

I. Bảng thống kê kiến thức về các tác phẩm văn học Việt Nam

Văn bản

Tác giả

Thể loại

Giá trị nội dung chủ yếu

Cảm tác vào nhà ngục QĐ

Phan Bội Châu

Thơ TNBCĐL

Thể hiện phong thái ung dung đường hoàng và khí phách hiên ngang bất khuất vượt lên cảnh ngục tù của TG

Đạp đá ở Côn Lôn

Phan Châu Trinh

Thơ TNBCĐL

Hình tượng đẹp lẫm liệt ngang tàng dù gặp bước gian nan nhưng chí khí không bao giờ dời đổi

Muốn làm thằng Cuội

Tản Đà

Nt

Tâm sự bất hoà sâu sắc  với XH tầm thường xấu xa , muốn thoát li mộng tưởng

Hai chữ nước nhà

Trần Tuấn Khải

Song thất lục bát

Khích lệ lòng yêu nước, ý chí cứu nước của đồng bào - > tình cảm sâu đậm mãnh liệt với nước nhà.

Nhớ rừng

Thế Lữ

Thơ tự do

Niềm khát khao tự do mãnh liệt , chán ghét cảnh sống tù túng .. ->lòng yêu nước thầm kín

Ông Đồ

Vũ Đình Liên

Thơ 5 chữ

Tình cảm đáng thương của ông đồ, niềm cảm thương chân thành tiếc nuối của TG

Quê hương

Tế Hanh

Thơ 8 chữ

Bức tranh tươi sáng , sinh động về làng quê miền biển…-> Tình yêu quê hương thiết tha trong sáng của TG

Khi con tu hú

Tố Hữu

Lục bát

Lòng yêu cuộc sống và niềm khao khát tự do cháy bỏng của người tù - người chiến sỹ cách mạng

Tức cảnh Pắc Bó

Hồ Chí Minh

Tứ tuyệt

Tư tưởng lạc quan, phong thái ung dung của Bác

Ngắm trăng

HCM

Tứ tuyệt

Lòng yêu thiên nhiên và phong thái ung cung của Bác

Đi đường

HCM

Tứ tuyệt

ý chí rèn luyện, tư tưởng ung dung , tự tại của Bác

Chiếu dời đô

Lý Công Uốn

Nghị luận -TĐ (chiếu)

Khát vọng của ND về 1 đất nước độc lập, thống nhất, ý chí tự cường.

Hịch tướng sĩ

Trần Quốc Tuấn

Nt

(Hịch)

Phản ánh lòng yêu nước của nhân dân trong cuộc kháng chiến chống ngoại xâm

Nước Đại Việt ta

Nguyễn Trãi

Nt

(cáo)

- Như 1 bản TNĐL…

Bàn luận về phép học

Nguyễn Thiếp

Nt

(Tấu)

Nêu mục đích & phương pháp học tập đúng

Thuế máu

Nguyễn Ái Quốc

Nghị luận

Tố cáo cương thực dân biến nhân dân nghèo khổ ở các xứ thuộc địa thành vật hy sinh.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

H: So sánh sự khác nhau và giống nhau giữa các văn bản: Vào nhà ngục QĐ cảm tác, Đập đá ở Côn Lôn, Muốn làm thằng Cuội, Nhớ rừng, Ông đồ về hình thức nghệ thuật?

GV: cho học sinh trong lớp tranh luận với nhau để đi đến thống nhất những nội dung cần so sánh.

GV:  nhấn mạnh thêm vài nét về phong trào thơ mới.

H: Hãy lựa chọn những đoạn văn hay, những câu thơ hấp dẫn nhất trong các văn bản đã học để chép vào vở.

GV:  định hướng cho học sinh những đoạn văn đoạn thơ hay.

- HS thảo luận và thống nhất nội dung :

- HS các nhóm khác bổ sung

- Nghe, ghi

- HS lựa chọn các câu thơ mà mình yêu thích.

II. So sánh hình thức nghệ thuật của các tác phẩm

* Thơ cổ  điển

- Cả 3 văn bản thơ trong bài 15 + 16 (Vào nhà Ngục …, Đạp đá…, Muốn làm …) ra đời trước 1932 đều thuộc thể thơ thất ngôn bát cú đường luật. Đây là thể thơ điển hình về tính quy phạm của thơ cổ, với số câu, số chữ được hạn định, với luật bằng trắc, phép đối, quy tắc gieo vần rất chặt chẽ.

* Thơ hiện đại (thơ mới)

- Còn 3 văn bản thơ trong bài 18 + 19 (Nhớ rừng, ông đồ, Quê hương) thi khác hẳn, hình thức linh hoạt, phóng khoáng, tự do hơn nhiều. Cả 3 bải tuy vẫn tuân thủ một số quy tắc, số chữ trong các câu băng nhau, đều có vần, có nhịp điệu, nhưng những quy tắc đó không quá chặt chẽ tới mức gò bó như trong thơ đường luật mà trái lại hình thức thơ mới khá linh hoạt, tự do: số câu trương bài không hạn định, lời thơ tự nhiên gần lời nói thường, không có tính chất ước lệ và không hề công thức, khuôn sáo, cảm xúc nhà thơ chân thật… => nói nên điều rất mới so với thơ Đường luật nói riêng và thơ cổ nói chung. Cái tên "Thơ mới" ra đời là vì vậy.Tên "thơ mới" ban đầu được hiểu là thơ tự do, song còn dùng để gọi các phong trào thơ có tính chất lãng mạn, bột phát vào những năm 1932 - 1938, chấm dứt vào 1945. Tên tuổi: Lưu Trọng Lư, Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mạc Tử, Nguyễn Bính…

* Những câu thơ em thích.

- Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối

Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan…

- Cánh buồn giương to như mảnh hồn làng

Rướn thân trắng bao la thâu góp gió......

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

Cho HS đọc thuộc các bài thơ.

Lần lượt gọi một số em đọc thuộc các bài thơ trên lớp.

- Đọc thuộc các bài thơ

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

H: Hãy viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về một câu thơ hoặc một đoạn thơ mà em thích?

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

Tìm đọc những bài viết cảm thu những đoạn thơ, câu thơ hay trong các bài đã học để tham khảo.

- Thực hiện ở nhà