Giáo án Ngữ văn 8 Bài Hội thoại (Tiếp) mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HOẠT ĐỘNG 1: HDHS TÌM HIỂU KHÁI NIỆM LƯỢT LỜI:

- HS đọc đoạn trích- Sgk (T92)

H: Trong cuộc đối thoại đó mỗi người nói bao nhiêu lượt lời ?

+) Bà cô :

1.Hồng mày …mẹ mày không

2.Sao lại không vào..đó

3.Mày dại quá ..

4.mấy lại rằm tháng 8..

5. Vậy mày hỏi cô Thông..

+) Bé Hồng:

1.Không cháu ..vào

2. Sao cô biết…con

Lần 1 :sau lượt lời 1 của bà cô

Lần 3 : sau lượt lời 3 của bà cô

H: Bao nhiêu lần lẽ ra bé Hồng được nói nhưng Hồng không nói?sự im lặng của Hồng đối với những lời nói của bà cô như thế nào ?

- Sự im lặng thể hiện thỏi độ bất bình của bộ Hồng trước những lời lẽ thiếu thiện trí của bà cô

H: Vì sao Hồng không ngắt lời người cô khi bà nói những điều Hồng không muốn

nghe ?

- Hồng không cắt lời bà cô vì Hồng thuộc vai dưới, không được phép xúc phạm cô.

H: Qua bài tập em hiểu lượt lời trong hội thoại là gì? Khi tham gia lượt lời trong hội thoại cần chú ý điều gì?

- Gọi hs đọc đọc ghi nhớ.

HOẠT ĐỘNG 2: HDHS LUYỆN TẬP:

- Gv yêu cầu học sinh làm bài tập 1/102.

H:Trong đoạn trích ai là người có lượt lời nhiều nhất ?

H: Nhẫn xét về vai xã hội của từng nhân vật?

H: Nhận xét tính cách của từng nhân vật?

- Gv hướng dẫn học sinh làm bài tập 2/103.

- Gv hướng dẫn học sinh làm bài tập 3/107.

H: Cho biết sự im lặng của nhăn vật thể hiện điều gì ?

- Gv hướng dẫn học sinh làm bài tập 4/107.

I. Lượt lời trong hội thoại .

1. Bài tập :SGK

- Trong đoạn văn : Bà cô = 5 lượt lời

Bé Hồng = 2 lượt lời

- Có 4 lần Hồng định nói nhưng không nói => sự im lặng cho thấy thái độ bất bình của Hồng đối với người cô.

- Hồng không cắt lời bà cô vì Hồng thuộc vai dưới, không được phép xúc phạm cô.

*Nhận xét :khi hôi thoại ai cũng được nói, mỗi lần người tham gia hội thoại gọi là lượt lời.

- Cần lịch sự tôn trọng lượt lời của người khác khi g/t ( có khi im lặng cũng là một cách biểu thị thái độ)

2 .Ghi nhớ :Sgk/102

II. Luyện tập:

1.Bài tập 1/ 102

- Xét về sự tham ra hội thoại giữa các nhân vât ; Cai lệ , người nhà lí trưởng, chị Dậu, anh Dậu trong đoạn trích “Tức nước vỡ bờ”:

+) Số lượt lời : nhiều nhất là cai lệ và chị Dậu

- Số lượt lời của người nhà lí trưởng ít hơn

- AnhDậu chỉ nói 1 câu với chị Dậu sau khi cuộc xung đột giữa chị với hai tên cai lệ và người nhà lí trưởng kết thúc .

-Tên cai lệ giữ vai trò chính, kẻ duy nhất cắt lời người khác là tên cai lệ .

- Xét về vai xã hội :Chị Dậu nhún nhường gọi cai lệ là ông xưng cháu, có lúc ngang hàng ông – tôi , có lúc gọi cai lệ mày xưng tao.

- Cai lệ trước sau đều hống hách thô bạo tàn nhẫn giữ vai ngườ trên( ông- mày).

- Người nhà lí trưởng có phần đỡ hống háchgọibằng anh, chị xưng tôi.

+) Tính cách :Chị Dậu là người phụ nữ đảm đang, mạnh mẽ.

- Cai lệ không chút tình người, hống hách bất nhân.

- Người nhà lí trưởng ‘theo đóm ăn tàn’

2.Bài 2/103 :

a) Sự chủ động tham gia hội thoại của Chị Dậu với cái Tí phát triển ngược chiều nhau

- Lúc đầu : Cái Tí nói nhiều Chị Dậu im lặng.

- Về sau: Cái Tí nói ít Chị Dậu nói nhiều.

b) Diễn biến cuộc hội thoại hợp với tâm lí nhân vật

- Lúc đầu: Cái Tí vô tưvì nó chưa biết là sắp bị bán đi, còn chị Dậu thì đau lòng vì buộc phải bán cái Tí nên im lặng

- Về sau: Cái Tí biết là sắp bị bán nên sợ hãi đau buồn ít nói .Chị Dậu nói nhiều để thuyết phục con .

c)Việc tác giả tả cái Tí hồn nhiên kể lể với mẹ những việc nó đã làm, khuyên bảo thằng Dằn để phần những củ khoai to hơn cho bố mẹ, hỏi thăm mẹ …Càng làm cho Chị Dậu đau lòng khi buộc phải bán đứa con hiếu thảo đảm đang . Như vậy càng tô đậm nỗi bất hạnh sấp giáng xuống đầu cái Tí.

3.Bài 3/107:

- Truyện ‘Bức tranh của em gái tôi’- tập2-Văn 6:

- Hai lần nhân vặt tôi im lặng khi bà mẹ của nhân vật ấy hỏi .

- Lần 1: Tôi im lặng vì ngỡ ngàng, hãnh diện, xấu hổ

- Lần 2: Tôi im lặng vì xúc động trước tâm hồn và lòng nhân hậu của cô em gái.

4.Bài 4/107:

- Tục ngữ phương tây : Im lặng là vàng => giữ bí mật tôn trọng người khác để đảm bảo tế nhị trong giao tiếp.

-Trong bài thơ của TH: im lặng trước áp bức bất công, trước hành vi sai trái là dại khờ hèn nhát.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

 HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

CHUẨN KT-KN CẦN ĐẠT

GV giới thiệu bài:

- Nghe, định hướng vào bài

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

GV: Gọi HS đọc lại đoạn trích đã tìm hiểu ở tiết trước.

H: Trong đoạn trích trên, mỗi nhân vật được nói mấy lượt?

GV: Mỗi lần nhân vật nói gọi là một lượt lời.

H: Em hiểu thế nào là lượt lời?

H: Có mấy lần bé Hồng không thực hiện lượt lời của mình? Sự im lặng của bé Hồng thể hiện được điều gì?

H: Trong hội thoại, sự im lặng có ý nghĩa gì?

H: Vì sao khi bất bình với những lời nói của bà cô, bé Hồng không ngắt lời của bà?

GV tổng hợp ý kiến .

H: Trong thực tế, khi nào giáo viên cần ngắt lời của học sinh? Việc làm ấy có phải là không tôn trọng người giao tiếp không?

GV: đôi khi do những yêu cầu khác của giao tiếp, người nói có thể ngắt lời của người khác (việc ngắt lời phải do người có vai trên thực hiện)

H: Qua việc phân tích ví dụ  em rút ra nội dung gì?

GV chốt lại nội dung phần ghi nhớ.

- HS đọc lại đoạn trích

- HS trả lời

- HS trình bày khái niệm lượt lời trong hội thoại.

- HS thảo luận theo nhóm bàn trả lời.

- HS thảo luận theo nhóm bàn trả lời.

- HS giải thích

- Liên hệ thực tế

- HS khái quát trả lời

I. Lượt lời trong hội thoại

1.Ví dụ: SGK/92,93

2. Nhận xét.

- Bé Hồng nói hai lượt

- Bà cô nói 5 lượt.

- 3 lần bé Hồng  im lặng

-> Sự im lặng đó  thể hiện thái độ bất bình  của bé Hồng trước những lời lẽ mỉa mai của bà cô.

- Trong hội thoại, sự im lặng  cũng là một cách thể hiện thái độ

- Vì bé Hồng là người vai dưới, không thể ngắt lời của cô và trong giao tiếp cần tôn trọng lượt lời của người khác.

+ Những lúc có học sinh trả lời dài dòng không đi đúng trọng tâm bài học cho nên  để đảm bảo thời gian của tiết học, giáo viên ngắt lời học sinh.

II. Ghi nhớ: SGK/102

- Lượt lời là một lần được nói của người tham gia hội thoại.

- Trong hội thoại, im lặng cũng là một cách thể hiện thái độ 

- Trong giao tiếp, cần  lịch sự tôn trọng lượt lời của người khác.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

GV: Gọi HS đọc và xác định yêu cầu đề bài tập 1.

H: Tính cách của nhân vật thể hiện ở đâu?

H: Trong cuộc hội thoại ấy, ai nói nhiều nhất, ai ít nhất ?

H: Trong cuộc hội thoại ấy, ai là người ngắt lời người khác ?

H: Cuộc hội thoại ấy có sự thay đổi như thế nào về vai xã hội ?

GV nhận xét sự thay đổi về vai xã hội trong đoạn trích

H: Từ đó, em nhận xét gì về tính cách của các nhân vật?

GV nhận xét bổ sung.

GV: Gọi HS đọc bài tập 2

H: Sự chủ động tham gia cuộc thoại của chị Dậu với cái Tí phát triển ngược chiều nhau ntn?

H: Tác giả miêu tả diễn biến cuộc thoại như vậy có phù hợp với diễn biến tâm lí nhân vật không?

H: Việc tác giả tô đậm sự hồn nhiên, hiếu thảo của cái Tí qua phần đầu cuộc thoại làm tăng kịch tính câu chuyện ntn?

GV: Gọi HS đọc bài tập 3

H: Trong đoạn trích, có mấy lần nhân vật tôi im lặng?

H: Vì sao nhân vât lại không trả lời mẹ? Sự im lặng đó thể hiện được tâm trạng gì của nhân vật?

(Gợi : cần đặt vào trong hoàn cảnh giao tiếp trong văn bản)

GV đọc đề bài tập  4.

H: Em có suy nghĩ gì về  2 câu nói ấy?

GV nhấn mạnh lại những trường hợp cần vận dụng những câu nói ấy.

- HS đọc yêu cầu BT1

- HS trình bày trước lớp theo nhóm

- HS đọc yêu cầu BT2

- HS trả lời trước lớp

- HS trả lời trước lớp

->HS khác nhận xét bổ sung.

- HS đọc yêu cầu BT3

- HS trình bày trước lớp theo nhóm

- HS đọc yêu cầu BT4

Thảo luận, trình bày

III. Luyện tập:

Bài tập 1 :

+ Thể hiện qua những lời nói, qua các lượt lời và qua sự tôn trọng lượt lời của người khác ...

+ Chị Dậu và tên cai lệ nói nhiều

- Người nhà lí trưởng ít hơn

- Anh Dậu là người nói ít nhất .

+Tên cai lệ ngắt lời của chị Dậu

+ Chị Dậu từ người dưới đến ngang hàng rồi đến người bề trên

- Tên cai lệ trước sau vẫn là người bề trên.

- Người nhà lí trưởng có phần nhún nhường hơn.

* Tính cách của nhân vật:

- Chị Dậu đảm đang, mạnh mẽ, sắn sàng đứng dậy đấu tranh

- Cai lệ: hống hách, ngang tàng,

- Người nhà lí trưởng: nhún nhường, e dè.

Bài tập 2 :

a.- Lúc đầu cái Tí nói rất nhiều, rất hồn nhiên, còn chị Dậu thì chỉ im lặng.

- Về sau cái Tí nói ít hẳn còn chị Dậu lại nói nhiều hơn.

b.+ Lúc đầu

- Cái Tí rất vô tư vì chưa biết là sắp bị bán đi

- Chị Dậu đau lòng vì buộc phải bán con nên chỉ im lặng.

+ Về sau ;

- Cái Tí biết bị bán nên sợ hãi, đau buồn nên chỉ im lặng.

- Chị Dậu phải thuyết phục để hai đứa con phải nghe mẹ.

=> Miêu tả rất phù hợp với diễn biến tâm lí nhân vật.

c.Tác giả miêu tả cái Tí hồn nhiên kể lể vói mẹ những việc nó đã làm, khuyên bảo thằng Dần, hỏi thăm mẹ....càng làm cho chị Dậu đau lòng khi buộc phải bán đứa con hiếu thảo, đảm đang như vậy đi càng tô đậm nỗi bất hạnh sắp giáng xuống đầu cái Tí.

Bài tập 3 :

+ Nhân vật tôi 2 lần không trả lời mẹ

-> Sự im lặng đó thể hiện sự ngỡ ngàng, xúc động, xấu hổ, ăn năn của  nhân vật, và cảm thấy mình hèn kém trước người em gái.

Bài tập 4 :

+ Câu nói đúng khi im lặng để giữ một bí mật hay tôn trọng người khác.

Câu nói sai khi im lặng để che dấu tội ác hay những hành vi sai trái.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

Cho một ví dụ về sự vi phạm lượt lời trong hội thoại mà em đã gặp? Em xử lí tình huống đó ntn?

- Liên hệ, giải quyết tình huống thực tiễn

IV. Vận dụng

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

Tìm hiểu thêm những tình huống trong thực tiễn về lượt lời trong hội thoại, phân tích cụ thể.