Giáo án Ngữ văn 8 Bài Lập dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp giữa miêu tả và biểu cảm mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1. HDHS tìm hiểu dàn ý của bài văn tự sự:

- Đọc bài văn “Món quà sinh nhật”- SGK -tr 29.

H: Hãy chỉ ra bố cục của bài văn?

H: Nêu nội dung khái quát của từng phần?

H: Truyện kể về việc gì? Ai là người kể chuyện? ở ngôi thứ mấy?

H: Truyện xảy ra ở đâu? Với ai? Có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính?

H: Tính cách của các nhân vật ra sao?

H: Câu chuyện diễn ra như thế nào?

H: Chỉ ra những yếu tố miêu tả, biểu cảm trong truyện?

H: Tác dụng của các yếu tố miêu tả, biểu cảm trong văn bản trên?

Cách đưa yếu tố miêu tả biểu cảm vào dàn ý?

H: Tác giả kể theo trình tự nào?

H: Từ bài tập trên em rút ra nhận xét gì về dàn ý của bài văn tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm?

H: Vai trò của từng phần?

H: So sánh dàn ý của bài văn tự sự với dàn ý của bài văn tự sự kết hợp miêu tả , em thấy có gì giống và khác nhau?

- Gọi học sinh đọc ghi nhớ.

=> GV chốt.

HĐ2. HDHS luyện tập:

- Đọc bài 1, nêu yêu cầu

- T/C thảo luận bàn 5 phú

=>Báo cáo, nhận xét.

GV kết luận.

- Đọc bài 2, nêu yêu cầu?

- HS làm bài.

- Gọi 1 HS lên bảng lập dàn ý.

- HS nhận xét.

- GV sửa chữa, bổ sung.

I. Dàn ý của bài văn tự sự.

1. Tìm hiểu dàn ý của bài văn tự sự.

a. Bài tập/92

Văn bản: Món quà sinh nhật.

- Mở bài: từ đầu ... bày la liệt trên bàn.

( Kể và tả quang cảnh chung của buổi sinh nhật).

- Thân bài: Tiếp... chỉ gật đầu không nói.

( kể về món quà sinh nhật độc đáo của Trinh).

- Kết bài:phần còn lại ( cảm nghĩ của người bạn về món quà sinh nhật).

* Truyện kể về sinh nhật Trang, Trinh không có xe nên đến muộn và món quà bất ngờ của Trinh.

- Người kể là Trang- ngôi thứ nhất.

- Truyện xảy ra ở nhà Trang vào buổi sinh nhật.

- Nhân vật: Trang, các bạn, Trinh.

- Nhân vật chính: Trang.

- Tính cách của nhân vật: mọi người đều vui vẻ cười nói.

+ Trang : bồn chồn lo lắng.

+ Trinh: hiền lành, hay cười, bẽn lẽn.

- Diễn biến truyện:

+ Mở đầu: cảnh sinh nhật vui vẻ, đông đúc ở nhà Trang.

+ Diễn biến- Đỉnh điểm đợi mãi không thấy Trinh đến.

+Kết thúc : Trinh đến khi mọi người đã bắt đầu ra về và món quà bất ngờ của Trinh.

- Yếu tố miêu tả: Nhân kỷ niệm... trên bàn.

+ Trinh tươi cười đi vào.

+ Trinh lỏn lẻn, đầu hơi nghiêng.

+ Quả to, cùi dày, ăn giòn và thơm.

- Yếu tố biểu cảm:

+ Tôi thấy tủi thân và giận Trinh.

+ Tôi giận mình quá.

+ Cảm ơn Trinh... thơm mát này.

b. Nhận xét:

=>yếu tố miêu tả, biểu cảm kết hợp đan xen với yếu tố tự sự

-Yếu tố miêu tả và biểu cảm: tô đậm tính cách nhân vật, giúp người đọc hiểu sâu hơn tình cảm, tính cách phẩm chấtcủa nhân vật.

- Trình tự : thời gian- theo diễn biến đầu - cuối, nhưng trong khi kể có dùng hồi ức ngược thời gian.

2. Dàn ý của bài văn tự sự.

a. Mở bài: Giới thiệu nhân vật, sự việc và tình huống xảy ra câu chuyện.

b. Thân bài: Kể diễn biến câu chuyện theo một trình tự nhất định. Kết hợp miêu tả sự vật, sự viếc, con người và thể hiện tình cảm, thái độ.

c. Kết bài: Nêu kết cục và cảm nghĩ của người trong cuộc.

- Chủ yếu cũng gồm 3 phần nhưng có đưa thêm yếu tố miêu tả, biểu cảm kết hợp đan xen với yếu tố tự sự

3. Ghi nhớ (SGK/ 95)

III. Luyện tập:

Bài tập 1/95

- Lập dàn ý cho văn bản “Cô bé bán diêm”.

a. Mở bài:

- Giới thiệu quang cảnh đêm giao thừa và gia cảnh của nhân vật chính- cô bé bán diêm.

b. Thân bài:

- Không bán được diêm em bé không dám về nhà, em bị rét ngồi nép bên tường.

- Em liều đánh các que diêm và mộng tưởng hiện ra...( 5 lần quẹt diêm gắn với 5 mộng tưởng)

* Yếu tố miêu tả, biểu cảm: đan xen trong quá trình kể: Mỗi lần em bé quẹt diêm mộng tưởng hiện lên -> tác giả miêu tả rất sinh động kèm theo đó là những suy nghĩ, tâm trạng nhân vật.

c. Kết bài:

- Em bé chết vì rét, mọi người không ai biết về những điều kì diệu mà em đã trông thấy, thái độ của ng qua đường.

Bài tập 2 /92

- Lập dàn ý cho đề bài: Hãy kể một kỉ niệm với người bạn tuổi thơ khiến em xúc động và nhớ mãi.

a. Mở bài: Giới thiệu người bạn của mình là ai?Kỉ niệm khiến em xúc động là kỉ niệm gì? (nêu khái quát).

b. Thân bài: Tập trung kể về kỉ niệm xúc động ấy.

- Nó xảy ra ở đâu? lúc nào? với ai?

- Chuyện xảy ra như thế nào? Mở đầu, diễn biến, kết quả?

- Điều gì khiến em xúc động, xúc động như thế nào? (miêu tả các biểu hiện xúc động đó).

c. Kết bài:suy nghĩ gì về kỷ niệm đó và người bạn.

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

*Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu mục I.

- Gọi HS đọc bài văn trong SGK.

H: Chỉ ra 3 phần: mở bài, thân bài, kết bài và nêu nội dung khái quát của mỗi phần?

H: Tìm và chỉ ra các yếu tố: truyện kể về chuyện gì? Ai là người kể chuyện?

H: Câu chuyện xảy ra ở đâu? Vào lúc nào?

H: Truyện có những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? Tính cách?

H: Câu chuyện diễn ra như thế nào?

H: Xác định: Mở đầu, đỉnh điểm, kết thúc?

H: Vậy điều gì đã tạo nên sự bất ngờ trong chuyện?

H: Hãy chỉ ra yếu tố miêu tả, biểu cảm trong truyện? Nêu tác dụng?

H: Những nội dung trên được tác giả kể theo thứ tự nào?

H: Từ việc tìm hiểu bài văn trên cho biết cách xây dựng dàn ý một bài văn tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm?

- Gv đọc ghi nhớ.

*Hoạt động 2: Hướng dẫn HS luyện tập.

H: Lập dàn ý cho văn bản “Cô bé bán diêm”?

- 2 HS đọc bài.

=> thảo luận trong bàn trả lời các câu hỏi.

- MB: từ đầu => trên bàn.

- TB: Tiếp => không nói

- KB: còn lại.

- MB: tả lại quang cảnh chung ngày sinh nhật.

- TB: Kể về món quà sinh nhật độc đáo…

- KB: Cảm nghĩ của em…

=> kể về việc Trang tổ chức sinh nhật Trang nhận được món quà đặc biệt: Chùm ổi.

- Trang là người kể chuyện: Ngôi thứ nhất.

- Xảy ra ở nhà Trang, vào lúc sinh nhật, trời đã muộn, bạn bè bắt đầu lác đác ra về.

- Trang: hồn nhiên vô tư mạnh mẽ.

- Trinh: hiền lành, nhỏ nhẹ, chu đáo, trầm tĩnh nhút nhát trân trọng tình bạn.

- Mở đầu: bạn bè đến mừng sinh nhật.

- Đỉnh điểm: bạn thân chưa tới => trách, lo lắng.

- Kết thúc: bạn tặng cành ổi còn nguyên cả lá và lúc lửu đến 5 – 6 quả tròn to, láng bóng.

=> vui thật là vui… giữa đường … => tâm trạng trách cứ, lo lắng.

- Trinh cười lỏn lẻn … cho được => tính cách của Trinh.

- Tôi à lên … cay xộc => sự xúc động trước món quà bạn dành cho mình.

- Trình tự thời gian: diễn biến từ đầu => cuối buổi sinh nhật. Có dùng hồi ức, ngược thời gian nhớ về sự việc đã diễn ra “lâu lắm từ mấy tháng trước … lúc ổi đang ra hoa”.

- HS đọc ghi nhớ.

I. Dàn ý của bài văn tự sự.

1.Bố cục: 3 phần.

- Sự bất ngờ do tình huống truyện:lúc đầu tâm trạng chờ đợi và ýchê trách cuối cùng là món quà sinh nhật đầy ý nghĩa.

- Trình tự kể:

2.Dàn ý bài văn tự sự kết hợp với miêu tả, biểu cảm.

*Ghi nhớ: SGK.

II. Luyện tập