Giáo án Ngữ văn 8 Bài Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1: HDHS TÌM HIỂU CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

- Gọi HS đọc bài tập.

H: Chỉ ra trong đoạn văn đâu là yếu tố tự sự trong đoạn văn a? đâu là yếu tố miêu tả trong đoạn văn b ?

H: Vì sao trong đoạn văn (a) có yếu tố tự sự nhưng không phải là văn bản tự sự ?Vì sao trong đoạn trích (b) có yếu tố miêu tả nhưng không phải là văn bản miêu tả ?

H: Vai trò của yếu tố tự sự và miêu tảtrong văn bản nghị luận?

- Gọi hs đọc ghi nhớ ý 1.

* Gọi hs đọc bài tập 2

H: Vậy hai truyện trên được viết ra để kể về Chàng Trăng, Nàng Han hay để dùng làm luận cứ làm sáng tỏ luận điểm (hai truyện cổ của dân tộc miền núi có nhiều nét giống với truyện Thánh Gióng ở miền xuôi.

=>Truyện kể ra để làm luận cứ sáng tỏ luận điểm.

H: Tìm những yếu tố tự sự miêu tả trong văn bản trên ?

H: Tác giả có kể hết nội dung hai truyện trên không?vì sao?

( Không kể hết mà chọn những chi tiết tiêu biểu -> sáng tỏ luận điểm: Chàng Trăng không nói không cười, chàng cưỡi ngựa đá, chiến thắng kẻ thù chàng bay lên mặt trăng- Nàng Han thành tiên sau khi thắng giặc….)

H: Vậy em thấy tác giả có miêu tả và kể tràn lan không?Tác dụng ?

-> Tác giả chỉ miêu tả và kể kĩ những hình ảnh có lợi cho việc sáng tỏ luận điểm.

H:Khi đưa yếu tố miêu tả và tự sự vào bài văn nghị luận cần chú ý những gì?

- Gọi hs đọc ghi nhớ SGK/ 116

HĐ2: HDHS LUYỆN TẬP:

- Gọi hs đọc yêu cầu và nội dung bài tập:

H: Chỉ ra yếu tố miêu tả và tự sự cho biết tác dụng?

- Gọi hs đọc yêu cầu và nội dung bài tập:

H: Nếu phải viết bài tập làm văn theo đề bài “ Nêu ý kiến của em về vẻ đẹp trong bài ca dao Trong đầm gỡ đẹp bằng sen” thỡ em cú vận dụng cỏc yếu tốtự sự và miờu tả vào bài làm khụng? vỡ sao?

I. Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận:

1.Bài tập: (SGK/T114)

a. Đoạn văn : a ,b

* Nhận xét:

- Yếu tố tự sự :

+) Vị chúa tỉnh- nhất định.

+)Thoạt tiên:chúng tóm nhữngngười khoẻ mạnh…

+) Sau đó :...xì tiền ra”

- Yếu tố miêu tả:

+)Các bạn đã tấp nập đầu quân …q/hương

+) ..tốp thì bị xích tay…lên nòng sẵn?

- Trong 2 đoạn trích tự sự và miêu tả không phảimục đích chủ yếu mà người viết muốn đạt tớimà mục đích người viết hướng tới là:bàn bạc về thủ đoạn bắt lính và tình cảnh của ng bị bắt => Tg vạch trần sự tàn bạo giả dối của thực dân.

* Kết luận:

- Yếu tố tự sự và miêu tả khiến cho việc trình bày luận cứ trong bài văn được rõ ràng, cụ thể, sinh động có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn.

b. Bài tập 2(115)

* Nhận xét:

a. Yếu tố tự sự :

+)Mẹ chàng Trăng nằm mơ…đẻ ra chàng.

+)Sợ tù trưởng…phó mặc cho trời.

+)Suốt ngày không nói cười chỉ thích khiên đao.

+)Sau đó chàng cưỡi ngựa khổng lồ…vầng sáng bạc.

+) Nàng Han là cô gái thông minh, xinh đẹp…

- Yếu tố miêu tả:

+) đêm đêm… vầng sáng bạc.

+) ..có những vũng, những ao chi chít…quân đội của người kinh.

* Kết luận:

=>Các yếu tố tự sựvà miêu tả vào bài văn văn nghị luận phải làm sáng tỏ luận điểm, không phá vỡ mạch lạc nghị luận.

2. Ghi nhớ: SGK/ 116

II. Luyện tập:

1. Bài tập 1/ 116

+) Yếu tố tự sự:

- Sắp trung thu.

- Đêm trước rằm đầu tiên từ ngày bị giam giữ.

- Mười mấy ngày qua.. đáng ghét của bộ mặt nhà giam.

- Phải đi ra với đêm, phải làm thơ…

+) Yếu tố miêu tả:

- Trời xứ Bắc hẳn trong, trăng hẳn tròn và sáng

- Bỗng đêm nay trăng…lồng tr ong bóng cây…

- Đêm nay rất đẹp..phải thốt lên…

- Nó ăm ắp tình tứ …muốn giãi bày bộc lộ.

+) Tác dụng:

- Khắc hoạ cụ thể hoàn cảnh sáng tác- cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Ngoài ra còn nhấn mạnh tâm trạng của người tù chiến sĩ. Yếu tố này làm cho đoạn văn bình giảng phân tíchcó sự đồng cảm ở chiều sâu của cảm xúc người viết ; đồng thời gợi sự đồng cảm tưởng tượng ở người đọc.

2. Bài tập 2/ 116

- Cần sử dụng các yếu tố tự sự và miêu tả trong việc làm rõvẻ đẹp của bài ca dao vì: phải gợi lại vẻ đẹp của sen trong đầm .

- cần nêu một vài kỉ niệm nào đó về việc ngắm cảnh đầm sen gắn với bài ca dao.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

 HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

CHUẨN KT-KN CẦN ĐẠT

GV dẫn dắt vào bài:Ngoài yếu tố biểu cảm, trong văn nghị luận, chúng ta cũng rất cần sự có mặt của các yếu tố tự sự và miêu tả. Vậy sử dụng các yếu tố này như thế nào?

- Nghe, định hướng vào bài

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

GV: Gọi học sinh đọc các trích đoạn trong SGK

H: Vì sao đoạn trích (a) có yếu tố tự sự nhưng không phải là văn bản tự sự?

H: Giả sử đoạn trích (a)  không có những chi tiết cụ thể kể lại một kiểu bắt lính kỳ quặc và tàn ác, liệu ta có thể lường hết được việc môk lính "tình nguyện" đã gây ra sự nhũng lạm trắng trợn đến mức nào không?

H: Còn ở đoạn trích (b) nếu thiếu những dòng miêu tả sinh động về những người lính VN ta có thể hình dung rõ sự giả dối, lừa gạt trong lời rêu rao về "Lòng sốt sắng .. không ngần ngại" được không?

H: Từ việc tìm hiểu trên em có nhận xét gì về vai trò của  các yếu tố tự và miêu tả trong văn nghị luận?

H:  Gọi học sinh đọc văn bản 2/SGK

H: VB được dẫn ở sách giáo khoa được viết ra để kể lại câu chuyện về chàng Trăng và nàng Han hay để dùng làm luận cứ nhằm chứng tỏ 2 chuyện cổ của DT m.núc có nhiều nét giống với truyện T. Gióng ở miền xuôi.

H: Trong văn bản nghị luận có các yếu tố tự sự và miêu tả không?

H: Hãy chỉ ra : đâu là yếu tố tự sự và đâu là yếu tố miêu tả.

H: TG có kể lại toàn bộ 2 truyện không? Tại sao TG lại chỉ kể kĩ càng những chi tiết như chàng Trăng không nói không cười, chàng Trăng bay lên mặt trăng, nàng Han thành tiên trên trời sau khi thấy giặc? Tương tự thế em em thấy TG có miêu tả tràn lan không?

H: Từ việc tìm hiểu trên, cho biết: khi đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn NL cần chú ý những gì?

H: Qua việc tìm hiểu ví du em hãy cho biết vai trò của yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận?

GV: Gọi HS đọc phần ghi nhớ SGK/116

-  HS đọc

- HS trả lời trước lớp

- HS khác nhận xét bổ sung.

- HS thảo luận theo nhóm bàn trả lời.

- Trả lời

- Khái quát

- Đọc bài 2

- HS thảo luận theo nhóm bàn trả lời.

- Trình bày

- HS khái quát trả lời

I. Yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

1.Ví dụ /SGK T113

2. Nhận xét

* Bài 1 :

- 2 trích đoạn dẫn trong bài có kể về một thủ đoạn bắt lính và cũng có tả lại cảnh khổ sử của người bị bắt lính. Nhưng 2 đoạn văn đó vẫn không phải là đoạn văn tự sự hay đoạn văn miêu tả vì tự sự và miêu tả không phải là mđ chủ yếu mà người viết nhằm đạt tới.

- Tác giả Nguyễn ái Quốc viết 2 đoạn trích trên nhằm mục đích vạch trần sự tàn bạo và giả dối của thực dân trong cái gọi là: "mộ binh tình nguyện" Vì thế 2 đoạn trích của người phải nằm trong số những văn bản được tạo lập nhằm làm rõ phải trái, đúng sai. Điều đó có nghĩa : Đó phải là những đoạn văn nghị luận. Tự sự và miêu tả cũng như biểu cảm chỉ là các yếu tố trong 2 đoạn trích trên.

- Khó hình dung được -> sức thuyết phục giảm

-> Chỉ có những hình ảnh có lợi cho việc làm sáng tỏ luận điểm mới được TG miêu tả kĩ

=>Trong bài văn nghị luận, các yếu tố tự sự và miêu tả vẫn rất cần thiết làm cho các luận điểm được rõ ràng, sinh động, bài viết tăng sức thuyết phục, cảm hóa.

* Bài 2 :

+Tự sự : kể lại những chi tiết chính về câu chuyện “chàng Trăng”, “nàng Han”

Miêu tả : miêu tả những nét chính về nhân vật chính trong câu chuyện

+Tác giả chỉ tập trung làm rõ những  chi tiết cho thấy sự tương đồng  của hai câu chuyện trên với câu chuyện Thánh Gióng, nhờ đó nó góp phần làm nổi rõ luận điểm.

+Không kể tả tràn lan  mà phải biết lựa chọn  chi tiết để phục vụ cho luận điểm, không phá vỡ mạch nghị luận.

- Yếu tố  tự sự và miêu tả trong văn nghị luận giúp cho việc trình bày luận cứ được rõ ràng, cụ thể sinh động hơn có sức thuyết phục hơn

3. Ghi nhớ : SGK/116

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

GV: Gọi HS đọc và xác định yêu cầu đề BT.

GV: Yêu cầu HS thực hiện bài tập .

H: Xác định các yếu tố miêu tả và tự sự trong đoạn văn chỉ rõ tác dụng ?

GV: Nhận xét bổ sung

- HS đọc yêu cầu BT1

- HS trình bày trước lớp theo nhóm

- HS nhóm khác nhận xét bổ sung.

II. Luyện tập

Chỉ ra yếu tố miêu tả, tự sự, cho biết tác dụng:

- Miêu tả: trời trong, trăng tròn, trăng sáng quá chừng, trong suốt

- Tự sự : kể lại hoàn cảnh sáng tác của bài thơ.

- Tác dụng : giúp người đọc hình dung rõ nét hơn về  hoàn cảnh sáng tác  và tâm trạng  nhà thơ, thấy rõ khung cảnh đêm trăng  và cảm nhận của người tù.

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

Cho HS viết đoạn văn triển khai luận điểm “Tham quan, du lịch đem đến cho ta hiểu biết về vẻ đẹp của thiên nhiên, quê hương đất nước” có sử dụng yếu tố miêu tả.

- Viết đoạn văn

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY

HOẠT ĐỘNG CỦA TRÒ

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

GHI CHÚ

Đọc bài đọc thêm SGK

- Đọc bài