Giáo án Ngữ văn 8 Bài Chiếc lá cuối cùng mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘIDUNGKIẾNTHỨC CẦNĐẠT

HĐ1.HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

- GV hướng dẫn đọc: giọng kể, chú ý thể hiện sự thất vọng của Giôn xi.

- GV đọc mẫu, HS đọc.

- Nhận xét.

- Y/c hs kể tóm tắt đoạn trích

H: Chú ý vào chú thích sao, nêu vài nét tiêu biểu về tác giả?tác phẩm.

- Giải thích các từ “bộ”, “xa xôi bí ẩn”?

HĐ2.HDHS đọc - hiểu văn bản:

H: Xác định thể loại văn bản?

H: Có thể chia văn bản làm mấy phần? nêu nội dung của từng phần?

H: Truyện có những nhân vật nào?

- Cụ Bơ Men; Xiu; Giôn xi, bác sĩ.

- Chuyển ý:

- Chú ý phần đầu văn bản:

H: Em biết gì về cụ Bơ - men?

H: Khi biết Giôn xi có ý định chờ chiếc lá cuối cùng rụng xuống để vĩnh viễn ra đi, thái độ cụ Bơ Men và Xiu như thế nào?

H: Từ tình cảm đó, cụđã hành động như thế nào?

H: Em nhận xét gì về hành động trên, hành động đó thể hiện đức tính gì của cụ Bơ Men?

H: Tại sao nhà văn bỏ qua không kể việc cụ đã vẽ chiếc lá trên tường trong đêm mưa tuyết?

(- T/C thảo luận bàn - 3 phút.

- Báo cáo, Gv kết luận.)

- Tạo sự bất ngờ, gây hứng thú cho người đọc vì việc vẽ chiếc lá có ý nghĩa rất lớn đối với cuộc đời nhân vật chính.

H: Tại sao có thể nói chiếc lá cụ vẽ là một kiệt tác ?( nhen lên niếm tin, niềm hi vọng và nghị lực sống cho Giôn-xi)

H: Ngoài tài năng nghệ thuật cụ

Bơ -men còn vẽ chiếc lá bằng điều gì?

- GV Quả thực chiếc lá cụ Bơ- men vẽ là một kiệt tác, nó giống như thật đến nỗi chính Giôn xi cũng không nhận ra, nó đã cứu sống Giôn xi, là tuyệt tác nghệ thuật của cụ Bơ Men. Ông đã dồn hết tâm lực và tình yêu thương để hoàn thành nó trong một đêm bão lạnh, để rồi ông đã phải trả giá bằng chính cuộc sống của mình.Chiếc lá đã cứu sống Giôn xi,

H: Qua đó em hiểu thêm gì về nghệ thuật?

- Nghệ thuật chân chính có sức mạnh vô cùng to lớn, nó có thể cứu sống đựơc con người, hướng con người tới những điều tốt đẹp. Đó là nghệ thuật xuất phát từ tình yêu thương, từ trái tim nhân đạo bao la của những nghệ sĩ tài ba.

- Giáo viên liên hệ quan niệm về nghệ thuật của nhà văn Nam Cao: nghệ thuật vị nhân sinh- nghệ thuật vì con người, phải là “tiếng nói đau thương toát lên từ những kiếp lầm than”, chứ không phải là “ánh trăng lừa dối”.

H: Em đc bồi dưỡng tình cảm gì sau khi tìm hiểu kiệt tác của cụ Bơ-men?

H: Em hiểu ntn về giá trị của nghệ thuật qua kiệt tác của cụ bơ- men?

(nghệ thuật phải xuất phát từ tình yêu thương, từ trái tim nhân đạo bao la của những nghệ sĩ tài ba.)

=> GV chốt.

I. Đọc và tìm hiểu chú thích:

1. Đọc- tóm tắt:

2. Tìm hiểu chú thích:

a. Tác giả:

- O-Hen -ri (1862-1910) là nhà văn Mĩ chuyên viết truyện ngắn. Truyện của ông thường nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả, tình thương yêu người nghèo khổ, rất cảm động.

b. Tác phẩm:

- “Chiếc lá cuối cùng” là một trong những truyện ngắn để lại cho độc giả nhiều ấn tượng sâu sắc.

- Văn bản trích ở phần cuối của truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng”.

c.Từ khó:(SGK/89-90)

II. Đọc - hiểu văn bản:

1. Thể loại: truyện ngắn.

2. Bố cục: Gồm 3 phần

+ Phần 1: Từ đầu đến “kiểu Hà Lan”-> Giôn-xi đợi cái chết.

+Phần 2: Tiếp theo-> “vịnh Na-plơ”-> Giôn-xi vượt qua cái chết.

+ Phần3: Phần còn lại->Bí mật của chiếc lá cuối cùng.

3. Phân tích:

a. Kiệt tác củacụ Bơ - men:

- Cụ Bơ- Men là một hoạ sĩ đã ngoài 60 tuổi , râu xồm, sống bằng cách làm mẫu vẽ cho các hoạ sĩ trẻ tuổi, mơ ước vẽ được một kiệt tác.

- Họ sợ sệt ngó ra ngoài củă sổ, nhìn cây thường xuân, họ nhìn nhau, im lặng.

-> lo lắng cho số phận của Giôn- xi, (nhưng có lẽ trong thâm tâm cụ đang nghĩ đến việc vẽ chiếc lá).

- Cụ lẳng lặng vẽ chiếc lá trên tường vào đêm mưa bão lạnh giá, chiếc lá ấy đã cứu Giôn xi .

- Hành động cao cả, hi sinh thầm lặng vì ng khác-> Nói lên tấm lòng yêu thương vô hạn của cụ Bơ men dành cho Giôn-xi.

- Tạo sự bất ngờ, gây hứng thú cho người đọc.

- Chiếc lá rất giống chiếc lá thật , (cuống lá có màu xanh sẫm, rìa lá hình răng cưa nhuốm màu vàng úa), không ai nhận ra là lá vẽ và đặc biệt hơn chiếc lá đã cứu sống một con người -> xứng đáng là một kiệt tác.

=> Chiếc lá đc vẽ bằng t/y thương và bằng chính nghị lực sống của cụ Bơ-men.

- Nghệ thuật chân chính có sức mạnh vô cùng to lớn( vì sự sống của con người)

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘIDUNGKIẾNTHỨC CẦNĐẠT

HĐ1.HDHS phân tích (tiếp)

- Chú ý vào văn bản.

H: Xiu và Giôn xi có quan hệ với nhau như thế nào?

( Cùng là hoạ sĩ nghèo, có chung sở thích về kiểu áo có tay rộng nên đã thuê chung phòng ở cùng nhau)

H: Khi Giôn -xi ốm nặng và tuyệt vọng Xiu đã làm gì?

H: Xiu đã chăm sóc Giôn-xi ntn khi cụ muốn đầu hàng bệnh tật?

(Tìm những chi tiết nói về cử chỉ, hành động, lời nói của Xiu?)

H: Xiu có biết ý định việc làm của cụ Bơ-men về chiếc lá không?

H: Dụng ý nghệ thuật của tác giả khi xây dựng chi tiết này?

H: Qua các chi tiết đó em thấy Xiu là người như thế nào?

- Chuyển ý:

H: Khi bị ốm, Giôn xi có suy nghĩ và hành động như thế nào?

H:Mỗi buổi sáng thức dậy, cụ đều yêu cầu Xiu làm gì?

H:Nhưng khi chiếc lá cuối cùng không rụng xuống sau đêm mưa tuyết, tâm trạng Giôn xi ra sao?

H: Tâm trạng đó đã ảnh hưởng gì đến sức khoẻ của Giôn xi?

H:Theo em nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi sinh của Giôn xi? Cụ hiểu ra cần phải đấu tranh để giành lấy sự sống , không được buông xuôi, chính ý chí đó đã giúp cụ giành đươc sự sống tưởng như không còn do căn bệnh hiểm nghèo đem lại.(như chiếc lá kiên cường dũng cảm chống trọi với bão tuyết trái ngược với nghị lực yếu đuối muốn buông xuôi của Giôn-xi)- chiếc lá đã cho Giôn- xi bài học về nghị lực sống- t/y cuộc sống.

H: Cuối cùng tâm trạng của Giôn-xi ra sao?Tìm các chi tiết c/m tâm trạng ấy?

H: Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn xi phản ứng gì?

- Chuyển ý:

H:Tìm các chi tiết chứng minh truyện được kết thúc trên hai sự kiện bất ngờ, đối lập tạo hiện tượng đảo ngược tình huống 2 lần?

HĐ2.HDHS tổng kết:

H: Em cảm nhận đc gì về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn ?

H: Qua từng nhân vật đã tìm hiểu em rút ra đc bài học gì trong cuộc sống?

- Gọi hs đọc ghi nhớ SGK/ /90

3. Phân tích:

a. Kiệt tác của cụ Bơ-men:

b. tình thương yêu của Xiu:

- Xiu và Giôn xi là bạn cùng phòng có chung sở thích.

- Xiu vô cùng lo lắng và chăm sóc Giôn xi rất chu đáo, tận tuỵ .

- Ân cần động viên, lo sợ Giôn- xi không bình phục và tuyệt vọng “ Sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân”...kéo mành một cách chán nản. Năn nỉ dỗ dành:

“Em hãy nghĩ đến chị , nếu em không còn muốn nghĩ đến mình nữa. Chị sẽ làm gì đây?”.Thức suốt đêm, nấu cháo, pha sữa... chăm sóc cho Giôn-xi.

- Xiu không hề biết ý định của cụ Bơ-men, vì khi Giôn xi yêu cầu cụ kéo mành lên, cụ đã làm theo một cách chán nản, cúi khuôn mặt hốc hác... Chính Xiu cũng ngạc nhiên khi thấy chiếc lá chưa rụng.

- Nếu Xiu biết trước thì truyện sẽ không hay, nhà văn sẽ không thể kể về sự lo lắng rất chân thành của Xiu với bạn và Xiu cũng không có cơ hội bộc lộ tình cảm của mình.

=> Xiu là người bạn tốt, chân thành. Coi bạn là một phần trong cuộc sống của mình, yêu thương, chu đáo, hết mình lo lắng cho bạn.

c. Diễn biến tâm trạng của Giôn-xi:

- Xiu tuyệt vọng, chán nản, căng thẳng mất hết hi vọng sống. (Nằm đếm chiếc lá thường xuân và cho rằng khi chiếc lá cuối cùng lìa cành thì cụ cũng ra đi.)- chờ đợi cái chết.

- Đề nghị Xiu kéo mành che cửa sổ lên,chờ đợi chiếc lá cuối cùng lìa cành-> đón nhận cái chết đến.

- Cô đã nhận ra ý nghĩa cuộc sống, cô tự giác ăn uống và cô hi vọng được làm công việc mà cô khao khát.

- Sức khoẻ của cô hồi phục nhanh.

- Nhờ sự kiên cường, gan góc của chiếc lá, mà Giôn- xi có đc bài học về nghị lực sống- t/y cuộc sống.

=>Tâm trạng Giôn- xi đã được hồi sinh, cô muốn sống và vui vẻ trở lại, khiến cho sức khoẻ của cô tiến triển tốt đẹp.

“Em thật là một con bé hư...mình tệ như thế nào”. Xin tí cháo và chút sữa pha rượu vang đỏ.

+ Đưa cho em chiếc gương...ngồi dậy.

+ Hy vọng sẽ được đến vịnh Na-plơ.

=> Nhà văn kết thúc câu chuyện như vậy đủ để cho người đọc xúc cảm, suy nghĩ, tưởng tượng, suy đoán thêm-> là cách tạo dư âm cho truyện.

d. Nghệ thuật:

- Kết cấu đảo ngược tình huống hai lần trái chiều nhau gây hứng thú, bất ngờ và tạo ấn tượng sâu sắc về sức mạnh của nghệ thuật, sức mạnh của tình yêu thương

(- Lần 1: Sự thay đổi tâm trạng của Giôn xi -> Giôn xi tưởng như chết lại sống .

- Lần 2: cụ Bơ- men vẽ chiếc lá cứu được Giôn-xi -> cụ đang sống khoẻ mạnh lại chết vì bị viêm phổi.)

III. Tổng kết:

ND: Chiếc lá cuối cùng là câu chuyện cảm động về tình yêu thương giữa những người nghệ sĩ nghèo. Qua đó tác giả thể hiện quan niệm của mình về mục đích của sáng tạo nghệ thuật.

NT: Đảo ngược tình huống truyện->gây bất ngờ và hứng thú cho ng đọc.

* Ghi nhớ: SGK

* Ghi nhớ : SGK/90

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

*Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu mục I.

- Gv gọi HS đọc văn bản.

- GV hướng dẫn – Nhận xét.

- GV đọc phần chú thích.

H: Nêu hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm?

H: Dựa vào phần chú thích giải thích…

- GV: giảng thêm phần đọc thêm: “Cụ ngoài 60 … tiểu yêu”.

- Thất bại trong cuộc đời nghệ thuật vì chưa vẽ được một kiệt tác.

H: Chia bố cục truyện? Cách phân tích truyện?

H: Truyện có mấy nhân vật? Đó là những nhân vật nào? Nhân vật nào là nhân vật chính?

- GV: giới thiệu nhân vật Giôn xi phần trước đoạn trích.

H: Phân tích tâm trạng của Giôn Xi khi cô ra lệnh 2 lần kéo mành lên?

H: Suy nghĩ của em về nhân vật này?

H: Nguyên nhân sâu xa nào quyết định tâm trạng hồi sinh của Giôn Xi?

H: Tại sao nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để cho Giôn Xi có phản ứng gì thêm? Tác giả tưởng tượng Giôn Xi như thế nào nếu nói?

H: Xiu được giới thiệu như thế nào?

H: Tìm những chi tiết cho thấy tình yêu của Xiu dành cho Giôn Xi?

H: Em có nhận xét gì về tình yêu thương, sự chăm sóc của Xiu đối với Giôn Xi qua những chi tiết trên? Qua đó em thấy Xiu là người như thế nào?

H: Tại sao có thể nói Xiu không hề biết ý định vẽ chiếc lá của cụ Bơ Men thay cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống? Nếu Xiu được biết trước ý định của cụ Bơ Men thì truyện có kém hay không? Vì sao?

H: Trong truyện người làm nên điều kỳ diệu là ai?

H: Bơ Men được giới thiệu như thế nào? Có quan hệ ra sao với 2 cô gái trẻ?

H: Trong phần đầu khi bước chân lên phòng ngó cây thường xuân cụ có tâm trạng như thế nào?

H: Tâm trạng đó thể hiện tình cảm gì?

H: Bơ Men và Xiu nhìn nhau chẳng nói năng gì nhưng trong thâm tâm cụ theo em đang nảy sinh ý định gì? Tại sao em biết điều đó?

H: Tại sao cụ không nói ý định này cho Xiu biết?

H: Cụ đã vẽ chiếc lá trong hoàn cảnh nào?

H: Tại sao nhà văn không kể sự việc cụ vẽ chiếc lá như thế nào?

H: Cụ làm việc hy sinh lặng lẽ đó xuất phát từ đâu?

H: Qua tất cả việc làm của cụ em hiểu cụ là người như thế nào?

H: Cách biểu hiện tình thương của cụ so với Xiu có gì khác?

H: Chiếc lá cuối cùng này cụ vẽ có phải kiệt tác không? Vì sao?

H: Khi vẽ chiếc lá liệu cụ Bơ Men có biết nó là một kiệt tác không?

H: Đổi lấy sự sống của Giôn Xi thì điều gì đã xảy ra với cụ?

H: Em có nhận xét gì về cách xây dựng tình huống truyện?

H: Hãy lí giải đảo ngược tình huống hai lần? Tác dụng?

GV: Giôn Xi từ cái chết trở về. Cụ Bơ Men từ cõi sống ra đi.

H: Em học được gì ở tác giả khi sắp xếp tình huống trong văn tự sự?

H: Nhắc lại nội dung của truyện qua câu chuyện tác giả muốn gửi tới chúng ta điều gì?

H: Em có suy nghĩ gì về sức mạnh của nghệ thuật chân chính?

2 – 3 em đọc.

- Tác giả: là nhà văn Mĩ sáng tác nhiều truyện thường nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả tình thương yêu người nghèo khổ, rất cảm động.

- NT: Cốt truyện thường dàn dựng chu đáo, tình tiết sắp xếp khéo léo sử dụng kiểu đảo ngược tình huống hai lần một cách đột ngột bất ngờ.

- Giôn Xi là hoạ sĩ trẻ, nghèo, bị bệnh viêm phổi.

- Cả 2 lần đều lạnh lùng thản nhiên chờ đón cái chết khi theo dõi chiếc lá bám vào bức tường gạch.

- Thản nhiên chờ đón cái chết.

- Nguyên nhân sự gan góc của chiếc lá chống chọi kiên cường với thiên nhiên để bám lấy sự sống >< nghị lực yếu đuối buông xuôi muốn chết của Giôn Xi.

- Kết thúc làm cho dư âm để lại cho người đọc những suy nghĩ và những dự đoán.

- Nỗi lo sợ của Xiu khi nhìn vài chiếc lá ít ỏi bám trên tường.

- Lo sợ: mình ra sao nếu Giôn Xi chết: “Em thân yêu..”

- Kéo mành 1 cách chán nản chăm sóc chu đáo tận tình động viên chân thành.

=> Chân thành thương yêu giúp đỡ bạn.

=> Chính bản thân Xiu cũng ngạc nhiên vì sau đêm mưa gió phũ phàng mà chiếc lá

vẫn không rụng.

- Truyện sẽ kém hay vì Xiu không bất ngờ và chúng ta không được thưởng thức cả 1 đoạn văn nói lên tâm trạng lo lắng thấm đượm tình người của cô.

- Cụ ngoài 60 … thân hình như tiểu yêu.

- Thất bại trong cuộc đời nghệ thuật vì chưa vẽ được 1 kiệt tác.

=> cụ sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ nhìn cây thường xuân nhìn những chiếc lá thay nhau rụng.

=> thương yêu lo lắng cho số phận của Giôn Xi.

- Nghĩ cách vẽ chiếc lá thay thế chiếc lá cuối cùng.

- Trong đêm mưa to gió rét trong đêm chiếc lá còn sót lại cuối cùng đã rụng.

=> từ tình yêu thương với Giôn Xi.

=> “Hy sinh => có cái chết =>… ra” – Tố Hữu.

=> Là 1 kiệt tác vì lá vẽ giống như thật đến nỗi 2 hoạ sĩ không nhận ra.

=> Đem lại sự sống cho Giôn Xi chiếc lá không chỉ vẽ bằng bút lông bột màu mà bằng cả tình yêu thương bao la và lòng hy sinh cao cả.

=> Cụ bị viêm phổi và qua đời.

=> Cái chết cao cả.

=> Đảo ngược tình huống 2 lần.

- Giôn Xi cứ ngày càng tiến dần đến cái chết người đọc lo lắng nhưng gần kết thúc truyện cô trở về với lòng yêu đời bệnh qua cơn nguy hiểm, mọi người vui thoát được gánh nặng lo âu => tình huống đảo ngược lần 1.

- Cụ Bơ Men khoẻ mạnh => bị sưng phổi => qua đời vào lúc gần kết thúc => độc giả bất ngờ => đảo ngược lần 2.

I. Đọc – Chú thích.

1. Đọc.

2. Chú thích.

II. Tìm hiểu văn bản.

1. Giôn Xi.

=> mất hết nghị lực sống, yếu đuối đáng trách.

- Hồi sinh.

- Sự gan góc của chiếc lá >< Giôn Xi yếu đuối.

2. Nhân vật Xiu.

=> tình cảm chân thành sâu sắc hết lòng thương yêu bạn như một người mẹ, người chị chăm sóc khuyên nhủ động viên.

- Sống nhân hậu tốt bụng có tình cảm bạn bè chân thành.

3. Cụ Bơ Men.

- Ước mơ vẽ một kiệt tác.

- Tấm lòng của cụ đối với Giôn Xi.

=> Giàu tình yêu thương đức hy sinh cao cả.

III. Ghi nhớ:

1. Nghệ thuật:

- Đảo ngược tình huống

2. Nội dung:

- Tình yêu thương cao cả giữa con người nghèo khổ với nhau.

- Ca ngợi sức mạnh của nghệ thuật chân chính.