Giáo án Ngữ văn 8 Bài Đập đá ở Côn Lôn mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1. HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

- HD đọc: Đọc diễn cảm bài thơ, chú ý thể hiện khấu khí ngang tàn và giọng điệu hào hùng của tác giả, giọng phấn chấn, tự tin, nhịp 4/3.

Câu 1,2,3,4 nhịp 2/2/3.

GV đọc mẫu - > học sinh đọc, nhận xét sửa.

H:Nêu đôi nét về tác giả?

H: Hoàn cảnhsángtác củabài thơ?

- Học sinh thảo luận các CT 1,3,4 SGK.

HĐ2.HDHS đọc- hiểu văn bản:

H:Bài thơ được làm theo thể thơ nào?

H: Em hãy nêu ngắn gọn về đặc điểm của thể thơ này?

- Bố cục: Đề, thực, luận, kết.

- Y/c hs đọc hai câu đề.

H :Câu thơ đầu miêu tả hình ảnh gì ?Tư thế của conngười hiện lên như thế nào qua ý thơ ?

H: Ba câu thơ sau miêu tả về hoạt động gì ?Công việc ấy được con người làm như thế nào?

H: Tác giả sử dụng thủ pháp nghệ thuật nàotrong các câu thơ trên?Tác dụng?Em nhận thấy giọng điệu của lời thơ như thế nào?

H: “Lừng lẫy” có nghĩa là gì? Tác giả sử dụng từ này nhằm nêu bật ý gì?

- Người tùđập đá trong tư thế vung búa phá núi dứt thoát , khí thể hiện ngang lừng lẫy như bước vào 1 trận chiến đấu mãnh liệt.

H :Bốn câu thơ đầu có hai lớp nghĩa vậy lớp nghĩa thứ hai là gì ?

H : Em nhận xét gì về khẩu khí của nhà thơ ?

- Gọi hs đọc bốn câu thơ cuối.

- GV: Việc lao động khổ sai ở CL đã gợi lên ở người trong những cảm nghĩ sâu sắc.

H: Công việc lao động khổ sai Khiến người tù yêu nước nhận thấy điều gì?

H: Hai câu luận tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào?

H:Phép đối được sử dụng như thế nào trong 2 câu 5,6?

H: Tác dụng của phép đối trong hai câu luận?

GV đọc 2 câu kết:

H: Tự thấy mình là kẻ "vá trời lỡ bước" điều đó cho thấy con người ở đây nghĩ gì về bản thân mình?

H: Lời thơ có cấu trúc đối lập, theo em đó là sự đối lập như thế nào?

H: ý nghĩa của 4 câu thơ cuối bài là gì?

- GV:Cách kết thúc bài thơ này có gần gũi với bài "Vào nhà .... cảm tác"

- Gần gũi đều sử dụng dấu cảm thán.

- Thái độ thách thức, ngạo nghễ.

HĐ3.HDHS tổng kết:

H: Em cảm nhận được gì về nội dung và nghệ thuật sau khi học bài thơ?

HĐ4.HDHS luyện tập:

- Gọi hs đọc diễn cảm bài thơ

H:Qua 2 bài thơ vừa học em hãy trình bày cảmnhận của mình về vẻ đẹp hào hùng lãng mạn của hình tượng ngà nho yêu nước và cách mạng đầu thế kỉ XX

I. Đọc và thảo luận chú thích:

1. Đọc :

2. Chú thích:

a.Tác giả Phan Châu Trinh (1872 -1926)

- Quê: Quảng Nam

- Là người giỏi biện luận và có tài làm thơ

b. Tác phẩm :

- Bài thơ được làm khi ông cùng các tử tù khác bị bắt lao động khổ sai ở nhà tù Côn Đảo.

c.Từ khó:SGK

II. Đọc- hiểu văn bản:

1.Thể loại: Thơ thất ngôn bát cú đường luật.

2. Bố cục:

Hai câu :đề, thực, luận, kết.

3. Phân tích:

a. Bốn câu thơ đầu- Công việc đập đá:

“Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn

Lừng lẫy làm cho lở núi non

Xách búa đánh tan năm bẩy đống

Ra tay đập bể mấy trăm hòn”

- Câu thơ miêu tả bối cảnh không gian, tạo dựng tư thế hiên ngang, sừng sững của con người giữa đất trời Côn Đảo.

- Ba câu thơ sau miêu tả chân thực công việc lao động nặng nhọc khổ sai của người tù cách mạng, phải dùng tay cầm búa khai thác đá ở những ngọn núi ngoài Côn Đảo.

- Người cách mạng làm công việc ấy quả quyết mạnh mẽ, phi thường. “ lừng lẫy”, “đánh tan năm bẩy đống”, “đập bể mấy trăm hòn”,“làm cho lở núi non”

NT: Nói quá nhằm làm nổi bật sức mạnh của con người thật ghê gớm ,thần kì.

=>Bốn câu thơ vừatả thực cộng việc lao động khổ sai của ng tù cm vừa xây dựng được một tượng đài uy nghivề ng anh hùng khí phách hiên ngang, lẫm liệt sừng sững giữa đất trời. Khẩu khí: ngang tàng ngạo nghễ coi thường gian nan.

b. Bốn câu thơ cuối: (suy nghĩ từ việc đập đá).

“ Tháng ngàybao quản thân sành sỏi,

Mưa nắng càng bền dạ sắt son.

Những kẻ vá trời khi lỡ bước,

Gian nan chi kể chuyện con con”

- Người tù yêu nước nhận ra mình có thể dạn dày với thử thách,tự thấy mình cứng cỏi và trung kiên hơn.

- Sự đối lập giữa thử thách gian nan và sức chịu đựng dẻo dai , ý chí sắt son của người cm.

Tháng ngày,mưa nắng/ Thân sành sỏi. dạ sắt son.

-Nhà thơ muốn nói cái chí lớn, lòng quyết tâm của người tù yêu nước,không có khó khăn nào, gian khổ nào có thể ngăn chặn.

- Người cách mạng tin vào việc mình đang làm- một công việc mà không phải ai cũng tinsức người có thể làm được

( việc cứu nước được so sánh với việc Nữ Oa đội đá vá trời)

- Đối lập giữa chí lớn của những người giám mưu đồ sự nghiệp lớn với thử thách họ phải gánh chịu trên bước đường chiến đấu được xem như "việc con con"

=> Đó là khẩu khí ngang tàng của người tù cách mạng, không chịu khuất phục hoàn cảnh, luôn giữ vững niềm tin và ý chí chiến đấu son sắt, coi thường gian nan thử thách.

III. Tổng kết:

* Ghi nhớ: SGK / 150

- Khí phách ngang tàng lẫm liệt,coi việc ở tù như là khi mỏi chân tạm nghỉ, coi lao động khổ sai chỉ là việc con con Họ còn đẹp ở ý chí chiễn đấu và niềm tin sắt son vào sự nghiệp cứu nước của mình.

Hoạt động của thầy và trò

Yêu cầu cần đạt

? Tóm tắt những nét chính về tiểu sử tác giả?

- Gv hd hs đọc: giọng phấn trấn, tự tin, nhịp 4/3, câu 1,2,3,4 nhịp 2/2/3

-Gv đọc mẫu, gọi hs đọc, nhận xét

? Nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ?

? Bài thơ tạo dựng hình ảnh người làm trai đạp đá ở Côn Lôn và cảm nghĩ từ việc đập đá, vậy theo em bài thơ có bố cục ntn?

-Gọi hs đọc 4 câu đầu

? 2 câu đề gợi cho chúng ta suy nghĩ gì ? (thế đứng của chàng trai giữa đất Côn Lôn)

? “Lừng lẫy” nghĩa là gì? Nhà thơ sử dụng từ này nhằm nêu bật ý gì?

? Khẩu khí của hai câu này có gì giống và khác 2 cau đầu bài “Cảm tác…”?

? Công việc đập đá được gợi tả ntn?

? Tính chất thực của công việc đập đá này là gì?

? Ý nghĩa khác của công việc đập đá?

? Nhận xét về giọng điệu, cách dùng từ, phép đối trong 4 câu đầu và td?

? Từ đó vẻ đẹp nào của người tù được bộc lộ?

I-Tìm hiểu chung:

1.Tác giả:

-PCT (1872-1926)

-Quê: Quảng Nam

-Ông đỗ phó bảng, từng làm quan nhưng bỏ, chuyên tâm vào sự nghiệp cứu nước.

-Là nhà yêu nước lớn và có tư tưởng dân chủ sớm nhất ở VN. Ông là nhà yêu nước nồng nhiệt, có tầm nhìn xa trông rộng, dũng cảm, bất khuất, có óc tổ chức và đầy sáng kiến.

-Những hoạt động cách mạng và sáng tác văn chương của ông góp phần làm dấy lên những phong trào cách mạng sôi nổi ở nước ta mấy chục năm đầu thế kỉ XX và góp phần vào bước tiến của văn học yêu nước, nhất là văn xuôi nghị luận tiếng Việt.

2. Đọc và tìm hiểu chú thích:

-Đọc

-Chú thích: SgkT149

3.Tác phẩm:

-Sáng tác ở Côn Đảo khi PCT bị kết án và bị đày làm khổ sai ở Côn Đảo.

-Bố cục: bài thơ này làm theo luật Đường nhưng kết cấu của nó chia làm 2 phần rõ rệt

.4 câu đầu nói về công việc đập đá ở Côn Lôn và tư thế, khí phách của người tù.

.4 câu sau thể hiện ý chí kiên cường, tấm lòng son sắt của người CM trong cảnh tù đầy.

II-Phân tích:

1.Công việc đập đá ở Côn Lôn và khí phách của người anh hùng:

“Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn

Lừng lẫy làm cho lở núi non”

-Người tù đứng giữa đất trời Côn Lôn nhưng không chấy mình nhỏ bé mà tự hào về vị thế và ý chí của mình

-“Lừng lẫy”: ngạo nghễ, lẫm liệt

-> Người tù đập đá thoắt trở thành hình ảnh huyền thoại với vẻ đẹp hùng tráng.

-Khẩu khí ngang tàng, oai linh, hùng tráng.

“Xách búa đánh tan năm bảy đống

Ra tay đập bể mấy trăm hòn”

-Đập đá bằng thủ công: công việc nặng nhọc, có khối lượng lớn, chỉ dành cho tù khổ sai

-> Ý nghĩa tinh thần: dám đương đầu vượt lên thử thách gian khổ.

-Giọng điệu hùng tráng, sôi nổi

-Dùng động từ mạnh

-Phép đối ở câu 3,4

=> Gợi tả công việc đập đá và diễn tả khí phách hiên ngang

- Hiên ngang, kiên cường trước nguy nan.

-Đọc 4 câu cuối

? Từ chú thích 4,5 trong sgk em hiểu cảm nghĩ nào được biểu hiện trong câu 5,6?

? Phép đối được tiếp tụ sử dụng trong câu 5,6 ntn? Td?

? Từ đó toát lên phẩm chất cao quý nào của người tù chiến sĩ yêu nước?

? Em hiểu ý hai câu cuối ntn?

? Tự thấy mình là “kẻ vá trời khi lỡ bước” cho thấy tác giả nghĩ gì về bản thân mình?

? Từ đó những phẩm chất tinh thần nào của người tù được bộc lộ?

? Nt đặc sắc của bài thơ?

? Người tù yêu nước có những vẻ đẹp tâm hồn nào?

? Từ đó em hiểu thêm những điều cao quý nào về PCT và các nhà yêu nước VN những năm đầu thế kỉ XX”?

? Đọc diễn cảm bài thơ?

? Trình bày những cảm nhận củaem về vẻ đẹp hào hùng … ( SgkT50)

2.Cảm nghĩ từ việc đập đá:

“Tháng ngày bao quản thân sành sỏi”: Tự thấy mình có tấm thân dày dạn, phong trần qua những thử thách.

“Mưa nắng chi sờn dạ sắt son”: Tự thấy mình có tấm thân cứng cỏi, trung kiên, không sờn lòng đổi chí trước mọi gian lao, thử thách.

-Tháng ngày >< mưa nắng

Thân sành sỏi >< dạ sắt son

Bao quản >< càng bền

->Làm rõ sức chịu đựng mãnh liệt cả về thể xác lẫn tinh thần trước thử thách

-Bất khuất trước gian nguy

-Trung thành với lí tưởng yêu nước

-Người có gan làm việc lớn khi phải chịu cảnh tù đầy chỉ là việc nhỏ, không đáng nói

-Tự hào, kiêu hãnh về công việc to lớn mà mình theo đuổi

-Xem thường việc tù đầy

-Khẳng định lí tưởng yêu nước lớn lao là điều quan trọng nhất.

=> Tin tưởng mãnh liệt vào sự nghiệp yêu nước của mình, coi thường gian lao, tù đầy.

IV-Tổng kết:

1.Nghệ thuật:

-Thơ thất ngôn bát cú Đường luật

-Giọng điệu hùng tráng

2.Nội dung:

-Người tù: hiên ngang, ttrung thành với lí tưởng

-Người anh hùng chấp nhận mọi nguy nan, bền gan vững chí với lí tưởng của mình.

V-Luyện tập:

-Khí phách hiên ngang, chấp nhận mọi gian lao, thử thách trên con đường cứu nước.