Giáo án Ngữ văn 8 Bài Tôi đi học mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1.HDHS đọc- hiểu vb (tiếp)

- HS đọc:Ông đốc trường Mĩ Lí đến tôi cũng thấy làm lạ.

H: Tìm những chi tiết miêu tả tình cảm của ông đốc đối với học sinh?

H: Em nhận xét gì về tình cảm của ông đốc dành cho học sinh?

- hiền từ nhẫn nại, yêu thương.

H:Tìm chi tiết miêu tả thầy giáo trẻ trước khi đón học sinh vào lớp?

H:Em thấy thầy là người như thế nào?

H: Bà mẹ của nhân vậy tôi có những hành động, thái độ gì để chuẩn bị và đưa con đến trường?

H: Em cảm nhận điều gì về tình cảm của mọi người đối với những em học sinh lần đầu đến trường? Cảm nhận gì về môi trường giáo dục đó?

H: Hãy nhận xét về thái độ trách nhiệm của cha mẹ và nhà trường ngày nay so với câu chuyện về ngày đầu đi học của nv “tôi” ?

* HS liên hệ bản thân, nêu trách nhiệm của người học sinh trong nhà trương với gia đình và xã hội.

H:Em nx ntn về cách m/t tâm trạngnv trong truyện ngắn?

H: Những biện pháp nt nào tạo nên sự thành công của truyện ngắn tạo nên sức hút của tác phẩm?

H:Theo em sức cuốn hút của truyện là ở điểm nào?

H:Tìm và phân tích hình ảnh so sánh được nhà văn vận dụng trong truyện ngắn?

(HS thảo luận nhóm 2 người trong 3 phút) Báo cáo?Nhận xét?

- GV kết luận.

H:Những hình ảnh so sánh trên có tác dụng gì ?

HĐ2.HDHS tổng kết:

H:Em cảm nhận đc gì về nd truyện ngắn “ Tôi đi học”

H: Nêu những đặc sắc nghệ thuật đc sử dụng trong vb?

- GV nhấn mạnh gọi hs đọc ghi nhớ SGK

HĐ3.HDHS luyện tập:

H: Phát biểu cảm nghĩ của em về dòng cảm xúc của nhân vật “tôi” trong truyện ngắn : Tôi đi học”.

H: Nhớ lại kí ức ngày đầu tiên đi học của em ? Theo em ngày đầu tiên đi học có ý nghĩa ntn trong kí ức của nhà văn Thanh Tịnh?

c.Thái độ, cử chỉ của những người lớn đối với những em nhỏ lần đầu đi học.

* Ông đốc:

- Ông đốc nhìn chúng tôi và nói sẽ: "Thế là các em được vào lớp 5, các em phải cố gắng học...Ông đốc nhìn chúng tôi với cặp mắt hiền từ và cảm động...

->Ông đốc là hình ảnh một người thầy, một lãnh đạo nhà trường rất hiền từ, nhẫn nại và thân thiện và yêu thương học sinh.

*Thầy giáo trẻ:

- Gương mặt tươi cười đang đón chúng tôi trước cửa lớp.

-> Là người vui tính, thân thiện giàu lòng yêu thương.

*Bà mẹ: chuẩn bị quần áo, sách vở, đưa con đến trường, cầm sách vở cho con

-> chu đáo, quan tâm đầy tình yêu và trách nhiệm.

=> Ta nhận thấy trách nhiệm, tấm lòng của gia đình, nhà trường đối với thế hệ tương lai. Đó là một môi trường giáo dục ấm áp, là nguồn nuôi dưỡng tâm hồn ý thứcđể các em trưởng thành.

d. Nghệ thuật truyện:

* Đặc sắc nghệ thuật:

- Truyện ngắn đcbố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của nhân vật theo trình tự thời gian của buổi tựutrường.

- Kết hợp hài hòa giữa kể tảvới bộc lộ tâm trạng cảm xúc.

=> tạo nên chất trữ tình của tác phẩm.

* Sức cuốn hút của tác phẩm:

- Tình huống truyện:

+ Kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên cảm xúc thiết tha, mơn man...

+ Tình cảm ấm áp, trìu mến của người lớn đối với các em nhỏ lần đầu tới trường.

+ Hình ảnh thiên nhiên, ngôi trường và các hình ảnh so sánh giàu sức gợi cảm.

-> Toàn bộtruyện ngắn toát lên chất trữ tình thiết tha, êm dịu.

* NT so sánh:

+ Tôi quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng.

+ Ý nghĩ ấy thoáng qua trí tôi nhẹ nhàng như làn mây lướt qua trên ngọn núi.

+ Họ như con chim đang đứng trên bờ tổ.

=>Đó là những phép so sánh giàu hình ảnh, giàu sức gợi cảm để diễn tả cảm xúc của “tôi” nhờ đó người đọc cảm nhận rõ nét cảm xúc, ý nghĩ của nhân vật tạo chất trữ tình trong trẻo.

III.Tổng kết:

1.Nội dung:

- Truyện kể về kie niệm ngày tựu trường đầu tiên của nhân vật Tôi, Truyện nói lên trong cuộc đời mỗi người kỉ niệm trong sáng của tuổi học trò nhất là buổi tựu trường đầu tiên, thường được ghi nhớ mãi.

2. Nghệ thuật:

- Kết hợp hài hòa giữa kể tả và biểu cảm cùng những rung động tinh tế của nhân vật.

* Ghi nhớ(SGKT9).

V.Luyện tập:

* Gợi ý:

- Dòng cảm xúc đc diễn tảtheo trình tự thời gian => đó là căn cứ để nhìn ra sự thống nhất của văn bản. (chú ý sự kết hợp hài hoà giữa biểu cảm, miêu tả, tự sự)

PP- Buổi tựu trường đầu tiên sẽ không thể nào phai trong kí ức của nhà văn Thanh Tịnh.

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

Nội dung cần đạt

1.Hoạt động 1:

Đọc – Chú thích.

- Hướng dẫn: giọng chậm dịu hơi buồn lắng sâu.

H: Đọc chú thích trình bày ngắn gọn về tác giả?

(Xem ảnh chân dung).

H: Giải thích một số từ khó: “Ông đốc”, “lạm nhận”, “lớp S”.

2.Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung văn bản.

H:Xét về thể loại có thể xếp văn bản thuộc kiểu loại nào?

H: Ai là nhân vật chính?

H: Kỉ niệm ngày đầu đến trường được kể theo trình tự nào?

H:Tương ứng với trình tự đó là các đoạn văn bản nào?

H: Đoạn nào gợi cảm xúc thân thuộc gần gũi nhất trong em?

H: Kỉ niệm ngày đầu đến trường gắn với không gian, thời gian cụ thể nào? Lý giải vì sao?

H: Tâm trạng nhân vật Tôi được thể hiện qua chi tiết nào? Em hiểu gì về những chi tiết đó?

H: Chi tiết “tôi không lội … thằng Sơn nữa”có ý nghĩa gì?

H: Việc học hành gắn liền với sách vở, bút thước. Những việc này được tác giả nhớ lại bằng đoạn văn nào?

H: Có thể hiểu gì về nhân vật tôi qua chi tiết: “tôi ghì thật chặt 2 quyển vở mới trên tay và muốn thử sức mình…”?

H: Đặc biệt trong đoạn văn tác giả đã sử dụng rất nhiều các từ láy để diễn tả tâm trạng. Em hãy tìm và phân tích giá trị biểu cảm của những từ đó?

GV: Câu văn như cánh cửa dịu dàng mở ra dẫn người đọc vào thế giới đầy ắp tâm tư, tình cảm đẹp đẽ đáng chia sẻ và mến thương.

H: Qua đó em hiểu gì về tâm trạng của “Tôi” trên đường cùng mẹ đến trường?

H: Qua những cảm nhận mới mẻ ấy “tôi” đã bộc lộ những phẩm chất gì?

H: Trong đoạn văn tác giả có sử dụng một hình ảnh so sánh rất độc đáo đó là hình ảnh nào? Phân tích cái hay của hình ảnh so sánh đó?

H: Gắn với những cảm xúc, suy nghĩ của chú bé là hình ảnh của ai? Em cảm nhận được gì về hình ảnh đó?

*Chuyển ý:

H: Cảnh trước sân trường làng Mĩ Lý lưu lại trong tâm trí tg có gì nổi bật?

H: Cảnh tượng được nhớ lại có ý nghĩa gì?

H: Trường làng Mĩ Lý thay đổi như thế nào? Em hiểu gì về ý nghĩa hình ảnh so sánh trên?

H: Tâm trạng chú bé ra sao?

H: Tâm trạng đó được diễn tả bởi hình ảnh so sánh độc đáo. Thử phân tích cái hay của hình ảnh so sánh ấy?

H: Tìm những chi tiết diễn tả tâm trạng chú bé khi tiếng trống ngày tựu trường vang lên?

H: Phân tích nghệ thuật miêu tả tâm lý của tác giả qua những chi tiết này?

H: Em nghĩ gì về tiếng khóc của các cậu học trò?

H: Nhận xét nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý?

H: Kể lại tâm trạng của em lần đầu đi học?

H: Nhận xét hành động, thái độ các nhân vật khác?

GV: Họ như những bàn tay nâng đỡ những làn gió đưa những tia nắng soi đường để những cánh chim được cất lên mạnh dạn trên bầu trời bao la.

H: Vìsao trong khi sắp hàng đợi vào lớp, ngân vật “tôi” lại cảm thấy trong thời thơ ấu tôi chưa lần nào thấy xa mẹ tôi như thế này?

H: Tìm những chi tiết thể hiện tâm trạng “tôi” khi vào lớp học? Lý giải những cảm giác đó?

H: những cảm giác đó cho thấy tình cảm nào của nhân vật tôi đối với lớp học của mình?

H: Chi tiết “Một con chim… bay cao... theo cánh chim” tác giả đưa vào đó có dụng ý gì?

H: Chi tiết “tiếng phấn của Thầy …” có ý nghĩa gì?

H: Nhận xét cách kết thúc câu chuyện?

H: Thảo luận nhóm (2phút).

H: Nhận xét của Thạch Lam “truyện ngắn nào hay cũng có chất thơ, bài thơ nào hay cũng có cốt truyện”. Truyện “tôi đi học” đầy chất thơ em có đồng ý không? Vì sao?

H: Trong sự đan xen của các phương thức: Tự sự, miêu tả, biểu cảm, theo em phương thức nào trội lên để làm thành sức truyền cảm nhẹ nhàng mà thấm thía của truyện?

H: Những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tôi là những cảm giác nào?

H: Từ đó em cảm nhận gì về nhân vật?

H: Em học tập được gì qua nghệ thuật kể chuyện của nhà văn?

H: Đọc phần ghi nhớ?

- 3 – 4 em học sinh nối nhau đọc toàn bài.

- Quê ở Huế, từng dạy học, viết báo, làm văn. Ông là tác giả của nhiều tập truyện ngắn, truyện thơ. “Quê mẹ”, “đi giữa một mùa sen”…

- “Tôi đi học” thuộc “Quê mẹ” xuất bản năm 1941.

- Văn bản tự sự nhưng giàu cảm xúc tâm trạng (biểu cảm).

- Tôi.

- Thời gian: hiện tại đến quá khứ.

+ Tâm trạng của “tôi” trên đường tới trường.

+Lúc ở sân trường.

+ Vào lớp học.

- Học sinh tự bộc lộ.

- Thời gian: Buổi sáng cuối thu

- Không gian: trên con đường làng dài và hẹp.

=> Vì đây là thời điểm gần gũi, gắn liền với tuổi thơ. Đó là lần đầu được cắp sách tới trường, tác giả yêu quê hương…

=> “con đường này… thấy lạ”

- Từ “ trong chiếc áo vải dù đen dài ....lướt ngang trên ngọn núi”

=> Có ý chí học ngay từ đầu muốn tự mình đảm nhiệm việc học hành muốn được chững chạc hơn.

- náo nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã.

=> những cảm xúc không trái ngược mà gần gũi, bổ sung cho nhau. Diễn tả tâm trạng rất thực và cụ thể, sinh động. Từ láy góp phần rút ngắn khoảng thời gian giữa quá khứ và hiện tại. Chuyện như vừa mới xảy ra.

=> yêu việc học hành, yêu bạn bè và mái trường quê hương.

=> “ý nghĩ ấy … như làn mây lướt ngang trên ngọn núi”.

=> Hình ảnh người mẹ thân thương nhất trong ngày đầu đi học: quan tâm, dịu dàng, trìu mến.

- Rất đông người, người nào cũng đẹp.

- Phản ánh không khí đặc biệt của ngày hội khai trường thường gặp ở nước ta.

- Thể hiện tinh thần hiếu học của nhân dân ta.

- Bộc lộ tình cảm sâu nặng của tg đối với ngôi trường tuổi thơ.

=>So sánh lớp học như cái đình làng.

=>trang nghiêm tôn kính, đề cao tri thức.

=> lo sợ vẩn vơ, bỡ ngỡ.

- “họ như con chim non …”.

=> cảm thấy chơ vơ vụng về lúng túng => cứ dềnh dàng => run run => quả tim như ngừng đập, giật mình lúng túng.

Đỉnh cao: bật khóc.

=> nuối tiếc, lưu luyến, e sợ, niềm sung sướng

=> trưởng thành => phản ứng dây truyền rất tự nhiên.

- Khóc một phần vì lo sợ do phải tách người thân để bước vào một môi trường hoàn toàn mới lạ, một phần vì sung sướng vì lần đầu được tự mình học tập.

- Đó là những giọt nước mắt báo hiệu sự trưởng thành, những giọt nước mắt ngoan chứ không phải những giọt nước mắt vòi vĩnh như trước.

- HS tự bộc lộ.

- người mẹ.

- Ông Đốc: mẫu mực, độ lượng, bao dung.

- Vì “ tôi” bắt đầu cảm nhận được sự độc lập của mình khi đi học.

- Bước vào lớp học là bước vào thế giới riêng của mình, phải tự mình làm tất cả, không còn có mẹ bên cạnh như ở nhà.

- lạm nhận chỗ ngồi, quyến luyến với bạn.

- lạ vì lần đầu tiên được vào lớp học.

- không cảm thấy sự xa lạ vì ý thức được những thứ đó sẽ gắn bó thân thiết với mình bây giờ và mãi mãi.

- Tình cảm trong sáng, tha thiết.

- Một chút buồn.

=> không chỉ yêu TN tuổi thơ mà còn yêu sự học hành để trưởng thành.

- Chất thơ:

+Tình huống truyện; không có cốt truyện, hình ảnh thiên nhiên quen thuộc (mùa thu se lạnh, lá rụng, cảnh sân trường, học trò bỡ ngỡ…) => tâm trạng tác giả.

+ Giọng nói ân cần, hiền từ của thầy; lòng mẹ hiền thương con; hình ảnh so sánh thi vị “Tôi quên…. cánh hoa tươi…”

Giọng văn nhẹ nhàng, giàu cảm xúc.

=> Muốn kể chuyện hay cần có nhiều kỉ niệm và giàu cảm xúc.

Bài 1: Tiết 1+2

Đọc – Hiểu văn bản

I.Đọc – Chú thích.

- 1911 – 1988.

- Sáng tác đậm chất trữ tình, toát lên vẻ đằm thắm nhẹ nhàng lắng sâu êm dịu trong trẻo

II.Tìm hiểu văn bản.

=> Buổi mai … ngọn núi.

=> tiếp đến nghỉ cả ngày.

=> phần còn lại.

1. Tâm trạng của “tôi” trên đường tới trường.

- Thiên nhiên: lá rụng, mây bàng bạc.

- Con người: mấy em bé rụt rè.

=>Dấu hiệu đổi khác trong tình cảm và nhận thức tự thấy như đã lớn, con đường này không còn dài rộng như trước.

=> báo hiệu sự đổi thay trong nhận thức bản thân, cậu bé tự thấy mình lớn lên.

- Nhận thức về sự nghiêm túc học hành.

=> Cảm thấy trang trọng, đứng đắn.

=> Cảm giác tự nhiên. Động từ “thèm, bặm, ghì, xệch…”được sử dụng đúng chỗ khiến người đọc hình dung dễ dàng tư thế và cử chỉ ngộ nghĩnh ngây thơ đáng yêu của chú bé.

- Tâm trạng hồi hộp, bỡ ngỡ, vui sướng, tự tin, háo hức, cảm thấy mới mẻ.

=> yêu việc học hành, yêu bạn bè và mái trường quê hương.

- Kỉ niệm đẹp cao siêu.

- Đề cao sự học của con người.

- Khát vọng vươn tới chiếm lĩnh đỉnh cao vũ trụ, cũng như tri thức nhân loại.

2. Tâm trạng của “tôi” lúc ở sân trường.

=>hình ảnh gần gũi, tinh tế sinh động. Mái trường như một tổ ấm=> học trò như những chú chim => đề cao sức hấp dẫn của nhà trường và hứa hẹn bao điều tốt đẹp.

=>3 dạng khóc “ôm mặt khóc nức nở,khóc thút thít, khóc”

- Động từ: thể hiện rõ nét tâm trạng: từ láy “lúng túng” lặp lại 4 lần => diễn tả tâm trạng phức tạp một cách chân thực

=> hiểu sâu nỗi lòng nhân vật.

=> tinh tế nhẹ nhàng sâu sắc.

=> Sự quan tâm của gia đình và nhà trường với thế hệ trẻ.

3. Tâm trạng của “tôi” khi vào lớp học.

-“tôi” bắt đầu cảm nhận được sự độc lập của mình khi đi học.

- lạ vì lần đầu tiên được vào lớp học.

- không cảm thấy sự xa lạ vì ý thức được những thứ đó sẽ gắn bó thân thiết với mình bây giờ và mãi mãi.

- Tình cảm trong sáng, tha thiết.

=> hình ảnh thiên nhiên đẹp.

- Gợi nhớ, tiếc.

- Tâm trạng rụt rè.

- Niềm tin.

=> không chỉ yêu TN tuổi thơ mà còn yêu sự học hành để trưởng thành.

=> bất ngờ thú vị khép lại bằng dòng chữ: “tôi đi học” =>mở ra một giai đoạn mới, tâm trạng mới, tình cảm mới.

III. ý nghĩa văn bản

- Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí: tinh tế nhẹ nhàng tha thiết.

- Bố cục truyện theo dòng hồi tưởng cảm xúc.

- Phương thức biểu cảm ghi lại những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng tôi ngày đầu cắp sách tới trường=>truyện gần với thơ, có sức truyền cảm đặc biệt nhẹ nhàng mà thấm thía.

- Tình yêu, niềm trân trọng sách vở, bạn bè, bàn ghế, lớp học,thầy học, gắn liền với mẹ và quê hương.

- Giàu xúc cảm với tuổi thơ và mái trường quê hương.

=> kỉ niệm thời thơ ấu về buổi tựu trường đầu tiên có sức mạnh ám ảnh và lưu giữ sâu sắc.

=> Ghi nhớ: SGK`