Giáo án Ngữ văn 6 Bài Bức tranh của em gái tôi mới nhất

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: Đọc hiểu chú thích

- GV nêu yêu cầu đọc, đọc mẫu 1 đoạn.

Gv đọc, 3 HS đọc nối tiếp.

1 HS tóm tắt.

- Chuyện về hai anh em Mèo - Kiều Phương anh trai bực vì em nghịch.

- Mèo bí mật học vẽ, tài năng hội hoạ bất ngờ được phát hiện.

- Tâm trạng và thái độcủa người anh trước sự việc ấy.

- Em gái thành công, cả nhà mừng vui.

- Người anh hối hận vô cùng.

- Nêu hiểu biết của em về tác giả, tác phẩm?

* GV: Bổ sung: Tạ Duy Anh là hội viên hội nhà văn VN; hiện công tác tại nhà xuất bản Hội Nhà văn. Ông đã từng nhận giải thưởng truyện ngắn nông thôn do báo Văn nghệ, báo Nông nghiệp và Đài tiếng nói VN tổ chức; giải thưởng truyện ngắn của tạp chí Văn nghệ quân đội...

- Gọi HS đọc 4 chú thích trong SGK

* Hoạt động 2: Đọc hiểu văn bản

- Theo em truyện được kể theo ngôi thứ mấy?

- Nhân vật chính trong truyện là ai? vì sao em cho đó là nhân vật chính?

- Có thể đặt lại nhan đề của truyện như thế nào?

- Nhân vật người anh được miêu tả chủ yếu ở đời sống tâm trạng. Em thấy tâm trạng người anh diễn biến trong các thời điểm nào?

- HS: Diễn biến qua các thời điểm:

+ Thái độ thường ngày đối với em

+ Khi mọi người thấy em có tàivẽ và được giải

+ Khi nhận ra hình ảnh của mình trong bức tranh của cô em gái.

- Trong cuộc sống thường ngày, người anh đối xử với em gái như thế nào?

I. Đọc - tìm hiểu chú thích

1. Đọc và tóm tắt.

a.Đọc

- Yêu cầu đọc: Phân biệt rõ giữa lời kể, các đối thoại diễn biến tâm lí của nhân vật người anh.

b. Kể tóm tắt:

2. Tìm hiểu chú thích

a. Tác giả,

- Tạ Duy Anh sinh 9/9/1959 quê Hà Tây là cây bút trẻ nổi lên trong thời kì đổi mới văn học những năm 1980.

b. Tác phẩm:

- Truyện ngắn Bức tranh của em gái tôi đạt giải nhì trong cuộc thi viết Tương lai vẫy gọi“của báo thiếu niên tiền phong 1998.

c. Giải nghĩa từ khó:

II.Đọc hiểu văn bản:

1. Tìm hiểu chung về văn bản.

- Ngôi kể: ngôi thứ nhất, người anh xưng tôi.

- Nhân vật chính trong truyện là người anh và Kiều Phương

- Nhân vật trung tâm là người anh.

- Đặt nhan đề khác:

+ Chuyện anh em Kiều Phương

+ Ân hận, ăn năn

+ Tôi muốn khóc quá!

2. Phân tích chi tiết

a. Nhân vật người anh:

a1. Trong cuộc sống thường ngày với cô em gái:

- Coi thường bực bội: Gọi em gái Kiều Phương là Mèo,

- Bí mật theo dõi việc em tự chế màu vẽ, chê bai em gái bẩn thỉu.

- Thấy em gái thích vẽ chỉ coi đó là trò nghịch ngợm của trẻ con không cần để ý đến việc “ Mèo con” đã vẽ những gì.

Hoạt động của thầy-trò

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: Đọc hiểu văn bản

- Thái độ của mọi người trong nhà ra sao khi tài năng của Mèo được phát hiện?

- Riêng thái độ của người anh ra sao?

- Vì sao người anh lại buồn rầu như vậy?

- Phân tích diễn biến tâm trạng của người anh khi lén lút xem tranh của em?

- Tại sao người anh lại "lén trút ra một tiếng thở dài" sau khi xem tranh của em gái? 

- Nếu cần nói lời khuyên em sẽ nói gì với người anh lúc này?

- HS: Ghen tị là thói xấu làm người ta nhỏ bé đi. Ghen tị sẽ chia rẽ tình cảm tốt đẹp của con người. Ghen tị với em, sẽ không có tư cách làm anh.

- Bức chân dung được miêu tả như thế nào?

- Tại sao tác giả viết: "Mặt chú bé như toả ra một thứ ánh sáng rất lạ." Theo em đó là thứ ánh sáng gì?

- GV bình: Bức tranh là nghệ thuật. Sức mạnh của nghệ thuật là tìm kiếm cái Đẹp, làm cho con người, nâng con người lên bậc thang cao nhất của cái Đẹp, đó là chân - thiện - mĩ.

- Tìm những từ ngữ tả thái độ và tâm trạng của người anh lúc đó?

Giải nghĩa các từ giật sững, thôi miên?

+ Giật sững: (Bám lấy tay mẹ... )Đây là từ ghép: Giật mình và sững sờ.

+ Thôi miên: là từ chỉ trạng thái con người bị chế ngự mê man, vô thức không điều khiển được lí trí, bị thu hút cả tâm trí vào bức tranh.

- Phân tích lô gích diễn biến tâm trạng ấy?

- Cuối truyện người anh muốn nói với mẹ: " Không phải con đâu. đấy là tâm hồn và lòng nhân hậu của em con đấy." Câu nói ấy gợi cho em suy nghĩ gì về nhân vật người anh?

- Tại sao bức tranh chứ không phải nhân vật nào khác lại có sức mạnh cảm hoá người anh đến thế?

- Theo em nhân vật người anh đáng yêu hay đáng ghét ?Vì sao?

- Em có thích người anh như thế không?

- Trong truyện này, nhân vật người em gái hiện lên với những nét đáng yêu, đáng quý nào về tính tình và tài năng?

- Theo em tài năng hay tấm lòng của cô em gái đã cảm hoá được người anh?

- Tại sao tác giả lại để người em vẽ bức tranh người anh "hoàn thiện " đến thế?

GV bình: Cái gốc của nghệ thuật là ở tấm lòng tốt đẹp của con người dành cho con người. Sứ mệnh của nghệ thuật là hoàn thiện vẻ đẹp của con người. Đây là một ý tưởng nghệ thuật sâu sắc mà tác giả gửi gắm vào tác phẩm này. 

Hoạt động 2: tổng kết và luyện tập

- Học xong truyện, em tự rút ra cho bản thân những bài học gì?

- Về nghệ thuật  xây dựng nhân vật, em học được điều gì?

Ghi nhớ - SGK tr35

*Hoạt động 3: Luyện tập

Viết đoạn văn thật lại tâm trạng của người anh trong truyện khi đứng trước bức tranh được giải nhất của em gái?

II.Đọc  hiểu văn bản

2. Phân tích chi tiết

a. Nhân vật người anh:

a1. Trong cuộc sống thường ngày với cô em gái:

a2. Khi bí mật về tài vẽ của Mèo được chú Tiến Lê phát hiện:

- Mọi người: xúc động, mừng rỡ, ngạc nhiên (Bố, mẹ, chú Tiến Lê)

- Người anh: + Buồn rầu, muốn khóc, thất vọng

- vì mình bất tài bị cả nhà lãng quên, bỏ rơi. Chú cảm thấy khó chịu hay gắt gỏng và không thể thân với em gái vì tài giỏi hơn mình. Người anh tự ái đố kị ngay cả với em ruột của mình.Þ đó là bước chuyển biến nhất trong diễn biến tâm trạng của người anh.

+  Lén xem tranh của em gái và thầm cảm phục tài năng của em gái mình . người anh càng trỏ nên hay gắt gỏng bực bội, xét nét vô cớ với em.

+ Miễn cưỡng cùng gia đình đi xem triễn lãm tranh được giải của Mèo.

a3. Khi đứng trước bức chân dung rất đẹp của mình do em gái vẽ:

- “Trong tranh…..rất mơ mộng nữa”.

Þ ánh sáng lạ ấy phải chăng là ánh sáng của lòng mong ước, của bản chất trẻ thơ: cả cặp mắt suy tư và mơ mộng nữa.Rõ ràng người em gái không vẽ bức chân dung người anh bằng dáng vẻ hiện tại mà bằng tình yêu, lòng nhân hậu, bao dung, tin tưởng vào bản chất tốt đẹp của anh trai mình.

- Tâm trạng của người anh.

+ Ngạc nhiên: vì hoàn toàn không ngờ em gái Mèo vẽ bức tranh đẹp quá, ngoài sức tưởng tượng của người anh.

+ Hãnh diện: tự hào vì hoá ra mình đẹp đẽ nhường ấy. Đây chính là niềm tự hào trẻ thơ chính đáng của người anh.

- Xấu hổ: vì mình đã xa lánh và ghen tị với em gái, tầm thường hơn em gái.

- Cuối truyện người anh đã nhận ra thói xấu của mình; nhận ra tình cảm trong sáng, nhân hậu của em gái; biết xấu hổ, người anh có thể trở thành người tốt như bức tranh của cô em gái.

2. Nhân vật người em - cô em gái Kiều Phương:

- Tính tình: hồn nhiên, tình cảm  trong sáng, lòng  độ lượng, nhân hậu.

- Tài năng: hội hoạ.

- Cả tài năng và tấm lòng nhưng nhiều hơn vẫn là tấm lòng trong sáng đẹp đẽ dành cho người anh  và nghệ thuật.

- Bức tranh là tình cảm tốt đẹp của em dành cho anh. Em muốn anh mình thật tốt đẹp.

III. Tổng kết:

Ghi nhớ (sgk)

IV. Luyện tập: