Giáo án Ngữ văn 6 Bài Ẩn dụ mới nhất - Mẫu giáo án số 1
Ngày soạn:
Ngày dạy:
Tiết 95: ẨN DỤ
I.Mục tiêu bài học: Giúp học sinh:
1. Kiến thức:
+ Nắm được khái niệm ẩn dụ, các kiểu ẩn dụ.
+ Hiểu và nhớ được tác dụng của ẩn dụ. Biết phân tích ý nghĩa cũng như tác dụng của ẩn dụ trong thực tế sử dụng Tiếng Việt.
2.Kĩ năng:Bước đầu có kĩ năng tự tạo lập ra một số ẩn dụ.
3.Thái độ: có ý thức học tập bộ môn.
II. Chuẩn bị tài liệu- thiết bị dạy học:
- Giáo viên: Sách giáo viên, sách giáo khoa, giáo án.
- Học sinh: sách giáo khoa, nháp, vở ghi.
III. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy học.
1. ổn định tổ chức:
Sĩ số:
2. Kiểm tra bài cũ:
* Kiểm tra:15 phút
Thế nào là nhân hoá? Nêu các kiểu nhân hoá? Cho VD có sử dụng một trong các kiểu nhân hoá?
* Đáp án:
- Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật ,cây cối, đồ vật... bằng những từ vốn dùng để gọi hoặc tả con người
- Các kiểu nhân hóa: + Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật
+ Dùng từ chỉ hoạt động ,tính chất của người để chỉ hoạt động ,tính chất của vật
+ Trò chuyện xưng hô với vật như đối với người
( VD minh họa)
3.Dạy học bài mới:
|
Hoạt động của thầy và trò |
Nội dung kiến thức cần đạt |
|
Hoạt động 1: hình thành khái niệm mới - Gọi HS đọc - Cụm từ người cha dùng để chỉ ai? tại sao em biết điều đó? Vì sao có thể ví Bác Hồ với Người Cha? Cách nói ẩn dụ có gì giống và khác so sánh? -ẩn dụ có tác dụng gì? - Thế nào là ẩn dụ? - GV chốt Hoạt động 2: tìm hiểu các kiểu ẩn dụ. * Gv treo bảng phụ - Gọi HS đọc - Trong câu ca dao, từ thuyền và bến được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? - Giải thích nghĩa gốc hay nghĩa chuyển của hai từ đó? - Các hình ảnh thuyền và bến gợi cho em liên tưởng tới ai? - Vì sao em có thể liên tưởng như thế? Theo em, từ thấy nắng giòn tan có gì đặc biệt? - Em có nhận xét gì về cách so sánh đó? - Trong câu thơ của Nguyễn Đức Mậu, các từ “thắp, lửa hồng” dùng để chỉ sự vật và hiện tượng nào? Vì sao có thể so sánh như vậy - Có mấy kiểu ẩn dụ? GV: Chốt - HS rút ra Kết luận - Đọc ghi nhớ Hoạt động 3: luyện tập - HS trả lời miệng So sánh đặc biệt và tác dụng của 3 cách diễn đạt: Tìm các ẩn dụ và tìm sự tương đồng giữa B và A. Tìm các ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và cho biết tác dụng: |
I. ẩn dụ là gì? 1. Bài tập: (SGK-Tr68). 2. Kết luận: - Cụm từ "Người cha" chỉ Bác Hồ. - Ta biết được điều đó nhờ ngữ cảnh của khổ thơ và của cả bài thơ. - Vì Bác với người cha có những phẩm chất giống nhau: tuổi tác, tình yêu thương, sự chăm sóc đối với các con. Þ ẩn dụ: *Phân biệt so sánh và ẩn dụ: - Giống nhau: Đều so sánh sự vật A với sự vật B - Khác nhau: + ẩn dụ lược bỏ vế A chỉ nêu vế B + So sánh nêu cả vế A và vế B Þ Khi phép so sánh được lược bỏ vế A người ta gọi là phép so sánh ngầm hay còn gọi là ẩn dụ. - Tác dụng: Làm cho câu văn, câu thơ có tính hàm súc, tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. * Ghi nhớ: SGK-Tr68 II. Các kiểu ẩn dụ: 1. Bài tập a. Thuyền về có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền! (Ca dao) b. Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. (Nguyễn Tuân) c. Về thăm nhà Bác làng sen Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng. ( Nguyễn Đức Mậu) 2. Kết luận: a. Hai từ : thuyền và bến, được dùng với nghĩa chuyển - Nghĩa gốc: "thuyền" là sự vật, phương tiện giao thông vận tải đường thuỷ. "Bến" : Sự vật đầu mối giao thông. - Nghĩa chuyển: "Thuyền' có tính chất cơ động chỉ người đi xa, "Bến" có tính chất cố định chỉ người chờ đợi. - Thuyền và bến làm ta liên tưởng tới người con trai và người con gái yêu nhau, xa nhau, nhớ thương nhauÞ Dựa vào sự tương đồng về phẩm chất ( ẩn dụ phẩm chất) b. Nắng giòn tan: cách ví von kì lạ "Giòn tan" là âm thanh, đối tượng của thính giác(tai) lại được dùng cho đối tượng của thị giác (mắt). Þ ở đây có sự chuyển đổi cảm giác từ thính giác sang thị giác.( ẩn dụ chuyển đổi cảm giác) c. Các từ “thắp, lửa hồng”dùng để chỉ hàng rào hoa râm bụt trước của nhà bác ở làng Sen. + Lửa – màu đỏ Þ dựa trên sự tương đồng về hình thức. ( ẩn dụ hình thức). + Thắp- nở hoa Þ dựa trên sự tương đồng về cách thức (ẩn dụ cách thức). *. Ghi nhớ: SGK-tr69 III. Luyện tập: Bài 1: - Cách 1: Miêu tả trực tiếp, có tác dụng nhận thức lí trí. - Cách 2: Dùng phép so sánh, tác dụng định danh lại. - Cách 3: Dùng phép ẩn dụ, có tác dụng hình tượng hoá. Bài 2: a. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây - Ăn quả: người hưởng thành quả của tiền nhân, của cách mạng. - Kẻ trồng cây: người làm ra thành quả, người đi trước, cha ông, các chiến sĩ cách mạng. - Quả: (nghĩa đen có sự tương đồng) với thành quả (nghiã bóng). b. Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng - Mực: đen, khó tẩy rửa - Rạng: sáng sủa, có thể nhìn rộng hơn - Mực (đen) : có sự tương đồng với hoàn cảnh xấu, người xấu. - Đèn (rạng): có sự tương đồng với hoàn cảnh tốt, người tốt. c. Đã phân tích d. Mặt trời đi qua trên lăng: mặt trời đã được nhân hoá. - Mặt trời trong lăng: Hình ảnh ẩn dụ, ngầm chỉ BH. - Cơ sở của sự liên tưởng đó là: + BH đã đem lại cho đất nước và dân tộc những thành quả cách mạng vô cùng to lớn, ấm áp, tươi sáng như mặt trời. + Thể hiện lòng thành kính, biết ơn và sự ngưỡng vọng của nhân dân VN đôí với BH. - Cả mặt trời và BH đều là cội nguồn của ánh sáng, nguồn gốc của sự sống, hạnh phúc cho đồng bào VN. Bài 3: a. Thấy mùi hồi chín chảy qua mặt - Thấy mùi: từ khứu giác (mũi) chuyển sang thị giác (mắt) - Tác dụng: tạo liên tưởng mới lạ. b. ánh nắng chảy đầy vai - Xúc giác Þ thị giác - Tác dụng: tạo liên tưởng mới lạ -d. Tiếng rơi rất mỏng - Xúc giác Þ thính giác. - Tác dụng: mới lạ, độc đáo, thú vị. d. ướt tiếng cười của bố - Xúc giác, thị giác Þ thính giác - Tác dụng: mới lạ, sinh động |
4. Củng cố, luyện tập:
- Ẩn dụ là gì? Có mấy kiểu ẩn dụ?
- Tìm đọc những câu thơ có sử dụng ẩn dụ?
5. Hướng dẫn hs học ở nhà
-Học bài, thuộc ghi nhớ.
- Hoàn thiện bài tập.
- Chuẩn bị luyện nói
Giáo án Ngữ văn 6 Bài Ẩn dụ mới nhất - Mẫu giáo án số 2
Ngày soạn:
Tuần 25
Tiết 95
ẨN DỤ
A - Mục đích yêu cầu: Giúp học sinh
-Nắm được khái niệm ẩn dụ, các kiểu ẩn dụ
-Hiểu và nhớ được tác dụng của ẩn dụ. biết phân tích ỹ nghĩa cũng như tác dụng ẩn dụ trong thực tế sử dụng tiếng Việt
-Bước đầu có kỹ năng tạo ra 1 số ẩn dụ (Đối với 1 số học sinh khá, giỏi)
B - Trọng tâm: Các kiểu ẩn dụ
C - Phương pháp: Tích hợp, gợi tìm
D - Chuẩn bị: Đọc lại văn bản “Buỏi học cuối cùng” và “Đêm nay Bác không ngủ”
E - Các bước lên lớp:
1) Ổn định lớp:
2) Kiểm tra bài cũ:
-Thế nào là nhân hóa? Cho ví dụ?
-Trình bày các kiểu nhân hóa và cho ví dụ?
3) Bài mới: Giáo viên giới thiệu vào bài
|
Hoạt động của thầy |
Hoạt động của trò |
Ghi bảng |
|
-Gọi học sinh đoc khổ thơ -Cụm từ “Người cha” được dùng để chỉ ai? Vì sao có thể ví như vậy? -Giáo viên đưa ra ví dụ đoạn thơ của Tố Hứu viết về Bác Hồ: “Bác Hồ cha của chúng em, người là cha, là bác, là anh -Cụm từ “người cha” trong thơ Minh Huệ và “Người cha” trong thơ Tố Hữu có gì giống và khác nhau? Tác dụng? à Khi phép so sánh có lược bỏ vế A, người ta người tư gọi là so sánh ngầm -> ẩn dụ -Vậy ẩn dụ là gì? -Cho ví dụ? -Gọi học sinh đọc 2 câu thơ trong phần II -Các từ in đậm trong câu thơ được dùng để chỉ những hành động, sự vật nào? -Vì sao có thể ví như vậy? -Gọi học sinh đọc ví dụ trong phần II.2 -“Thấy” là từ loại gì? -“Giòn tan” thường được dùng để chỉ đặc điểm của cái gì? -Đây là sự cảm nhận của giác quan? -“Nắng” có thể dùng vị giác để cảm nhận được không? -Vậy nắng giòn tan là cách ví kỳ lạ, vì sao? -Cách so sánh đó gọi là gì? -Vậy từ đó, cho biết có mấy kiểu ẩn dụ? Cho ví dụ? -hướng dẫn học sinh làm bài tập |
- học sinh đọc - Bác Hồ trong bài thơ, Bác Hồ chăm lo cho bộ đội như người cha chăm lo cho con - Giống: đều so sánh Bác Hồ với người cha - Khác: Minh Huệ lược bỏ về A chỉ còn vế B, Tố hữu thì không lược bỏ vế nào - học sinh nêu khái niệm - học sinh ddocj - Thắp lửa: Chỉ sự “Nở hoa” - Lửa hồng: Chỉ “Màu đỏ” của hoa Dâm bụt - “Hoa nở” -> thắp giống nhau về cách thực hiện - “màu đỏ” -> lửa hồng hình thức tương đồng - động từ, hành động của thị giác - Bánh hoặc thức ăn - Vị giác - Vì giòn tan là âm thanh, đối tượng của thính giác được dùng cho thị giác - Sự chuyển đổi cảm giác - học sinh làm bài tập |
I - bài học: 1 – Khái niệm: SGK ví dụ: Thuyền về có nhớ bến chăng Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền 2 – Các kiểu ẩn dụ: Có 4 kiểu a) ẩn dụ hình thức: b) ẩn dụ cách thức ví dụ: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây Ăn quả: Sự hưởng thụ thành quả lao động kẻ trồng cây: Người tạo ra thành quả lao động c) ẩn dụ phẩm chất: ví dụ: Ăn quả nhớ kẻ trồng cây d) ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: ví dụ: Tôi thấy mùi hoa sữa chảy qua mặt |
Bài 1:
-Cách 1: miêu tả trực tiếp, có tác dụng nhận thức lý tính
-Cách 2: Dùng phép so sánh, có tác dụng định danh lại
-Cách 3: Dùng phép ẩn dụ, tác dụng hình tượng hóa, làm cho câu nói có tính hàm xúc cao
Bài 2:
a) - Ăn quả: Có nét tương đồng về cách thức với “Sự hưởng thụ thành quả lao động”
- Kẻ trồng cây: Có nét tương đồng về phẩm chất với “người lao động, người gây dựng”
b) - Mực, đen: Có nét tương đồng về phẩm chất với “cái xấu”
- Đèn sáng: Có nét tương đồng về phẩm chất với “cái tốt, hay, cái tiến bộ”
c) - Mặt trời trong lăng: Ngầm chỉ Bác Hồ, có nét tương đồng về phẩm chất
Bài 3:
a)Thấy mùi hồi chín chảy qua mặt trời: Từ xúc giác -> Khứu giác
b)Ánh nắng chảy đầy vai: xúc giác -> thị giác
c)Tiếng rơi rất mỏng: xúc giác -> thính giác
d)Ướt tiếng cười của bố: xúc giác, thị giác -> thính giác
4) Củng cố: Gọi học sinh đọc ghi nhớ
5) Dặn dò: Học bài, làm bài tập 3 và 4; Chuẩn bị “Hoán dụ”
F – Rút kinh nghiệm:
------------------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------
