Giáo án Ngữ văn 6 Bài Bài học đường đời đầu tiên mới nhất

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh đọc và tìm hiểu chú thích.

GV hướng dẫn HS cách đọc:

- Đoạn: Dế Mèn tự tả chân dung mình đọc với giọng hào hứng, kiêu hãnh, to, vang, chú nhấn giọngở các tính từ, động từ miêu tả.

- Đoạn trêu chị Cốc:

+ Giọng Dế Mèn trịch thượng khó chịu.

+ Giọng Dế choắt yếu ớt, rên rẩm.

+ Giọng chị Cốc đáo để, tức giận.

- Đoạn Dế Mèn hối hận đọc giọng chậm, buồn, sâu lắng và có phần bị thương.

- 2 HS đọc, mỗi em một đoạn.

- Nêu những hiểu biết của mình về tác giả Tô Hoài?

-Nêu hiểu biết cả em về tác phẩm “Dế Mèn phiêu lưu kí”

Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản.

-Văn bản có thể được chia làm mấy phần? Nội dung từng phần?

-Đoạn trích gồm mấy sự việc chính? Trong các sự việc trên đâu là sự việc nghiêm trọng nhất?

-Xác định ngôi kể của truyện?

- GV: Gọi HS đọc đoạn 1

- HS đọc

- Khi xuất hiện ở đầu câu chuyện, Dế Mèn đã là "một chàng Dế thanh niên cường tráng". Chàng Dế ấy đã hiện lên qua những nét cụ thể nào về:Hình dáng?

- HS theo dõi SGK và trả lời

- Cách miêu tả ấy gợi cho em hình ảnh Dế Mèn như thế nào?

- HS trao đổi cặp

- Dế Mèn lấy làm "hãnh diện với bà con về vẻ đẹp của mình". Theo em Dế Mèn có quyền hãnh diện như thế không?

- HS trả lời: có vì đó là tình cảm chính đáng; không vì nó tạo thành thói kiêu ngạo hại cho Dế Mèn sau này.

- Tìm những từ miêu tả hành động và ý nghĩcủa Dế Mèn trong đoạn văn?

- HS suy nghĩ và trả lời

- Qua hành động của Dế Mèn, em thấy Dế Mèn là chàng Dế như thế nào?

- Thay: Cường tráng = khoẻ mạnh, to lớn

Cà khịa= gây sự

Và rút ra nhận xét về cách dùng từ của tác giả?

- Nhận xét về trình tự miêu tả của tác giả

- Em hãy nhận xét về những nét đẹp và chưa đẹp trong hình dáng và tính tình của Dế Mèn?

I.Đọc và tìm hiểu chú thích.

1.Đọc

2. Chú thích:

a, Tác giả, tác phẩm:

* Tác giả:

- Tên khai sinh là Nguyễn Sen sinh 1920, huyện Hoài Đức, Hà Đông. Tự học mà thành tài.

- Ông có khối lượng tác phẩm phong phú:Dế Mèn phiêu lưu kí, Đàn chim gáy, Vợ chồng A Phủ...

* Tác phẩm:

- Dế mèn phiêu lưu kí là tác phẩm nổi tiếng đầu tiên của Tô Hoài, được sáng tác lúc ông 21 tuổi

- Thể loại của tác phẩm là kí nhưng thực chất vẫn là một truyện "Tiểu thuyết đồng thoại" một sáng tác chủ yếu là tưởng tượng và nhân hoá

- Đây là tác phẩm văn học hiện đại lại nhiều lần nhất được chuyển thể thành phim hoạt hình, múa rối được khán giả, độc giả nước ngoài hết sức hâm mộ.

b. Từ khó: Sgk.

II. Đọc hiểu văn bản:

1. Tìm hiểu chung:

a.Bố cục: 2 đoạn

- Đoạn 1: Từ đầu đến "Đứng đầu thiên hạ rồi"Þ Miêu tả hình dáng, tính cách của Dế Mèn.

- Đoạn 2: Còn lại Þ Kể về bài học đường đời đầu tiên của Dế mèn.

b. Các sự việc:

- 3 sự việc chính:

+ Dế Mèn coi thường Dế Choắt

+ Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt.

+ Sự ân hận của Dế Mèn.

- Sự việc: Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt là sự việc nghiêm trọng nhất.

c. Ngôi kể:

- Truyện được kể bằng lời của nhân vật Dế Mèn, kể theo ngôi thứ nhất.

2. Phân tích:

a. Bức chân dung tự hoạ của Dế Mèn:

*. Ngoại hình:

- Càng: mẫm bóng

- Vuốt: cứng, nhọn hoắt, đạp phành phạch

- Cánh: áo dài chấm đuôi

- Đầu: to, nổi từng tảng

- Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp

- Râu: dài, uốn cong

Þ Chàng Dế thanh niên cường tráng, rất khoẻ, tự tin, yêu đời và rất đẹp trai.

* Hành động:

- Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi

- Quát mấy chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó

- Đạp phanh phách, vũ phành phạch, nhai ngoàm ngoạm, trịnh Trọng vút râu...

- Tưởng mình sắp đứng đầu thiên hạ.

ÞQuá kiêu căng, hợm hĩnh, không tự biết mình.

Þ Từ ngữ chính xác, sắc cạnh.

- Trình tự miêu tả: từng bộ phận của cơ thể, gắn liền miêu tả hình dáng với hành động khiến hình ảnh Dế Mèn hiện lên mỗi lúc một rõ nét

* Tóm lại:

- Nét đẹp trong hình dáng của Dế Mèn là khoẻ mạnh, cường tráng, đầy sức sống, thanh niên; về tính nết: yêu đời, tự tin.

- Nét chưa đẹp: Kiêu căng, tự phụ, hợm hĩnh, thích ra oai...

- Nghệ thuật: Nhân hoá, sử dụng từ ngữ.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức cần đạt

Hoạt động 2: (Tiếp theo)

- Mang tính kiêu căng vào đời, Dế Mèn đã gây ra chuyện gì phải ân hận suốt đời?

- Tìm những chi tiết miêu tả hình ảnh của Dế Choắt?

- Em hãy cho biết thái độ của Dế mèn đối với Dế choắt (Biểu hiện qua lời nói, cách xưng hô, giọng điệu)?

- En hãy nhận xét cách Dế Mèn gây sự với chị Cốc bằng câu hát: "Vặt lông ... tao ăn"?

- Việc Dế Mèn dám chêu chị Cốc lớn khoẻ hơn mình có phải là hành động dũng cảm không? Vì sao?

- Nêu diễn biến tâm trạng của Dế Mèn trong việc trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế choắt?

- Tâm trạng ấy cho em hiểu gì về Dế Mèn?

- Bài học đầu tiên mà Dế Mèn phải chịu hậu quả là gì? Liệu đây có phải là bài học cuối cùng?

- ý nghĩa của bài học này?

- Câu cuối cùng của đoạn trích có gì đặc sắc?

- Theo em trong lúc đứng lặng hồi lâu nghĩ về bài học đường đời dầu tiên Dế Mèn đã nghĩ gì?

Hoạt động3: tổng kết 

- Em hãy tóm tắt nội dung chính và những đặc sắc về nghệ thuật kể và tả của tác giả?

- Em học tập được gì từ nghệ thật miêu tả và kể chuyện của Tô Hoài trong văn bản này

Hoạt động 4: luyện tập

Theo em có đặc điểm nào của con người được gán cho các con vật ở truyện này? Em biết tác phẩm nào cũng  có cách viết tương tự như thế?

2.Phân tích:

b. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn:

- Dế Mèn khinh thường Dế Choắt, gây sự với chị Cốc gây ra cái chết của Dế Choắt.

* H/ảnh Dế Choắt:

- Như gã nghiện thuốc phiện;

- Cánh ngắn củn, râu một mẩu, mặt mũi ngẩn ngơ;

- Hôi như cú mèo;

- Có lớn mà không có khôn;

* Dế Mèn đối với Dế Choắt:

- Gọi Dế Choắt là “chú mày” mặc dù chạc tuổi với Choắt;

- Dưới con mắt của Dế Mèn, Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh

- Rất kiêu căng

- Muốn ra oai với Dế Choắt, muốn chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ.

* Dế Mèn khi trêu chị Cốc

- Qua câu hát ta thấy Dế Mèn xấc xược, ác ý, chỉ nói cho sướng miệng, không nghĩ đến hậu quả.

- Việc trêu chị Cốc không phải dũng cảm mà ngông cuồng vì nó gây ra hậu quả nghiêm trọng cho Dế Choắt.

- Diễn biến tâm trạng của Dế Mèn:

+ Sợ hãi khi nghe Cốc mổ Choắt: “Khiếp nằm im thin thít“

+ Bàng hoàng, ngớ ngẩn vì hậu quả không lường hết được.

+ Hốt hoảng lo sợ, bất ngờ vì cái chết và lời khuyên của Dế Choắt.

+ Ân hận xám hối chân thành ...nghĩ về bài học đường đời đầu tiên phải trả giá.

Þ Dế Mèn còn có tình cảm đồng loại, biết ăn năn hối lỗi.

- Bài học đường đời đầu tiên:

Là bài học về tác hại của tính nghịch ranh, ích kỉ, vô tình giết chết Dế Choắt… tội lỗi của Dế Mèn thật đáng phê phán nhưng dù sao anh ta cũng nhận ra và hối hận chân thành.

- ý nghĩa: Bài học về sự ngu xuẩn của tính kiêu   ngạo đã dẫn đến tội ác.

- Câu văn vừa thuật lại sự việc, vừa gợi tả tâm trạng mang ý nghĩa suy ngẫm sâu sắc.

III. Tổng kết:SGK

Cách quan sát, miêu tả loài vật sống động; trí tưởng tượng độc đáo khiến thế giới loài vật hiện lên dễ hiểu như thế giới con người; dùng ngôi kể thứ nhất

IV: Luyện tập:.

1. Dế Mèn: Kiêu căng nhưng biết hối lỗi.

Dế Choắt: yếu đuối nhưng biết tha thứ. Cốc: tự   ái, nóng nảy.

- Các truyện: Đeo nhạc cho mèo, Hươu và Rùa…