Dàn ý “Không phải nghề nghiệp làm danh giá cho con người, mà chính con người làm danh giá cho nghề nghiệp” (Pa-xtơ)
1. Mở Bài
Giới thiệu khái quát về vấn đề nghị luận: quan niệm về việc đánh giá nghề nghiệp và việc chọn nghề.
2. Thân Bài
a. Giải thích vấn đề nghị luận
- Giải thích khái niệm "nghề nghiệp".
- Giải thích ý nghĩa nội dung câu nói.
b. Bàn luận, phân tích vấn đề nghị luận
- "Không phải nghề nghiệp làm danh giá cho con người" vì:
+ Mỗi một nghề đều có những đặc trưng riêng, sứ mệnh riêng và đều đóng vai trò nhất định đối với đời sống xã hội.
+ Nghề nghiệp ra đời do nhu cầu của xã hội và nhằm phục vụ cuộc sống của con người.
+ Không có sự phân biệt giữa nghề "cao quý", danh giá và nghề nghiệp thấp hèn.
- "...chính con người làm danh giá cho nghề nghiệp":
+ Con người là chủ thể quyết định đến hoạt động nghề nghiệp.
+ Tinh thần làm việc của con người mới là yếu tố quyết định giá trị của nghề nghiệp, tạo nên sự "danh giá" cho công việc mà họ đảm nhận (nếu làm việc tích cực thì sẽ đem đến những đóng góp, cống hiến vĩ đại)
c. Lật lại vấn đề
Trong thực tế vẫn tồn tại những con người vi phạm "đạo đức nghề nghiệp", gây ảnh hưởng xấu đến nghề nghiệp, vị trí mà họ đảm nhận
d. Bài học nhận thức và hành động
- Nhận thức đúng về giá trị của nghề nghiệp.
- Lựa chọn nghề nghiệp phù hợp để cống hiến và làm việc hết mình, tạo nên giá trị cho nghề nghiệp.
- Phê phán những tư tưởng phân biệt khi đánh giá nghề nghiệp (cao quý - thấp hèn,...)
3. Kết Bài
Khẳng định lại vấn đề nghị luận.
“Không phải nghề nghiệp làm danh giá cho con người, mà chính con người làm danh giá cho nghề nghiệp” (Pa-xtơ). Từ lời khuyên của nhà khoa học, anh (chị) hãy bàn luận về vấn đề chọn ngành nghề của học sinh lớp 12 khi sắp ra trường
Mười hai năm đèn sách, sắp ra trường, ai mà chẳng mong chọn được một nghề nghiệp cho cuộc đời mình như ông cha ta vẫn thường nói “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”.
Nhưng chọn ngành nghề như thế nào? Hãy nghe lời khuyên của nhà khoa học Pa-xtơ: “Không phải nghề nghiệp làm danh giá cho con người, mà chính con người làm danh giá cho nghề nghiệp”. Đúng như vậy. Nghề nghiệp chỉ là công việc của mỗi con người trong xã hội, còn danh giá là giá trị của con người đó đối với xã hội. Cho nên bản thân nghề nghiệp không thể làm nên danh giá cho con người. Không thể nói người thầy giáo danh giá hơn người thầy thuốc hay người công nhân danh giá hơn người nông dân,... bởi nghề nào trong xã hội cũng đều cao quý, đều cần thiết. Nhưng ngược lại, “chính con người làm danh giá cho nghề nghiệp” - đây mới là ý nghĩa sâu sắc trong câu nói của Pa-xtơ. Vì sao vậy? Chỉ khi nào con người làm tốt nghề nghiệp của mình thì lúc ấy xã hội mới thấy được giá trị của nó và nghề ấy mới có danh giá. Thử hỏi, nếu những người thầy giáo không hết lòng vì thế hệ trẻ của đất nước thì làm sao được nhân dân tôn vinh là “kĩ sư của tâm hồn”; những người thầy thuốc không yêu thương cứu chữa người bệnh thì cũng không thể được vinh danh là “lương y như từ mẫu”? Giá trị của nghề dạy học và nghề chữa bệnh chỉ được tạo nên từ chính những người thầy giáo và những người thầy thuốc là như vậy. Và những nghề khác cùng như thế. Vì vậy, yếu tố quyết định ở đây là con người chứ không phải nghề nghiệp.
Trên ý nghĩa đó, câu nói của Pa-xtơ gợi cho ta điều gì trong việc chọn ngành nghề khi sắp ra trường? Trước hết, nếu “nghề nghiệp không làm danh giá cho con người” thì có cần phải chạy theo các nghề “thời thượng” trong xã hội, chẳng hạn như kinh tế, tài chính, ngân hàng, công nghệ thông tin, y dược, bách khoa, ...? Một sự “chạy theo” như thế có hợp lí không? Đối với các bạn yêu thích và có năng lực về các ngành nghề đó thì không sao, nhưng đối với các bạn chỉ “chạy theo” vì cảm tính, vì phong trào thì cần suy nghĩ lại, bởi tiêu chí quan trọng nhất để chọn ngành nghề là phù hợp với bản thân mình chứ không phải chọn ngành nghề để có “danh giá”! Danh giá ở đây là danh giá cho chính mình, nhưng bản thân “nghề nghiệp không làm danh giá cho con người” thì một sự “chạy theo” như thế chỉ là ảo tưởng, làm sao có danh giá thực được? Vả lại, nếu ai cũng chạy theo những ngành nghề đó, thì những ngành nghề khác sẽ thế nào? Ở đây còn có vấn đề nhu cầu của đất nước, yêu cầu của sự nghiệp cách mạng nữa. Chúng ta sống trong cộng đồng dân tộc chứ đâu phải chỉ sống riêng một mình, vì vậy cũng phải có trách nhiệm với dân tộc trong việc chọn ngành nghề. Sau nữa, muốn “con người làm danh giá cho nghề nghiệp” như Pa-xtơ nói, thì phải chọn ngành nghề như thế nào để tự bản thân mình có thể làm cho nghề nghiệp ấy trở nên danh giá? Câu trả lời thật rõ ràng và tất yếu: cần phải chọn ngành nghề phù hợp với bản thân mình (sở thích, đam mê, năng lực,...) thì mới có thể phát huy hết nhiệt tình và năng lực để làm cho nghề đó trở nên tốt đẹp, có danh giá, được xã hội thừa nhận, tôn vinh. Và một khi đã góp phần làm cho nghề nghiệp có danh giá thì cùng tức là đã góp phần làm cho đất nước giàu mạnh, đem lại lợi ích cho xã hội, cho dân tộc. Chữ “danh giá” trong câu nói của Pa-xtơ cần được hiểu theo nghĩa rộng như vậy. Cho nên, nếu chọn nghề không phù hợp với bản thân mình, thì khó phát huy năng lực, dễ sinh chán nản, mặc cảm tự ti, vừa không “làm danh giá cho nghề nghiệp” lại chẳng đóng góp được bao nhiêu cho đất nước. Thực tiễn cuộc sống không hiếm những trường hợp chọn nghề chạy theo hư danh như thế và đã để lại những bài học đau xót, thấm thìa cho lớp trẻ chúng ta khi bước vào đời.
Chọn ngành nghề là nguyện vọng và quyền lợi riêng của mỗi người. Nhưng cần chọn sao cho phù hợp với bản thân mình đồng thời kết hợp với nhu cầu của đất nước để có thể phát huy khả năng của mình, làm danh giá cho nghề nghiệp và phục vụ cho dân tộc. Trong việc này, cần luôn nhớ rằng danh giá là do chính con người tạo ra cho mình và làm nên danh giá cho nghề nghiệp mà mình đã chọn. Mọi sự chạy theo hư danh, không chú ý đến thực chất trong việc chọn ngành nghề đều đem lại những hậu quả không tốt, có khi gây hại đến cả cuộc đời.
