Giáo án Ngữ văn 9 Bài Cố hương mới nhất

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀHS

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1.HDHS đọc và tìm hiểu chú thích:

- Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc bài.Giọng châm, buồn, bùi ngùi, giọng ấp úng của nhân vật Nhuận Thổ, giọng chao chát của thím Hai Dương

H: Hãy tóm tắt ngắn gọn nội dung văn bản.

H: Giới thiệu ảnh Lỗ Tấn và Tuyển tập truyện ngắn Lỗ Tấn.

H: Dựa vào phần giới thiệu ở SGK, em hãy giới thiệu về tgiả Lỗ Tấn?

H:Em hãy giới thiệu nét cơ bản về tác phẩm Cố hương?

- Giải thích từ khó SGK

HĐ2.HDHS đọc- hiểu văn bản:

H: Truyện được kể ở ngôi thứ mấy?tác dụng của ngôi kể đó đối với văn bản?

H: Trong vb tự sự này có sự kết hợp của các ptbđ nào? ( TS+MT+BC+Lập luận)

H: Trong đó ptbđ nào làm nổi bật tính trữ tình của vb này?( BC và lập luận)

H:Văn bản có bố cục mấy phần? Nêu ý mỗi phần.

H: Em hãy nhận xét về bố cục của văn bản?

H: Truyện gồm những nhân vật nào? nhân vật nào là nhân vật chính?

? Nhân vật nào là nhân vật trung tâm?vì sao?

1. Theo dõi phần đầu văn bản , cho biết:

H: Cảnh làng quê trong con mắt người trở về sau hai mươi năm xa cách đã hiện ra như thế nào? Đó là cảnh gì?

H: Cảnh đó dự báo một cuộc sốngnhư thế nàođang diễn ra nơi cố hương ?

H: Trước cảnh ấy , tiếng nóinào vang lên trong nội tâm người trở về?

H: Em đọc được cảm giác nào của nhân vậttừ tiếng nói vọngnội tâm này?

H: Từ đó , tình cảm nào của người trở về đối với cố hương được bộc lộ?

( HS thảo luận các câu hỏi)

H: Chuyến về quê lần này của nhân vật "tôi"có gì đặc biệt?

H:Điều đó gợi liên tưởng đếnhiện thực cuộc sống như thế nào ở cố hương?

H: Từ đó , hình ảnh cố hương đă hiện lên như thế nào trong con mắt và tấm lòng người về thăm quê.

I Đọc và tìm hiểu chú thích

1. Đọc -Tóm tắt:

Sau hai mươi năm xa quê, nhân vật "tôi " trở về thăm làng cũ. So với những ngày trước cảnh vật và con người thật tàn tạ, nghèo hèn.Mang nỗi buồn thương, nhân vật "tôi "rời cố hương ra đi với ước vọng cuộc sống làng quê mình sẽ được đổi thay.

2. Tìm hiểu chú thích.

a) Tác giả:

- Lỗ Tấn (1881-1936) là nhà văn nổi tiếng của Trung Quốc, lúc nhỏ tên là Chu Chương Thọ, tên chữ là Dự Tài, sau đổi tên là Chu Thụ Nhân quê ở phủ Thiệu Hưng Tỉnh Chiết Giang

- Sinh trưởng trong 1 gđình quan lại sa sút, từ lúc còn trẻ ông quyết tâm đi tìm con đường lập thân mới

- Theo học nhiều ngành cuối cùng ông chuyển sang hoạt động văn học

- Sự nghiệp sáng tác văn học đồ sộ và khá đa dạng:17 tập tạp văn và 2 tập truyện ngắn xuất sắc nhất là "Gào thét"(1923) và "Bàng hoàng" (1926)

- Ông là nhà tư tưởng, nhà văn hoá lớn có nhiều công trình nghiên cứu

- Năm1981 toàn TG đã kỉ niệm 100 năm ngày sinh Lỗ Tấn như 1 danh nhân văn hoá

b) Tác phẩm

- Cố hương là 1 trong những truyện ngắn tiêu biểu của tập "Gào thét"(1923)

c) Từ khó (SGK)

II.Đọc- hiểu văn bản

1.Thể loại: truyện ngắn

- Phương thức: Tự sự , miêu tả , biểu cảm và nghị luận.

- Chọn ngôi kể thứ nhất làm tăng đậm chất trữ tình của truyện.(nhưng không đồng nhất "tôi" với tác giả )

2. Bố cục: bađoạn

- Đ1 :từ đầu đến "tôi đang làm ăn sinh sống . Tình cảm và tâm trạng của "tôi" trên đường trở về quê cũ.

- Đ2: đến"sạch trơn như quét". Tình cảm và tâm trạng của "tôi "trong những ngày ở quê.

- Đ3:còn lại :Tâm trạng và ý nghĩ của " tôi "trên đường rời quê.

=> Bố cục đầu cuối tương ứng: Một con người đang suy tư trong 1 chiếc thuyền dưới bầu trời u ám về cố hương và cũng con người ấy đang suy tư trong 1 chiếc thuyền rời cố hương.

- Cách kể theo trình tự thời gian, với sự thay đổi không gian, đan xen quá khứ với hiện tại=>kết cấu như vậy cũng góp phần làm nổi rõ chất trữ tình, biểu cảm, và triết lí trong dòng tự sự của truyện.

*Tuyến nhân vật

- Truyện có 2 nhân vật chính là: Nhuận Thổ, và "tôi"

- Hình tượng Nhuận Thổ có địa vị rất quan trọng , gần như mọi thay đổi của quê hương đều tập trung vào nhân vật này và tác động mạnh đến tư tưởng tình cảm của "tôi"

- Nhân vật "tôi " là nhân vật trung tâm vì Nhuận Thổ không phải là đầu mối của toàn bộ câu chuyện có qhệ với toàn bộ hệ thống nhân vật

3.Phân tích :

a.Tình cảm tâm trạng nhân vật "tôi"trên đường trở về thăm quê cũ

- Đang độ giữa đông ; xa gần thấy thấp thoángmấy thôn xóm tiêu điều , hoang vắng , nằm im lìm dưới vòm trời màu vàng úa-> Cảnh vật thê lương=> Cuộc sống tàn tạ, nghèo khổ.

- A, đây thật có phải là làng cũ mà hai mươi năm trời nay tôi hằngghi lấy hình ảnh trong kí ức không?->cảnh làng quê trong hồi ức đẹp hơn nhưng mờ nhạt không hình dung rõ nét =>Ngạc nhiên , không nén được,lòng se lại, chua xót

=>Yêu quê đến độxót xa cho sự nghèo khổ của làng quê mình.

- Sau hơn hai mươi năm xa quê : ý định là để từ giã nó lần cuối cùng ; vĩnh biệt ngôi nhà yêu dấu và từ giã làng cũ thân yêu , đem gia đình đến nơi đất khách tôi đang làm ăn sinh sống .

=> Cuộc sống nơi quê ngày một nghèo khó khiến nhiều gia đình buộc phải rời làng đi nơi khác để tìm cách sinh sống

=>Làng xóm tiêu điều, xơ xác.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀHS

NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

HĐ1.HDHS đọc- hiểu văn bản(tiếp):

Theo dõi phầnvăn bản tiếp theo :

1.Những ngày ở quê , nhân vật "tôi" đă gặp nhiều người quen cũ, trong đó , cuộc gặp với nhân vật nào được kể nhiều nhất?

2.Mối quan hệ của nhân vật tôi với Nhuận Thổ đựoc kể trong những thời điểm nào?

3. Trong kí ức "tôi ":

a, Hình ảnh Nhuận Thổ xưa gắn với cảnh tượng nào?

H:Tại sao nhân vật "tôi " lại gọi đó là một cảnh tượng thần tiên?

H: Khi đó hình ảnh Nhuận Thổ như thế nào?

H:Trong tâm trí nhân vật "tôi "người bạn ấy như thế nào?

H:Trong quan sát của người trở về sau hai mươi năm, hình ảnh Nhuận Thổ như thế nào?

H: Em có nhận xét gì về nhân vật Nhuận Thổ hiện tạo qua các chi tiết trên?

Nguyên nhân của sự thay đổi đó là gì?

H:Trong kí ức của nhân vật "tôi ", chị Hai Dương là người như thế nào?cách gọi ngày trước có ý nghĩa gì?

H:Hai mươi năm sau người phụ nữ ấy xuất hiện trước nhân vật "tôi "với bộ dạng, lời nói,hành động như thế nào?

H: Em có nhận xét gì về sự thay đổi này? Những thay đổi ấy đã tạo ra một con người như thế nào?

H:Kể về hai con người ở quê, người kể chuyện muốn ta hiểu gì về cuộc sống đang diễn ra nơi cố hương của ông?Thái độ của ông đối với cuộc sống ấy như thế nào?

H: Em nhận xét gì về h/a con người nơi cố hương sau 20 tôi trở lại? H/ ảnh xã hội con người TQ hiện lên ntn?

H: Vì sao khi rời cố hương, nhân vật tôi lai cảm thấy lòng tôi không một chút lưu luyến và vô cùng ngột ngạt?

H: Khi rời cố hương , nhân vật tôi mong ước điều gì?

H: Trong niềm hi vọng của nhân vật tôi, xuất hiện một cảnh tượng như thế nào?

H:Em hiểu ý nghĩ cuối cùng của nhân vật "Tôi " như thế nào?

HĐ2.HDHS tổng kết:

H: Cảm nhận của em về nội dung và nghệ thuật tác phẩm?

- Đọc ghi nhớ SGK/219

b) Những ngày " tôi" ở cốhương

- “ Tôi” gặp Nhuận Thổ và chị Hai Dương.

- Nhuận Thổ thời qúa khứ

'- Nhuận Thổ thời hiện tại

- Nhuận Thổ thời quá khứ gắn với h/ả:

“Một vầng trăng tròn vàng thắm treo lơ lửng trên nền trời xanh đậm ….chạy mất”.

=>Đó là một cảnh tượng sáng sủa, dấu hiệu của cuộc sống thanh bình và hạnh phúc nơi làng quê, giờ chỉ còn trong kí ức.

- Nhuận Thổ :

+Khuôn mặt tròn trĩnh, da bánh mật, đầu đội mũ lông chiên bé tí tẹo, cổ đeo vòng bạc sáng loáng.

+Thấy ai là bẽn lẽn, chỉ không bẽn lẽn với một mình tôi thôi.

+Bẫy chim sẻ rất tài, biết nhiều chuyện lạ lùng lắm.

=>Một chú bé khôi ngô, khỏe mạnh,hồn nhiên ,hiểu biết, nhanh nhẹn, gần gũi và nhiều tình cảm, có tình bạn thân thiện, bình đẳng.

-Sau hai mươi năm:

- Người đàn ông:

+Khuôn mặt vàng sạm, lại có thêm những nếp răn sâu hoắm, mi mắt viền đỏ húp mọng lên, mũ rách tươm, áo bông mỏng dính,người co ro cúm rúm, bàn tay thô kệch nặng nề, nứt nẻ như vỏ cây thông.

+ Chào rất rành mạch "Bẩm ông"

+ Lại xin tất cả các đống tro..

=>Thay đổi toàn diện theo chiều hướng xấu, kì lạ nhất là thay đổi tính nết :trở nên tự ti, tham lam.Nhuận Thổ hiện tại già nua,tiều tụy,hèn kém.

- Sự thay đổi có nguyên nhân từ cách sống lạc hậu của người nông dân, từ hiện thực đen tối của xã hội áp bức.

*Nhân vật chị Hai Dương:

-Trước đây gọi là nàng Tây Thi đậu phụ:Cách gọi bộc lộ tình cảm thân thiện với người phụ nữ láng giềng từng là một người đẹp người ,đẹp nết.

- Hai mươi năm sau:

+Một người đàn bà trên dưới năm mươi tuổi, lưỡng quyền nhô ra, môi mỏng dính, hai tay chống nạnh, chân đứng chạng ra giống hệt cái com pa

"Ai chà! Anh bây giờ làm quan rồi,..Hừ! chẳng cái gì giấu được chúng tôi đâu!

+Miệng lẩm bẩm, tiện taygiật luôn đôi bít tất tay của mẹ tôi giắt vào lưng quần ,cút thẳng.

=>Thay đổi toàn diện cả hình dạng lẫn tính tình

- Đó là biểu hiện suy thoái của lối sống và đạo đứcở làng quê.

- Những thay đổi ấy đã tạo ra một con người xấu xí tham lam, trơ trẽn đến độ lưu manh, mất hết vẻ lương thiện của người nhà quê chân thật, mộc mạc.

*Kể về hai con người ở quê đã thay đổi hoàn toàn, người kể muốn ta hiểu:Cuộc sống quẩn quanh, bế tắc, nghèo khổ khiến làng quê ngày một tàn tạ, con người ngày một khổ sở, hèn kém và xuống cấp về đạo đức ,bất lương.Từ đó bộc lộ nỗi xót thương, bất lực và căm ghét xã hội lúc bấy giờ.

=>H/ả của Nhuận Thổ và chị Hai Dương là những minh chứng cụ thể khác nhau về sự sa sút, điêu tàn của ‘‘Cố hương’’ vì nghèo đói , lạc hậu. Là hình ảnh thu nhỏ về nông thôn TQ đầu thế kỉ XX. Đồng thời phân tích nguyên nhân, lên án thế lực tạo nên thực trạng đen tối.

c) Khi rời cố hương:

- Cố hương bây giờ chỉ còn là xơ xác nghèo hèn,xa lạ từ cảnh vật đến con người.

- Mong cho thế hệ con cháu không bao giờ cách bức nhau, không phải chạy vạy như tôi, không phải khốn khổ mà đần độn như Nhuận Thổ, không phải khốn khổ mà tàn nhẫn như người khác. chúng nó cần phải sống một cuộc đời mới. Đó là làng quê tươi đẹp, con người sống tử tế với nhau

- Trong niềm hi vọng, xuất hiện cảnh tượng: Một cánh đồng cát, màu xanh biếc, cạnh bờ biển,trên vòm trời xanh đậm, treo lơ lửng một vừng trăng tròn vàng thắm =>Đó là ước mong yên bình ấm no, cho làng quê, mong làng quê sẽ hồi sinh trở lại.

*Ý nghĩ cuối cùng của nhân vật "tôi": Trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi.

=>Hình ảnh ẩn dụ, cũng như những con đường trên mặt đất,mọi thứ trong cuộc sống này không tự có sẵn. Nhưngnếu muốn, bằng sự cố gắng và kiên trì con người sẽ tìm ra con đường- con đường đi mới cho nhân dân dã từ lầm than đói khổ lạc hậu để có tất cả..

-Tác giả muốn thức tỉnh người dân làng mình không cam chịu cuộc sống nghèo hèn, áp bức.Ông tin ở thế hệ con cháu sẽ mở đường đến ấm no hạnh phúc cho quê hương.

III. Tổng kết

1.Nghệ thuật:

-K/hợpnhuần nhuyễn các phươngthứcbiểu đạt TS, MT, BC, NL

-Xây dựng hả mang ý nghĩa biểu tượng.

-K/hợp giữa kể với tả, bc và lập luận làm cho câuchuyện đượckểsinhđộng,giàu

cảm xúc và sâu sắc

2. Nội dung:

Cố hương là nhận thức về thực tại và mong ước đầy trách nhiệm của Lỗ Tấn về một đất nước TQ đẹp đẽ trong tương lai.

* Ghi nhớ SGK/ 219