Giải thích câu tục ngữ: “Ăn cây nào rào cây đấy” 1
Quan niệm này được gắn bó với rất nhiều lĩnh vực, nhiều hệ thống giá trị: ăn-nói, ăn-ở, ăn-làm, ăn-mặc… "Ăn" như một quả cân để đo các giá trị văn hóa khác, để phân định phẩm chất tốt-xấu, khinh-trọng, sang-hèn; hoặc gợi ra những lời khuyên: nên thế này, đừng thế nọ…Tất nhiên, "ăn" không phải khái niệm dành riêng cho con người. Chính vì vậy mà ông cha đã rút ra được kinh nghiệm xương máu rằng: “Ăn cây nào thì rào cây đấy”.
“Ăn cây nào, rào cây ấy” là câu tục ngữ đã có từ rất lâu đời, là người Việt Nam ai cũng nhớ. Đây là lời khuyên về đạo đức, lối sống, đề cập đến quyền lợi và trách nhiệm của người được hưởng lợi ích. Hễ nơi nào hoặc ai cho ta hưởng quyền lợi gì thì ta phải phục vụ cho người ấy, nơi ấy.
Nhưng với con người, ngoài việc tìm kiếm nguyên liệu, không ngừng sáng tạo trong nghệ thuật chế biến, tìm tòi, phát hiện về mặt khoa học dinh dưỡng, phòng và chữa bệnh tật, còn có một nhu cầu khác là nhu cầu giao tiếp, ăn còn thể hiện phong cách và các quy tắc ứng xử trong khi ăn uống nữa. Điều này hết sức phong phú và sinh động mà mỗi vùng, mỗi dân tộc cũng có những đặc trưng khác nhau.
Nghĩa gốc của câu tục ngữ này là: Trồng cây mong được có quả, thu hoạch về để sử dụng thì gọi luôn là trồng cây được ăn quả. Rào là quá trình dùng tay tre để rào dậu, cắt những cành thừa của thân cây tre ra rào xung quanh cây mà cho quả đó để kẻ trộm hoặc trâu bò không vào phá phách được. Ví dụ trồng nhãn vải thì đến thời kì ra hoa kết trái phải rào nhãn vải, trồng dưa trồng đậu đến thời kì đơm bông kết trái cũng phải rào dưa rào đậu.
Nghĩa chuyển của câu này đó là: Chịu sự quản lý của ai, của cộng đồng nào, của quốc gia nào thì mang ơn của người đó, cộng đồng đó,quốc gia đó. Hoặc một ví dụ đơn giản làm nhân viên của một công ty nào đó phải tuân thủ theo phép tắc quy định của công ty đó, chịu sự kỷ luật của công ty đó, thậm chí còn phải có ý thức tổ chức kỷ luật để làm thành viên tích cực xây dựng công ty đó phát triển ngày một tốt hơn. Vậy là việc ăn cây nào rào cây nấy đó bạn.
Chính vì vậy, chúng ta thế hệ đang được hưởng thụ phân công lao mà ông cha ta đã phải đổ biết bao nhiêu mồ hôi, nước mắt, thậm chí cả máu để giữ gìn cho con cháu. Vì thế, hưởng thụ cũng phải biết điều, đã hưởng thì phải làm sao coi cho được để mà còn hưởng lâu dài, đó là nói kiểu thực dụng. Còn thanh cao hơn là phải biết ơn và thể hiện lòng biết ơn của mình như thế nào coi cho được.
Chúng ta đang sinh sống học tập ở nước Việt Nam, nơi sinh ra và nuôi dưỡng bạn, dù nghèo hay giàu bạn cũng phải trân trọng. Đừng chống đối hay đả phá hay bán rẻ cho ngoại bang.
Tóm lại, câu tục ngữ một lần nữa nhắc nhở chúng ta phải biết ơn những người đã hy sinh xương máu của mình để mang lại cho chúng ta cuộc sống ấm no, hạnh phúc như ngày hôm nay. Chúng ta không chỉ biết hưởng thụ mà hãy biến những thành quả đó trở thành nguyên liệu cho con cháu của mình sau này.
Giải thích câu tục ngữ: “Ăn cây nào rào cây đấy” 2
Câu tục ngữ Ăn cây nào, rào cây nấy của người xưa không ngờ hôm nay lại trở thành đề tài bình luận sôi nổi của tổ em. Đó có phải là sự thể hiện của một trong nhiều quan niệm sống ở đời? Nhiều bạn cho rằng câu tục ngữ này đúng – ít, sai nhiều, nhưng cũng có bạn lại khẳng định nó hoàn toàn đúng. Ai cũng cố dùng lí lẽ để chứng minh cho ý kiến của mình. Theo em, câu tục ngữ trên cố mặt đúng và có mặt chưa đúng.
Nghĩa chính của câu tục ngữ trên là: Ăn quả cây nào thì phải vun xới, giữ gìn, bảo vệ cây ấy. Nhưng cũng giống như bao câu tục ngữ ngắn gọn và hàm súc khác, ý nghĩa của nó không chỉ dừng ở đó. Sâu xa hơn, câu tục ngữ trên là một lời khuyên nhủ chúng ta phải bảo vệ, gắn bó với môi trường, với nguồn sống.
Đặt câu tục ngữ vào hoàn cảnh ra đời của nó cách xa thời đại ngày nay bao thế kỉ, khi mà nền kinh tế tiểu nông của đất nước ta còn thô sơ, lạc hậu theo chế độ tự cung tự cấp thì chúng ta mới thấy được mặt đúng của nó. Lúc bấy giờ, từng người, từng nhà phải hoàn toàn tự lo cho cuộc sống của bản thân, gia đình. Nhu cầu cuộc sống rất thấp, rất đơn giản nên sự trao đổi, ràng buộc giữa người với người chưa phức tạp lắm, Vì vậy phải gắn bó chặt chẽ vả có ý thức bảo vệ những gì thiết yếu đối với mình. Câu tục ngữ trên sẽ đúng khi nó là một lời phê phán lối sống thực dụng, ích kỉ hại nhân, chỉ biết bo bo giữ lấy quyền lợi vật chất cho riêng mình mà thờ ơ, thậm chí xâm phạm đến quyền lợi của người khác. Lối sống ấy đã bị nhân dân ta nhiều lần đả kích và lên án: Của mình thì giữ bo bo, Của người thì thả cho bò nó ăn.
Trên đây là mặt đúng của câu tục ngữ. Còn mặt sai của nó ở chỗ nào?
Nếu câu tục ngữ trên là phát ngôn của một quan niệm sống mang nặng tính cá nhân thực dụng và ích kỉ thì nó rất đáng cho chúng ta phê phán. Tại sao như vậy?
Bởi vì mỗi con người là một thành viên của cộng đồng: gia đình, tập thể, xã hội. Trong cuộc sống hằng ngày, mọi người đều có mối quan hệ đa chiều với nhau, không ai có thể phủ nhận thực tế này. Chúng ta thấy rõ là người nông dân cày cấy trên đồng ruộng, dầu dãi một nắng hai sương, làm ra củ khoai, hạt lúa nuôi đời. Người công nhân trong nhà máy, xí nghiệp sản xuất ra hàng trăm, hàng ngàn mặt hàng phục vụ nhu cầu đời sống. Người thầy đứng trên bục giảng truyền dạy kiến thức cho con em nhân dân. Người chiến sĩ ngày đêm cầm chắc tay súng bảo vệ Tổ quốc… Tất cả, tất cả đều có liên quan chặt chẽ với nhau. Do đó, nếu chỉ khư khư bảo vệ lợi ích của riêng mình mà không biết đến lợi ích toàn diện thì sẽ là một sai lầm lớn.
Có những quyền lợi của cả cộng đồng ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp tới quyền lợi của mỗi cá nhân, đó là quyền lợi của giai cấp, dân tộc. Nhân dân ta đã có câu: Nước mất thì nhà tan. Như vậy thì quyền lợi của mỗi người cũng chẳng còn. Quan niệm sống ích kỉ, thực dụng nhiều khi biến con người thành nạn nhân của chính mình. Kẻ ích kĩ hẹp hòi là kẻ suy thoái về đạo đức, sống tách rời và đi ngược lại truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc.
Theo em, quan niệm sống đúng đắn nhất là quan niệm: Mình vì mọi người, mọi người vì mình. Sống trong một tập thể, mỗi người phải có trách nhiệm chăm lo, vun vón và góp phần xây dựng quyền lợi chung, bởi trong đó có quyền lợi của cá nhân mình. Xã hội mới không phủ định quyền lợi cá nhân mà ngược lại rất tôn trọng, nếu nó không xâm phạm đến quyền lợi của người khác, của tập thể, giai cấp và dân tộc. Thực tế ngày nay cho thấy có rất nhiều học sinh giỏi đã đem lại vinh dự cho bản thân, gia đình và nhà trường. Bao người làm ăn giỏi góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng đất nước.
Qua buổi thảo luận về câu tục ngữ: Ăn cây nào, rào cây nấy, chúng em hiểu ra được nhiều điều. Tuy các ý kiến chưa phải là đã thống nhất với nhau hoàn toàn nhưng có điều ai cũng thấy là cách sống ích kỉ không còn phù hợp trong hoàn cảnh hiện nay và tất yếu nó sẽ bị loại trừ. Có như vậy, xã hội mới ngày càng phát triển theo chiều hướng tốt đẹp.
Giải thích câu tục ngữ: “Ăn cây nào rào cây đấy” 3
Có thể nói rằng sống trong xã hội, dường như mỗi cá nhân chúng ta như lại phải có trách nhiệm đối với tập thể, và hơn nữa là phải luôn cố gắng phấn đấu và mang kỳ tích đến cho mọi người. Và trong kho tàng ca dao tục ngữ lại có câu”Ăn cây nào rào cây ấy”. Và đây là một quan điểm đúng hay sai vẫn đang tốn nhiều giấy mực để trả lời.
Đầu tiên ta phải hiểu được thế nào là “rào cây ấy”. Trong khi việc giải nghĩa các câu tục ngữ thì bao giờ cũng có hai nghĩa đó là nghĩa hàm ngôn và nghĩa tường minh hay còn gọi là nghĩa đen. Nghĩa đen của câu này chính là việc khi ta ăn quả của cây nào thì ta lo chăm bảo vệ cây ấy mà thôi, “ăn cây nào thì rào cây ấy” mà thôi. Nghĩa bóng ở đây mà câu tục ngữ mang lại đó chính là khi đối với công việc bộn bề vốn gì hoặc nơi nào ta lại như có quyền thì ta phải ra sức bảo vệ, và phải góp công sức vào việc đổi mới tổ chức đó. Điều này cũng có nghĩa rằng những gì ta không nhận được lợi từ đó thì không cần thiết phải có trách nhiệm làm gì cả.
Thực ra quan niệm trên có phần đúng. Đúng là bởi sao? Bởi cũng đã xuất phát từ cơ sử nền sản xuất tự cung tự cấp, đặc biệt là trong cả những hoàn cảnh xã hội cũ. Trong xã hội cũ dường như mọi người ai lo phận nấy thi quan niệm ấy có phần đúng. Và có thể thấy rằng cũng chính điều này dường như cũng đã có ý nghĩa thiết thực miễn sao rằng chính quyền của cá nhân này chính đáng và lại như không được làm ảnh hưởng đến quyền lợi chung của tập thể, của người khác.
Đó là việc trong những cơ sở sản xuất cá nhân, thì dường như những tổ hợp các nhân phục vụ và bảo vệ cơ sở hoạt động của mình được xem là điều chính đáng và đó cũng được xem chính là một trách nhiệm của những cá nhân hưởng thụ quyền lợi.
Qua đây có thể thấy được quan niệm trên còn hạn chế: Tuy nhiên câu tục ngữ trên phản ánh đó chính là một ý thức cá nhân ích kỉ, không phù hợp mang tính cục bộ, địa phương chủ nghĩa. Có lẽ chính vì như vậy có những “cây” mà mình “không ăn” nhưng lại rất cần cho tập thể, cho lợi ích chung thi ta có nên “rào” lại không? Ta cũng nên cần phải góp phần xây dựng, và đó chính là việc bảo vệ lợi ích chung của mọi người dù lợi ích đó mình chưa trực tiếp hưởng thụ.
Quan niệm trên dường như cũng đã gây ra tư tưởng hẹp hòi và tạo ra một sự cục bộ làm thiệt hại đến quyền lợi chung của cả nước, của tập thể khác.
Ngoài ra câu tục ngữ cũng có ý đúng đó là khi ta chăm lo lợi ích cá nhân, chăm lo lợi ích cho tập thể như phải nói rằng trong đó có mình. Chính điều đó cũng là quyền lợi chính đáng. Tuy nhiên, chúng ta lại phải có cái nhìn rộng lắm đó là có trách nhiệm với toàn cục góp công sức sẻ chia chăm lo cũng như để xây dựng một tập thể chung, của địa phương khác, của xã hội của cả nước. Và có thể hiểu được như vậy ta mới đảm bảo quyền lợi lâu dài. Và cũng chính bởi vì quyền lợi cá nhân nằm trong quyền lợi tập thể.
Nhất là trong hoàn cảnh đất nước đang xây dựng chủ nghĩa xã hội, cũng chính vì nguyên tắc “Mình vui vì người thì quan niệm sống theo câu tục ngữ “Ăn cây nào rào cây ấy” là không phù hợp nữa, và hãy chọn cho mình một lối sống đẹp.
