Bài tập lí thuyết về lipit

(C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ + 3H₂O \(\overset {{t^o},{H^ + }} \leftrightarrows \) 3C₁₅H₃₁COOH + C₃H₅(OH)₃.

A đúng

B sai vì điều kiện thường, chất béo đều nổi, chứng tỏ chúng nhẹ hơn nước.

C sai vì điều kiện thường, chất béo no ở trạng thái rắn.

D sai vì điều kiện thường, chất béo không no ở trạng thái lỏng.

Tên gọi chung của chất béo là Triaxylglixerol (hoặc triglixerit).

(CH₃COO)₃C₃H₅ là este của glixerol và axit axetic, không phải là chất béo.

C₁₅H₃₁COOH là axit panmitic, không phải chất béo.

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ là chất béo no.

(C₁₅H₃₁COO)₂C₂H₄ là este của etilen glicol và axit panmitic, không phải chất béo.

Công thức tổng quát của chất béo no là (RCOO)₃C₃H₅ mà gốc R no nên chỉ có 3 liên kết π ở 3 nhóm COO.

(C₂H₅COO)₃C₃H₅ không phải là chất béo

\({\left( {{C_{17}}{H_{35}}COO} \right)_3}{C_3}{H_5} + 3NaOH\xrightarrow{{{t^o}}}3{C_{17}}{H_{35}}COONa + {C_3}{H_5}{\left( {OH} \right)_3}\)

Chất rắn nổi lên trên là C₁₇H₃₅COONa.

Cách nhìn công thức (mỗi chấm đỏ ứng với 1 nguyên tử C):

(a) đúng, chất X là tripanmitin có công thức (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅

(b) đúng, vì khi chưa đun nóng thì phản ứng thủy phân chưa xảy ra

(c) đúng, (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅ + 3NaOH \(\xrightarrow{{{t^o}}}\) 3C₁₅H₃₁COONa + C₃H₅(OH)₃; sau phản ứng đều thu được các chất dễ tan trong nước nên thu được dd đồng nhất

(d) sai, glixerol tan tốt trong nước nên không tách lớp

→ 3 phát biểu đúng

1 mol X + NaOH → 1 mol C₃H₅(OH)₃ + 1 mol C₁₅H₃₁COONa + 2 mol C₁₇H₃₃COONa

⟹ CTCT của X là: (C₁₅H₃₁COO)(C₁₇H₃₃COO)₂C₃H₅ (phân tử chứa 2 liên kết đôi  C=C)

A. đúng, vì trong X chứa 2 liên kết đôi C=C

B. đúng, 2 CTTC như sau:

C. đúng, có 3 liên kết pi trong 3 nhóm –COO- và 2 liên kết pi trong 2 nhóm C₁₇H₃₃

D. Sai, CTPT: C₅₅H₁₀₂O₆

→ Có thể thu được 5 chất

Các loại dầu ăn như dầu lạc, dầu cọ, dầu vừng, dầu ô-liu, ... có thành phần chính là các chất béo (là những chất béo không no, tốt cho cơ thể).

Thủy phân 1 mol chất béo luôn thu được 1 mol glixerol

PTHH minh họa: (RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

(mol)                             1                                                       →     1

Phát biểu (a) sai vì phản ứng xà phòng hóa là phản ứng một chiều.

Phát biểu (b) đúng vì: sau bước 3, các chất trong ống nghiệm tách thành hai lớp, bên trên có một lớp dày đóng bánh màu trắng. Lọc, ép lớp này ta sẽ thu được xà phòng.

Phát biểu (c) đúng vì đây là phản ứng thủy phân nên cần duy trì nước thì phản ứng mới xảy ra.

Phát biểu (d) đúng vì muối natri của axit béo không tan trong dung dịch NaCl bão hòa.

Vậy có 3 phát biểu đúng.

Triolein là (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅ ⟹ Chất béo không no, có chứa liên kết C=C

⟹ Triolein phản ứng được với dung dịch Br₂ (phản ứng cộng vào C=C), dung dịch NaOH (phản ứng thủy phân)

⟹ 2 phản ứng xảy ra

Trong công nghiệp, chất béo được dùng để sản xuất xà phòng và glixerol:

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

Theo đề bài: \({n_{{C_{17}}{H_{33}}COON{\rm{a}}}}:{n_{{C_{15}}{H_{31}}COON{\rm{a}}}} = 2:1\) nên chất béo được tạo nên từ 2 gốc C₁₇H₃₃COO- và 1 gốc C₁₅H₃₁COO-

→ X là (C₁₇H₃₃COO)₂(C₁₅H₃₁COO)C₃H₅

Mà gốc C₁₇H₃₃- là gốc hiđrocacbon không no, có chứa 1 π; C₁₅H₃₁- là gốc hiđrocacbon no,  không chứa π

→ X có chứa 2 π (gốc hiđrocacbon); 3 π (của COO) và không có vòng

→ Độ bất bão hòa k = π + vòng = (2 + 3) + 0 = 5

Đốt cháy hợp chất hữu cơ X (chứa C, H, O) ta có mối liên hệ:

\({n_X} = \frac{{{n_{C{O_2}}} - {n_{{H_2}O}}}}{{k - 1}} \Leftrightarrow a = \frac{{b - c}}{{5 - 1}} \Leftrightarrow b - c = 4{\rm{a}}\)

X là (C₁₇H₃₃COO)(C₁₇H₃₅COO)(C₁₅H₃₁COO)C₃H₅

→ M_X = 860

Đặc điểm chung của phản ứng thủy phân chất béo trong môi trường axit là phản ứng thuân nghịch

Triglixerit là trieste của glixerol và axit béo.

Do đó phân tử triglixerit có 3 nhóm este COO chứa 6 nguyên tử O.

Bản chất hóa học của dầu mỡ là triglixerit (RCOO)₃C₃H₅ không tan trong nước.

Sử dụng NaOH chính là tạo phản ứng xà phòng hóa và sản phẩm là glixerol và muối hữu cơ đều là chất dễ tan trong nước → dễ bị rửa trôi.