Quy luật phân ly

Phép lai của Menden là phép lai giữa các dòng thuần chủng khác nhau về cặp tính trạng tương phản.

A – 1 cặp tính trạng tương phản

B – thuần chủng

C –  trội

Theo Menđen cơ chế chi phối sự di truyền và biểu hiện của một cặp tính trạng tương phản là sự phân li và tổ hợp của cặp nhân tố di truyền trong giảm phân và thụ tinh. Ở thời điểm đó, Menden chưa giải thích được học thuyết của mình bằng alen và NST.

F1 là cơ thể lai nhưng các alen của bố và mẹ tồn tại trong tế bào 1 cách riêng rẽ, không hoà trộn vào nhau, do vậy khi F1 giảm phân, giao tử tạo ra là 2 loại giao tử thuần khiết A và a.

F2 (trội): (1/3 AA : 2/3 Aa) × aa

G:               (2/3A : 1/3a)        a

Fb:                   2/3Aa : 1/3aa

P: (1AA : 2Aa : 1aa) × (1AA : 2Aa : 1aa)

G: (1A : 1a)                       (1A : 1a)

F: 1AA : 2Aa : 1aa

→ 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng

Ý nghĩa của quy luật phân li trong thực tiễn

- Tương quan trội – lặn là hiện tượng phổ biến ở nhiều tính trạng trên cơ thể sinh vật. Thông thường các tính trạng trội là các tính trạng tốt, còn những tính trạng lặn là những tính trạng xấu. Một mục tiêu của chọn giống là xác định được các tính trạng trội và tập trung nhiều gen trội quý vào một kiểu gen để tạo ra giống có ý nghĩa kinh tế cao.

Quy ước: B: bình thường, b : bạch tạng

Bố mẹ dị hợp: Bb

P: Bb (bình thường) x Bb (bình thường)

G_p: B,b                       B,b

F1: 25%BB: 50%Bb: 25%bb

75% bình thường: 25% bạch tạng

P: tròn x dài

F₁ 100% dài

→ dài >> tròn và P_TC

Quy ước: A: dài, a : tròn

P: AA (dài) × aa (tròn)

G_p: A               a

F1: 100% Aa (dài)

F₁ x F₁ : Aa × Aa

GF1: A, a / A, a

F2: 1 AA : 2Aa : 1aa

Cây dài : 1AA: 2Aa

Cây dài tự thụ phấn cho cây dài là: AA → Tỉ lệ 1/3

Quy ước: D: đỏ, d: trắng

Cây hoa đỏ F1: DD

F1: DD (đỏ) × dd (trắng)

G_F1: D             d

F1: 100% Dd (hồng)

Phép lai giữa 2 cá thể dị hợp sẽ làm xuất hiện tỉ lệ kiểu gen 1:2:1

trong đó cá thể AA chết (gen trội gây chết), cá thể mang kiểu gen Aa (không chết do gen trội gây chết không hoàn toàn) nên tỷ lệ kiểu gen còn lại là 2Aa:1aa

Cá chép không vảy Aa

→ Con KH phân li: 1 AA : 2Aa : 1aa

AA gây chết → KH con : 2Aa: 1aa

Aaaa → 1/2Aa:1/2aa

AAaa →1/6AA:4/6Aa:1/6aa

Tỷ lệ kiểu gen dị hợp tử = 1 – tỷ lệ đồng hợp tử = 1 – 1/2×1/6 = 11/12

Tóc xoăn x Tóc xoăn

Con sinh ra có cả tóc xoăn và tóc thẳng

→ Tóc xoăn >> tóc thẳng

→ Bố mẹ dị hợp 1 cặp gen: Aa

Vì trội không hoàn toàn nên các phép lai B, C đều tạo ra 2 loại KH, phép lai D chỉ tạo ra 1 loại KH

Chỉ có phép lai A: Dd × Dd → 1DD : 2Dd : 1dd

3 loại kiểu hình là 1 hoa đỏ : 2 hoa hồng : 1 hoa trắng.

Con trai nhóm máu O có KG I­^OI^O

→ cả bố và mẹ đều cho I^O

Mà bố mẹ mang nhóm máu A và B → KG của bố và mẹ là I^OI^A và I^BI^O

Mẹ có nhóm máu AB → mẹ có KG I^AI^B → mẹ cho I^A hoặc I^B

Con có nhóm máu AB → con có KG I^AI^B  → bố phải cho I^A hoặc I^B

→ Bố không thể có KG : I^OI^O

→ Bố không thể là nhóm máu O

F1: 1AA : 2Aa : 1aa

Tỉ lệ quả đồng hợp $\frac{1}{3}$, dị hợp $\frac{2}{3}$

→ Xác suất chọn 3 quả cà chua đỏ cần là: $\frac{1}{3} \times \frac{1}{3} \times \frac{2}{3} \times 3 = \frac{6}{{27}}$

Họ sinh con đầu lòng bị bạch tạng nên dị hợp về cặp gen này

Quy ước: A- không bị bạch tạng; a- bị bạch tạng

Cặp vợ chồng này: Aa × Aa → XS sinh con bị bạch tạng là 1/4 ; không bị bạch tạng là 3/4

TH₁: Sinh đôi cùng trứng: Hai đứa bé sẽ có kiểu gen giống nhau nên xác suất ít nhất 1 đứa bị bạch tạng = 1 đứa bị bạch tạng = 2 đứa bị bạch tạng = 1/4

TH₂: Sinh đôi khác trứng: XS ít nhất 1 đứa bị bạch tạng = 1 – xs 2 đứa bình thường = \(1 - {\left( {\frac{3}{4}} \right)^2} = \frac{7}{{16}}\)

Vậy xác suất cần tính là: \(\frac{1}{4} \times \frac{1}{4} + \frac{3}{4} \times \frac{7}{{16}} = \frac{{25}}{{64}} = 39,06\% \)

B và D: mẹ nhóm máu A hoặc B con có thể là nhóm máu O

C: mẹ nhóm máu A con có thể là nhóm máu B.

Hai người mẹ một có nhóm máu AB sẽ không thể có con nhóm máu O và người mẹ còn lại có nhóm máu O thì con không thể có nhóm máu AB.

Cặp vợ chồng: I^BI^O

P:  I^BI^O x I^BI^O-> 1 I^BI^B : 2 I^BI^O : 1 I^OI^O

Con trai nhóm máu B có thể có kiểu gen và tỷ lệ là 1/3 I^AI^A hoặc 2/3 I^AI^O.

→ (1 I^BI^B: 2 I^BI^O) × (I^AI^B)

TH₁: I^BI^B × I^AI^B → I^BI^B : I^AI^B

Xác suất sinh 2 con không cùng giới tính và không cùng nhóm máu là: \(\left[ {1 - {{\left( {\frac{1}{2}} \right)}^2} - {{\left( {\frac{1}{2}} \right)}^2}} \right] \times \frac{1}{2} \times \frac{1}{2} \times C_2^1 = \frac{1}{4}\)

TH₂: I^BI^O × I^AI^B → I^BI^B : I^AI^B: I^AI^O: I^BI^O → Nhóm máu B: 1/2; nhóm máu A= nhóm máu AB = 1/4

Xác suất sinh 2 con không cùng giới tính và không cùng nhóm máu là \(\left[ {1 - {{\left( {\frac{1}{2}} \right)}^2} - {{\left( {\frac{1}{4}} \right)}^2} - {{\left( {\frac{1}{4}} \right)}^2}} \right] \times \frac{1}{2} \times \frac{1}{2} \times C_2^1 = \frac{5}{{16}}\)

Vậy xác suất cần tính là: \(\frac{1}{3} \times \frac{1}{4} + \frac{2}{3} \times \frac{5}{{16}} = \frac{7}{{24}}\)