I. Tìm hiểu chung Chiếc lá đầu tiên
1. Xuất xứ
- Hoàng Nhuận Cầm có một số tập thơ nổi tiếng như: Xúc xắc mùa thu (1992), Hò hẹn mãi cuối cùng em cũng đến (2007). Trong đó, tác phẩm Chiếc lá đầu tiên được in trong tập Xúc xắc mùa thu NXB hội Nhà văn xuất bản năm 1992.
2. Ý nghĩa nhan đề
- Chiếc lá đầu tiên là hình ảnh tượng trưng cho tình yêu mới chớm nở, cho cuộc hẹn hò đầu tiên, cho kỉ niệm đầu tiên, cho những bâng khuâng lạ lẫm đầu tiên của tuổi học trò. Những gì mang tính chất "đầu tiên" thường ban sơ, trong trẻo, vì thế nó sẽ để lại ấn tượng sâu đậm trong kí ức con người.
- Hình ảnh đầu tiên sẽ gợi cho người đọc những sự trong sáng, ngây thơ cùng những cảm xúc khó quên.
3. Thể loại: thơ tự do.
4. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
5. Bố cục (3 phần)
+ 2 khổ thơ đầu: Nỗi nhớ về nhân vật em.
+ 4 khổ thơ tiếp theo: Nỗi nhớ về ngôi trường cũ.
+ 2 khổ thơ còn lại: Cảm xúc về nhân vật trữ tình.
II. Giá trị nội dung và nghệ thuật Chiếc lá đầu tiên
1. Giá trị nội dung
- Bài thơ là kí ức của tác giả về những kỉ niệm tuổi học trò với hình ảnh trường cũ, lớp học, bạn bè, thầy cô và cả tình yêu đầu đời trong sáng, ngây ngô của mình.
- Bài thơ thể hiện tình cảm trong sáng, là nỗi bâng khuâng, là gắn bó thiết tha vừa ấm áp ngọt ngào, vừa chân thật hồn nhiên.
2. Giá trị nghệ thuật
- Từ ngữ giàu cảm xúc.
- Sử dụng các biện pháp tu từ điệp ngữ, nhân hóa, từ láy,... tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ.
- Hình ảnh chân thật, giản dị, gần gũi.
