Câu 1 (trang 72, SGK CTST Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Thiên nhiên trong bài thơ được quan sát, miêu tả ở thời điểm nào? Chỉ ra những từ ngữ, hình ảnh thể hiện điều đó.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ toàn bộ bài thơ.
- Chú ý những chi tiết, từ ngữ chỉ thời gian.
Lời giải chi tiết:
- Thiên nhiên trong bài thơ được quan sát, miêu tả vào thời điểm mùa đông.
- Dấu hiệu:
+ Nắng hanh: vừa nắng vừa lạnh. Đây là một kiểu thời tiết đặc trưng của mùa đông “Nắng đã vàng hanh như phấn bay”.
+ Tiếng sếu vọng sông ngày: theo như dân gian, khi nghe tiếng sếu kêu nghĩa là báo hiệu mùa đông.
+ Xuân sắp sang rồi, xuân sắp qua: mùa xuân sắp tới, từ đó thấy được hiện tại chính là mùa đông
Câu 2 (trang 72, SGK CTST Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Bài thơ là lời của ai nói với ai? Điều đó có tác dụng thế nào trong việc thể hiện tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ toàn bộ bài thơ.
Lời giải chi tiết:
- Bài thơ là lời của “anh” nói với “em” ở nơi xa. Có thể là người chồng / người yêu nói với vợ / người yêu mình.
- Điều đó càng nhấn mạnh và làm chân thực nỗi nhớ, tâm trạng, cảm xúc của chủ thể trữ tình trong bài thơ.
Câu 3 (trang 72, SGK CTST Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Nhận xét về cách gieo vần và tác dụng của cách gieo vần đó trong bài thơ.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ toàn bộ bài thơ.
- Chú ý cách gieo vần.
Lời giải chi tiết:
Qua các khổ thơ, ta thấy được tác giả chú trọng về việc gieo vần ở cuối câu thơ, tạo nên một nhịp cố định cho cả bài thơ. Như khổ 1, vần được gieo là vần “ay”': bay, gày, hay. Hay như khổ 2, vần được gieo ở đây là vần “anh”: tranh, lành, cành. Mỗi vần sẽ được gieo ở câu 1, 2 và 4 của khổ thơ. Từ đó, ta có thể dễ dàng bắt được nhịp điệu, âm tiết của bài thơ.
Câu 4 (trang 72, SGK CTST Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Xác định chủ đề, cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh có tác dụng quan trọng trong việc thể hiện chủ đề và cảm hứng ấy.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ toàn bộ bài thơ.
Lời giải chi tiết:
- Chủ đề: Không gian thiên nhiên ngày nắng hanh.
- Cảm hứng chủ đạo: nỗi nhớ trong tình yêu và những rung cảm, cảm nhận trong không gian thiên nhiên.
- Biểu hiện:
+ “Nắng đã vàng hanh”, “tiếng sếu vọng sông gày”: những dấu hiệu của một ngày vừa nắng vừa se lạnh. Đây chính là cảm hứng của bài thơ.
+ “Em ở nhà xa, em có hay”: ở kia, liệu người đó có biết nỗi niềm. Khung cảnh nắng hanh, mây trôi như mở ra không gian, như một lời nhắn của “anh” đến với “em”.
