Câu 1 (trang 14, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Khi bước vào khu vườn có ngôi nhà của bà, điều gì đã khiến Thanh cảm thấy nghẹn họng, mừng rỡ, bình yên, thư thái, dịu ngọt,..? Điều đó cho thấy sự khác biệt thế nào giữa không gian bên trong và bên ngoài khu vườn?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Chú ý những chi tiết miêu tả tâm trạng của nhân vật Thanh và những điều khiến Thanh cảm thấy nghẹn họng, mừng rỡ, bình yên, thư thái, dịu ngọt.
Lời giải chi tiết:
Khi bước vào ngôi nhà của bà, điều khiến Thanh cảm thấy nghẹn họng, mừng rỡ, bình yên, thư thái, dịu ngọt,... là sự trầm tĩnh, tịch mịch của gian nhà cũ và sự quan tâm, chăm sóc của người bà hiền từ, mái tóc trắng bạc phơ dành cho cậu vẫn như ngày nào. Điều đó khác biệt hẳn với sự ồn ào và huyên náo ngoài kia.
Câu 2 (trang 14, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Tìm một vài hình ảnh trong văn bản thể hiện sự đan xen giữa quá khứ và hiện tại. Ý nghĩa của sự đan xen đó là gì?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Đánh dấu những chi tiết, hình ảnh thể hiện sự đan xen giữa quá khứ và hiện tại.
Lời giải chi tiết:
- Một vài hình ảnh trong văn bản thể hiện sự đan xen giữa quá khứ và hiện tại:
+ Hình ảnh ngôi nhà trong cảm nhận của Thanh: “Tất cả những ngày thuở nhỏ trở lại với chàng. Thanh vắng nhà đã gần hai năm nay, vậy mà chàng có cảm giác như vẫn ở nhà tự bao giờ. Phong cảnh vẫn y nguyên, gian nhà vẫn tịch mịch và bà chàng vẫn tóc bạc phơ và hiền từ”.
+ Hình ảnh cây hoàng lan: “Cùng một lúc, chàng lẩm bẩm: “Cây hoàng lan!”, mùi hương thơm thoang thoảng đưa vào. Thanh nhắm mắt ngửi hương thơm và nhớ đến cái cây ấy chàng thường hay chơi dưới gốc nhặt hoa”.
+ Tâm trạng của nhân vật Nga: “Có lúc gần nhau, Thanh thấy mái tóc Nga thoang thoảng thơm như có giắt hoàng lan. Nhưng hoa lan chưa rụng, vẫn còn tươi xanh ở trên cành, Nga bảo Thanh: - Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá”.
→ Việc đan xen như vậy tạo nên sự đồng hiện hình ảnh giữa hai khoảng thời gian. Đồng thời, tác giả cho người đọc thấy được cảm xúc, tâm trạng của các nhân vật khi hồi tưởng về quá khứ.
Câu 3 (trang 14, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Những kỉ niệm tuổi thơ nào đã trở về với Thanh khi anh về thăm bà? Những kỉ niệm ấy gợi lên trong Thanh cảm xúc gì? Qua đó, bạn cảm nhận như thế nào về nhân vật này?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Chú ý những chi tiết khi Thanh nhớ về quá khứ.
Lời giải chi tiết:
- Những kỉ niệm tuổi thơ đã trở về với Thanh khi anh về thăm bà:
+ Chơi đùa cùng con mèo già.
+ Hình ảnh người bà che chở cho chàng hồi còn nhỏ.
+ Con mèo già tròn mình nằm, mắt lim dim trong sự bình yên và nhãn nhã.
+ Chàng hay chơi nhặt hoa dưới gốc cây hoàng lan.
+ Những ngày chơi cùng với Nga trong vườn cây hoàng lan.
- Những kỉ niệm ấy gợi lên trong Thanh cảm giác bình yên, gần gũi, thư thái, tươi mát, khác hẳn với sự bận rộn khi làm việc trên tỉnh. Qua đó, có thể cảm nhận rằng Thanh là một người nhạy cảm, sâu lắng, nội tâm, luôn mang trong mình những kí ức đẹp nhất của thời ấu thơ.
Câu 4 (trang 14, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Bạn cảm nhận như thế nào về tình cảm giữa Thanh và Nga? Dựa vào đâu mà bạn có thể cảm nhận như vậy?
Phương pháp giải:
Chú ý những chi tiết nói về Thanh, Nga và những đoạn hội thoại giữa hai người.
Lời giải chi tiết:
- Tình cảm giữa Thanh và Nga thực sự trong sáng, nhẹ nhàng, lãng mạn mà sâu lắng. Cả hai đều biết và hiểu rõ về tình cảm của đối phương nhưng không ai dám thổ lộ với ai.
- Có thể dựa vào một số chi tiết như:
+ Thanh và Nga cùng chơi với nhau từ nhỏ đến lớn, có rất nhiều kỉ niệm chung cùng nhau.
+ Khi nghe thấy tiếng ai giống tiếng Nga, Thanh đang nằm trong nhà liền chạy ra gặp.
+ Khi cả hai đang trò chuyện trong vườn, Nga thổ lộ: “Những ngày em đến đây hái hoa, em nhớ anh quá”.
+ Cả hai đều nhìn nhau e thẹn.
+ Khi tiễn Nga về, Thanh cầm lấy tay Nga, Nga cũng để yên một lúc. Thanh cảm nhận được sự dịu ngọt.
+ Thanh hiểu rõ rằng Nga vẫn sẽ ở đó và đợi chàng như ngày trước.
Câu 5 (trang 14, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Bạn hiểu thế nào về câu nói đi để trở về sau khi đọc xong truyện này?
Phương pháp giải:
Trình bày cảm nhận của bản thân.
Lời giải chi tiết:
Đây có lẽ không còn là câu nói quá xa lạ với mọi người. Sau khi đọc xong truyện Dưới bóng hoàng lan, tôi nghĩ khi con người ta đi xa, phải đối mặt với những bộn bề lo toan ngoài cuộc sống, họ mới cảm nhận và thấy nhớ sự bình yên, gần gũi, yêu thương ấm áp nơi quê nhà. Câu nói trên cũng cho ta thấy rằng, nhà là nơi duy nhất và luôn luôn chào đón ta trở về sau những nỗ lực, bươn trải ngoài cuộc sống. Ở đó có sự vị tha, có tình yêu thương đong đầy và không bao giờ nguội lạnh của người thân.
