Trước khi đọc
Hãy kể tên một số tác phẩm (thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết,...) viết về những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nhân dân ta trong thế kỉ XX và chia sẻ cảm nghĩ của bạn về một trong những tác phẩm ấy.
Phương pháp giải:
Dựa vào hiểu biết của bản thân, kể tên một số tác phẩm theo yêu cầu của đề bài.
Lời giải chi tiết:
- Một số tác phẩm viết về những cuộc kháng chiến chống ngoại xâm của nhân dân ta trong thế kỉ XX: Bức tranh (Nguyễn Minh Châu, 1983), Tây Tiến (Quang Dũng, 1986), Thời xa vắng (Lê Lựu, 1986), Nỗi buồn chiến tranh (Bảo Ninh, 1990).
- Tác phẩm Tây Tiến (Quang Dũng, 1986) đã khiến em cảm thấy khâm phục những người lính. Mặc dù luôn phải đối mặt với gian nan, hiểm nguy nhưng sự tự tin, sẵn sàng và tinh thần chiến đầu vẫn rực cháy. Từ đó, em cảm thấy biết ơn và trân trọng họ hơn.
Đọc văn bản
Câu 1 (trang 70, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Chú ý quá trình làm quen và diễn biến tình cảm giữa hai nhân vật qua lời kể và lời thoại.
Phương pháp giải:
Chú ý tình huống gặp gỡ của nhân vật “tôi” và Giang.
Lời giải chi tiết:
- Có thể thấy tình huống gặp gỡ của hai nhân vật khá đặc biệt và nhanh chóng.
- Trong khoảng thời gian ấy, nhân vật “tôi” dường như đã cảm nhận rõ sự ân cần, nhẹ nhàng và chu đáo của Giang – cái tên mà “tôi” đã biết qua chiếc nón lá cô đội.
- Giang cũng cảm mến “tôi” nên đã mời anh về nhà chơi.
Câu 2 (trang 72, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Chú ý lời giới thiệu của Giang về nhân vật “tôi” và tác động của nó đến các nhân vật.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ đoạn văn nói về cuộc gặp gỡ giữa “tôi”, Giang và bố của Giang.
- Chú ý cách Giang giới thiệu về nhân vật “tôi”.
Lời giải chi tiết:
- Giang đã giới thiệu nhân vật “tôi” tên Hùng, bạn học lớp 10 cùng Giang, đang đóng quân gần đây và tình cờ gặp khi nãy à Giang đã nói dối bố vì Giang.
- Lời giới thiệu của Giang về nhân vật “tôi” như vậy sẽ không khiến cho bố nghi ngờ và cả ba nhân vật sẽ không rơi vào tình huống khó xử.
Câu 3 (trang 73, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Đây có phải là hoàn cảnh phù hợp để tình cảm thân mật, yêu mến giữa Giang và “tôi” nảy nở?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn văn thuộc phần 3 (Suy luận).
Lời giải chi tiết:
Đây chính là hoàn cảnh phù hợp để tình cảm thân mật, yêu mến giữa Giang và “tôi” nảy nở.
Câu 4 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Lời nói, thái độ của bố Giang khi gặp Hùng lần này có gì khác so với lần trước?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn văn về cuộc gặp lại giữa “tôi” và bố của Giang.
Lời giải chi tiết:
Lời nói, thái độ của bố Giang khi gặp Hùng lần này thể hiện sự vui mừng, phấn khởi, gần gũi, chân tình khi gặp một người quen ở chiến trường. Lời nói và thái độ này hoàn toàn khác với lần đầu, khi bố Giang chưa biết gì về nhân vật “tôi”.
Câu 5 (trang 74, SGK Ngữ Văn 10, tập hai)
Đề bài: Hai đoạn văn này là lời của ai nói với ai?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn văn cuối.
Lời giải chi tiết:
Hai đoạn văn này là lời của nhân vật “tôi” nói với chính mình và người đọc.
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Chỉ ra một số câu văn, đoạn văn có sự đan xen giữa lời kể của người kể chuyện và lời của nhân vật trong văn bản trên.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Chú ý câu văn, đoạn văn có sự đan xen giữa lời kể của người kể chuyện và lời của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Một số câu văn, đoạn văn có sự đan xen giữa lời của người kể chuyện và lời của nhân vật trong văn bản:
“Tôi mở túi phòng hóa đeo bên hông lấy gói bít cốt mẹ dúi cho hồi trưa, và rót chè tươi trong ấm tích ra bát. Bít cốt chiêu với chè tươi, định thế. Thấy vậy, đang lúi húi xâu lại quai dép cho tôi, Giang vội kêu lên:
- Ôi em quên. Có cơm mà, để em dọn mời anh”.
Câu 2 (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Liệt kê những cuộc gặp gỡ giữa các nhân vật trong văn bản. Những cuộc gặp gỡ ấy cho thấy cách đối xử của con người với nhau, nhất là với những người lính trong hoàn cảnh chiến tranh như thế nào?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Đánh dấu những phần xuất hiện cuộc gặp gỡ của các nhân vật.
Lời giải chi tiết:
- Có 3 cuộc gặp gỡ giữa các nhân vật trong văn bản:
+ Nhân vật "tôi" gặp Giang.
+ Nhân vật "tôi" và bố của Giang gặp nhau lần đầu.
+ Nhân vật "tôi" và bố của Giang gặp nhau lần thứ hai trên chiến trường.
- Những cuộc gặp gỡ ấy cho thấy con người đối xử với nhau bằng chân tình, nhất là giữa những người lính trong hoàn cảnh chiến tranh, gặp được nhau càng mừng rỡ hơn bao giờ hết.
Câu 3 (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Đặc điểm, tính cách của một nhân vật trong truyện thường được thể hiện qua các hành vi, lời nói của nhân vật ấy trong hoàn cảnh giao tiếp cụ thể, gắn với một hay một số điểm nhìn nhất định (của người kể chuyện, của chính nhân vật hoặc của một nhân vật khác,...). Hãy phân tích tính cách của nhân vật Giang theo gợi ý trong bảng dưới đây (làm vào vở):
Hình ảnh (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Chú ý các điểm nhìn của từng nhân vật.
Lời giải chi tiết:
- Tại giếng nước công cộng, khi tình cờ gặp anh tân binh: Điểm nhìn của nhân vật "tôi".
- Tại nhà cùng với anh tân binh và bố Giang: Điểm nhìn của nhân vật "tôi".
- Tại chiến trường qua lời của bố Giang: Điểm nhìn của bố Giang.
Câu 4 (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Nhận xét về cách lựa chọn và sử dụng ngôi kể, điểm nhìn trong tác phẩm.
Phương pháp giải:
Chú ý ngôi kể được sử dụng trong văn bản.
Lời giải chi tiết:
Việc chọn ngôi kể thứ nhất khiến cho tác phẩm trở thành lời kể chuyện của người đã từng tham gia sự việc, chia sẻ những suy nghĩ và cảm xúc cá nhân. Cách lựa chọn và sử dụng ngôi kể, điểm nhìn như vậy giúp tác phẩm trở nên gần gũi với người đọc, giúp họ hình dung rõ những sự kiện mà nhân vật đã trải qua.
Câu 5 (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Xác định chủ đề của tác phẩm và cho biết dựa vào đâu để bạn xác định như vậy.
Phương pháp giải:
Đọc toàn bộ văn bản.
Lời giải chi tiết:
Dựa vào vấn đề chính trong tác phẩm, có thể xác định chủ đề của tác phẩm là tình yêu của người lính.
Câu 6 (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Theo bạn, tư tưởng của tác phẩm Giang là gì? Hai đoạn văn cuối có vai trò như thế nào trong việc thể hiện tư tưởng của tác phẩm?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ văn bản.
- Chú ý hai đoạn văn cuối.
Lời giải chi tiết:
Theo tôi, tư tưởng của tác phẩm Giang là:
+ Nói đến những kí ức trong thời chiến tranh sẽ là những kí ức còn mãi, trở thành nỗi đau âm thầm.
+ Những cuộc gặp gỡ tình cờ, vẩn vơ nhưng sẽ để lại lưu luyến, nhớ mãi không thể xóa nhòa.
- Hai đoạn văn cuối là lời trữ tình nói lên tư tưởng của tác phẩm.
Câu 7 (trang 75, SGK Ngữ văn 10, tập hai)
Đề bài: Xung quanh việc Giang đột nhiên nhận "anh bộ đội" mới gặp lần đầu là bạn học của cô và "phịa" ra cái tên Hùng để giới thiệu anh với bố của mình, sau đó lại dùng xe đạp của bố để đưa anh về đơn vị,... có những ý kiến khác nhau. Một số người cho rằng Giang xử sự như thế là phù hợp với tình huống, hoàn cảnh cụ thể; một số khác lại phủ nhận điều đó. Hãy cho biết ý kiến của bạn.
Phương pháp giải:
Nêu ý kiến cá nhân.
Lời giải chi tiết:
Theo quan điểm của em, Giang xử sự như vậy là phù hợp với tình huống, hoàn cảnh cụ thể. Từ đó, tính cách của Giang cũng được bộc lộ và cho người đọc thấy được sự gần gũi của những người xung quanh đối với binh lính.
Bài tập sáng tạo
Giả sử sau ba mươi năm, "anh bộ đội" năm xưa và Giang tình cờ gặp lại nhau, câu chuyện giữa hai người cần được kể thêm một đoạn. Nếu được tác giả úy quyền, bạn sẽ viết tiếp câu chuyện như thế nào? Bạn có thể triển khai ý tưởng bằng nhiều hình thức dưới dạng một tranh vẽ, một bài thơ, một đoạn văn tự sự,...
Phương pháp giải:
Phụ thuộc vào khả năng của bản thân, tự chọn cách triển khai ý tưởng phù hợp.
Lời giải chi tiết:
Giả sử sau ba mươi năm, "anh bộ đội" năm xưa và Giang tình cờ gặp lại nhau, câu chuyện giữa hai người cần được kể thêm một đoạn. Nếu được tác giả ủy quyền, em sẽ viết thêm các sự kiện:
- Giang biết tin bố đã hi sinh, vô cùng đau khổ nhưng cô đã cố gắng sống. Cô cũng vẫn luôn nhớ đến anh bộ đội hôm nào, cũng cố gắng hỏi thông tin về anh nhưng đều không có kết quả.
- Anh bộ đội sau khi đi khắp các chiến trường, cuối cùng cũng được trở về Hà Nội. Lúc này anh cũng đã là một thủ trưởng đơn vị. Anh đã tìm thông tin về nơi Giang ở qua đơn vị mà bố Giang công tác. Anh tìm đến phố Khâm Thiên, ngõ Chợ. Cuối cùng cũng thấy Giang.
- Cả hai vẫn luôn giữ cho nhau một vị trí đặc biệt trong trái tim. Anh bộ đội đã cầu hôn Giang và hai người có một cuộc sống hạnh phúc bên nhau.
