I. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tác giả An-phông-xơ Đô-đê
- Giới thiệu về văn bản “Buổi học cuối cùng” (bối cảnh của truyện, tóm tắt truyện, khái quát giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật…)
II. Thân bài
1. Quang cảnh trên đường đến trường và ở trường trước buổi học qua sự quan sát của Phrăng
- Tâm trạng của Phrăng trước buổi học: thoáng ý nghĩ trốn học và rong chơi ngoài đồng nội nhưng cưỡng lại được và sau đó chú bé ba chân bốn cẳng chạy đến trường
- Quang cảnh trước khi buổi học bắt đầu:
+ Có nhiều người đứng trước bảng dán cáo thị
+ Trường học không ồn ào như thường ngày mà “bình lặng”
+ Không khí trong lớp trang trọng, Ha-men mặc lễ phục, thầy dịu dàng không giận dữ
+ Có thêm cụ Hô-de, bác phát thư, và người dân làng ngồi trong lớp
→ Ngạc nhiên vì những điều khác lạ
2. Diễn biến buổi học cuối cùng và tâm trạng của mọi người
a) Cậu bé Phrang
- Khi biết được đây là buổi học cuối cùng
+ Choáng váng, sững sờ, bất ngờ và xúc động
+ Nuối tiếc vì sự lười nhác học tập và sự ham chơi
+ Ân hận khi không thuộc bài
- Khi thầy giảng:
+ Chăm chú nghe, thấy rõ ràng, dễ hiểu (trước đây thấy phức tạp, rắc rối, khó hiểu)
+ Thấy yêu thầy, biết ơn thầy
+ Nhớ mãi buổi học cuối cùng này
→ Phrang hiểu giá trị của việc học tiếng mẹ đẻ, tha thiết muốn được học,được yêu tiếng nói của dân tộc và xét đến cùng đó là biểu hiện của lòng yêu nước
b) Thầy Ha-men
- Thái độ với học sinh:
+ Không giận dữ, dịu dàng nhắc nhở, không trách phạt
+ Nhiệt tình giảng dải bài học như muốn truyền hết hiểu biết của mình cho học sinh
- Tâm niệm của học sinh: “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù…”
→ Khẳng định sức mạnh to lớn của dân tộc, sức sống của dân tộc nằm trong tiếng nói – đó là biểu hiện của lòng yêu nước
c) Các nhân vật khác
- Cụ Hô-de nâng cuốn sách vỡ lòng bằng hai tay, đánh vần từng chữ theo bọn trẻ,giọng đọc run run vì xúc động
3. Cảnh kết thúc buổi học
- Âm thanh: tiếng chuông nhà thờ điểm mười hai giờ và tiếng kèn của bọn lính Phổ đi tập về.
- Thầy Ha-men đứng dậy trên bục giảng, mặt tái nhợt, nghẹn ngào, không nói được hết câu.
- Thầy khuyên mọi người hãy yêu nước và giữ gìn tiếng nói của dân tộc.
- Cầm một viên phấn, dằn mạnh hết sức, viết thật to dòng chữ “Nước Pháp muôn năm”.
→ Thầy là người có tấm lòng yêu nước và ý thức giữ gìn tiếng nói của dân tộc.
III. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:
+ Nội dung: truyện đã thể hiện lòng yêu nước trong một biểu hiện cụ thể là tình yêu tiếng nói của dân tộc và nêu chân lí: “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù…”
+ Nghệ thuật: miêu tả nhân vật, ngôi kể thứ nhất,..
- Bài học cho bản thân: yêu nước, giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của tiếng Việt,…
