1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ - hoàn cảnh sáng tác
- Chưa rõ tác giả sáng tác bài thơ này trong hoàn cảnh nào, chỉ biết sau khi đọc xong phần dư tập thơ nàng Tiểu Thanh mà viết ra.
- Rút từ tập “Thanh Hiên thi tập”.
b. Bố cục
Có 2 cách chia:
- Cách 1:
+ 6 câu thơ đầu: Nguyễn Du thương xót nàng Tiểu Thanh.
+ 2 câu cuối : Tố Như băn khoăn sau này có ai thương khóc mình không.
- Cách 2:
+ Phần 1 (2 cầu đầu): Nguyễn Du đọc phần dư cảo Tiểu Thanh để lại.
+ Phần 2 (câu 3, 4): số phận tài hoa bạc mệnh của nàng Tiểu Thanh.
+ Phần 3 (câu 5, 6): nỗi thương cảm của Nguyễn Du dành cho nàng Tiểu Thanh.
+ Phần 4 (2 câu cuối): thương xót Tiểu Thanh, Nguyễn Du thương cho số phận mình.
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
- Thể hiện cảm xúc, suy tư của Nguyễn Du về số phận bất hạnh của người phụ nữ có tài có sắc trong xã hội phong kiến => chủ nghĩa nhân đạo sâu sắc trong sáng tác của Nguyễn Du.
b. Giá trị nghệ thuật
- Thể thơ thất ngôn bát cú đường luật.
- Nghệ thuật đối, câu hỏi tu từ.
=> Thể hiện được dòng vận động nội tâm của tác giả: thương người, đồng cảm với người rồi thương mình.
