Câu 1 trang 118 SGK Ngữ văn 10, tập 1
- Những động từ diễn tả trạng thái của cảnh ngày hè: đùn đùn, giương, phun
=> Diễn tả sức sống mãnh liệt của cảnh vật (cây hòe, cây lựu), sức sống mạnh mẽ thôi thúc từ bên trong, ứa căng, tràn đầy, không kìm lại được, phải phun trào ra bên ngoài.
Câu 2 trang 118 SGK Ngữ văn 10, tập 1
- Sự hài hòa giữa âm thanh và màu sắc, cảnh vật và con người trong bài thơ:
+ Màu lục của lá hòe làm nổi bật màu đỏ của hoa thạch lựu.
+ Ánh mặt trời buổi hoàng hôn như dát vàng lên những tán hòe xanh tràn đầy sức sống.
+ Tiếng ve râm ran hòa cùng tiếng chợ cá lao xao làm nên bản nhạc sống động của cuộc sống thanh bình của nhân dân.
+ Cảnh vật dù được miêu tả vào lúc cuối ngày nhưng sự sống không ngơi nghỉ, âm thanh, màu sắc, cảnh vật, con người vẫn hài hòa trong bức tranh tổng thể và tiếp diễn nhịp sống khỏe khoắn, vui vẻ, thanh bình.
=> Bức tranh ngày hè sống động, tươi tắn, đẹp đẽ, căng đầy sức sống và hơi thở đời thường.
Câu 3 trang 118 SGK Ngữ văn 10, tập 1
- Nhà thơ đã cảm nhận cảnh vật bằng nhiều giác quan như thị giác (màu xanh của cây hòe, màu đỏ của hoa lựu, màu hồng của hoa sen, màu vàng của ánh nắng), thính giác (tiếng chợ cá lao xao), khứu giác (hương sen) và sự liên tưởng, tưởng tượng phong phú.
=> Qua sự cảm nhận này, Nguyễn Trãi bộc lộ tình yêu thiên nhiên say đắm, tâm hồn tinh tế, nhạy cảm và sự giao hòa mãnh liệt cùng tạo vật.
Câu 4 trang 118 SGK Ngữ văn 10, tập 1
- Hai câu thơ cuối bộc lộ tấm lòng yêu nước thương dân sâu nặng, tha thiết của Nguyễn Trãi. Nhà thơ ao ước có cây đàn của vua Thuấn để gảy khúc Nam phong ca ngợi cảnh thanh bình của nhân dân.
- Câu cuối là câu lục ngôn với âm điệu khác hẳn những câu thất ngôn bên trên, âm điệu ngắn gọn, chắc nịch, dồn tụ cảm xúc của cả bài, nhấn mạnh lí tưởng mong cho nhân ở tất cả mọi nơi trên đất nước được ấm no, hạnh phúc của tác giả.
Câu 5 trang 119 SGK Ngữ văn 10, tập 1
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là khát vọng về cuộc sống thái bình, hạnh phúc cho nhân dân.
- Cảm hứng ấy xuyên suốt bài thơ, thấm đượm trong tình yêu thiên nhiên, thấm đượm trong lòng yêu cuộc sống ở những câu thơ trên và dồn tụ lại thành kết thúc của bài thơ với sự bộc lộ trực tiếp ở hai câu cuối.
