Câu 1 (trang 13 SGK Ngữ văn 10, tập 2)
Nguyễn Trãi là một nhân vật lịch sử bởi vì:
- Nguyễn Trãi sống ở thời đại có nhiều biến động, cuộc đời của Nguyễn Trãi là cuộc đời của “trai thời loạn”, từ đó làm hun đúc những phẩm chất anh hùng trong con người Nguyễn Trãi.
- Nguyễn Trãi tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, trở thành quân sư bên cạnh Lê Lợi đưa cuộc khởi ngĩa đến ngày toàn thắng.
- Bước vào thời bình chưa kịp xây dựng đất nước thì ông bị vu oan, ghen ghét, bị vua nghi ngờ và không được trọng dụng và lui về ở ẩn.
- Vụ án oan khuất Lệ Chi Viên khiến Nguyễn Trãi bị chi di tam tộc. Nhưng 20 năm sau ông đã được giải nỗi hàm oan.
=> Nguyễn Trãi là nhân vật lịch sử của dân tộc.
Câu 2 (trang 13 SGK Ngữ văn 10, tập 2)
Những tác phẩm tiêu biểu ở nhiều lĩnh vực khác nhau như văn học, lịch sử, địa lí, quân sự…Với một số tác phẩm tiêu biểu như:
- Về lịch sử, Nguyễn Trãi có Lam Sơn thực lục, vể địa lí có Dư địa chí
- Văn chính luận (chính trị, quân sự) có Quân trung từ mệnh tập
Câu 3 (trang 13 SGK Ngữ văn 10, tập 2)
Phân tích vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi qua hai câu kết bài thơ “Cảnh ngày hè”:
Dẽ có ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương”
- Hai câu kết diễn tả khát vọng, mong mỏi da diết của Nguyễn Trãi về cuộc sống thanh bình, hạnh phúc của nhân dân. Nhà thơ mong mỏi có khúc đàn Nam Phong của vua Thuấn. Mỗi khi khúc đàn ấy gảy lên thì mưa thuận gió hòa, nhân dân làm ăn sung sướng no đủ.
+ Lấy chuyện xưa để nói hiện tại, cho thấy tấm lòng yêu nước, thương dân của Nguyễn Trãi. Đó là tấm lòng yêu nước thương dân đến trọn đời.
+ Đồng thời câu thơ cũng có nghĩa: Nếu có đàn Ngu (đàn của vua Nghiêu) sẽ gảy lên một khúc nhạc - ca ngợi cuộc sông thái bình, nhân dân giàu đủ khắp bốn phương. Đây là lòi ngợi ca sự hưng thịnh của triều đại, nhưng đồng thời cũng là lời nhắc nhở các bậc quân vương luôn quan tâm đến nhân dân.
Câu 4 (trang 13 SGK Ngữ văn 10, tập 2)
* Giá trị về nội dung:
- Luôn xuất phát từ quan điểm “lấy dân làm gốc”
- Thể hiện rõ ý thức xây dựng nhân cách con người mang tinh thần nhân văn cao đẹp.
- Mang những triết lí giản dị mà sâu sắc, giàu trải nghiệm
* Giá trị về nghệ thuật
- Là người đặt nền móng cho thơ ca Tiếng Việt.
- Thơ ông dung từ ngữ, hình ảnh mang tính dân tộc.
- Sáng tạo ra thể thơ thất ngôn xen lục ngôn.
