Anđehit

I. Lí thuyết chung về anđehit

Ví dụ:

Chú ý: Mạch chính là mạch cacbon dài nhất bắt đâu từ nhóm –CHO

b. Tên thông thường

 Anđehit + tên axit tương ứng

II. Phương pháp giải bài tập oxi hóa hoàn toàn anđehit

Cũng giống như các hợp chất hữu cơ khác, anđehit dễ dàng tham gia vào phản ứng cháy khi được đốt nóng cùng oxi tạo ra sản phẩm cháy gồm CO₂ và H₂O:

C_xH_yO_z + $(x+\frac{y}{4}-\frac{z}{2})$ O₂ $\xrightarrow{{{t}^{o}}}$  xCO₂ + $\frac{y}{2}$ H₂O

Một số chú ý khi giải bài tập về phản ứng đốt cháy anđehit:

- Đốt cháy anđehit bất kì không bao giờ thu được số mol H₂O > số mol CO₂.

- Nếu đốt cháy một anđehit mạch hở có k liên kết π trong phân tử thì ${{n}_{C{{O}_{2}}}}~-\text{ }{{n}_{{{H}_{2}}O}}~=\left( k-1 \right).{{n}_{anehit}}$

- Dựa vào mối quan hệ số mol giữa các sản phẩm cháy với số mol anđehit tham gia phản ứng có thể xác định được loại anđehit tham gia phản ứng.

Một số trường hợp thường gặp là:

+ Nếu ${{\mathbf{n}}_{\mathbf{C}{{\mathbf{O}}_{\mathbf{2}}}}}~=\text{ }{{\mathbf{n}}_{{{\mathbf{H}}_{\mathbf{2}}}\mathbf{O}}}$ => anđehit thuộc loại no, đơn chức, mạch hở:

+ Nếu ${{\mathbf{n}}_{\mathbf{C}{{\mathbf{O}}_{\mathbf{2}}}}}~-\text{ }{{\mathbf{n}}_{{{\mathbf{H}}_{\mathbf{2}}}\mathbf{O}}}~=\text{ }{{\mathbf{n}}_{\mathbf{anehit}}}$ => anđehit thuộc loại no, 2 chức, mạch hở (C_nH_2n-2O₂) hoặc anđehit không no, mạch hở, 1 liên kết đôi C=C (C_nH_2n-2O)

Ngoài ra, nhiều bài toán vẫn được giải một cách đơn giản dựa vào các định luật bảo toàn nguyên tố, bảo toàn khối lượng, công thức tính số nguyên tử C và H tương tự như với các chất hữu cơ khác.

III. Phương pháp giải các dạng bài tập phản ứng oxi hóa không hoàn toàn anđehit

I. TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH AgNO₃/NH₃ (PHẢN ỨNG TRÁNG BẠC)

Phương trình phản ứng tổng quát:

RCHO + 2AgNO₃ + 3NH₃ + H₂O $\xrightarrow{{{t}^{o}}}$ RCOONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag

R(CHO)_a + 2aAgNO₃ + 3aNH₃ + aH₂O $\xrightarrow{{{t}^{o}}}$ R(COONH₄)_a + 2aNH₄NO₃ + 2aAg

- Phản ứng chứng minh anđehit có tính khử và dùng để nhận biết anđehit.

* Một số chú ý khi giải bài tập về phản ứng tráng bạc của anđehit:

 - Phản ứng tổng quát ở trên áp dụng với anđehit không có nối ba nằm đầu mạch. Nếu có nối ba nằm ở đầu mạch thì H của C nối ba cũng bị thay thế bằng Ag.

 - Các đặc điểm của phản ứng tráng bạc của anđehit:

+ Nếu n_Ag = 2.n_anđehit thì anđehit thuộc loại đơn chức và không phải HCHO.

+ Nếu n_Ag = 4.n_anđehit thì anđehit đó thuộc loại 2 chức hoặc HCHO.

+ Nếu n_Ag > 2.n_{hỗn hợp} các anđehit đơn chức thì hỗn hợp đó có HCHO.

+ Số nhóm CHO $=\text{ }\frac{{{n}_{Ag}}}{2{{n}_{anehit}}}$ (nếu trong hỗn hợp không có HCHO).

- Đối với anđehit n chức 1 mol anđehit cho 2n mol Ag (n là số nhóm –CHO).

* Hợp chất vừa có chức anđehit vừa có liên kết ba đầu mạch -C≡CH

- Hợp chất vừa có chức anđehit vừa có liên kết ba đầu mạch C≡C- khi cho tác dụng với dd AgNO₃/NH₃ sẽ phản ứng ở cả 2 phần nhóm chức (anđehit và C≡C-)

Ví dụ:  HC≡C-R-CHO + 3AgNO₃ + 4NH₃ + H₂O  → AgC≡C-R-COONH₄ ↓ + 2Ag + 3NH₄NO₃

2. TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH BROM

PTTQ: RCHO + Br₂ + H₂O → RCOOH + 2HBr

- Nếu anđehit còn liên kết π ở gốc hiđrocacbon thì xảy ra đồng thời phản ứng cộng Br₂ vào liên kết π đó.

3. TÁC DỤNG VỚI Cu(OH)₂/OH^- , t⁰

PTTQ: RCHO + 2Cu(OH)₂ + NaOH $\xrightarrow{{{t}^{0}}}$ RCOONa + Cu₂O↓_{đỏ gạch} + 3H₂O

=> phản ứng sinh ra kết tủa đỏ gạch, dùng để nhận biết anđehit

4. TÁC DỤNG VỚI DUNG DỊCH KMnO₄

PTTQ:  3RCHO + 2KMnO₄ + H₂O → 3RCOOH + 2MnO₂ + 2KOH

=> phản ứng làm mất màu dung dịch KMnO₄, dùng để nhận biết anđehit.

*Chú ý: Đối với anđehit fomic HCHO coi như là anđehit 2 chức

HCHO + 2Br₂ + H₂O → CO₂ + 4HBr

3HCHO + 4KMnO₄ $\xrightarrow{{{t}^{o}}}$ 3CO₂ + 4MnO₂ + 4KOH + H₂O

HCHO + 4AgNO₃ + 6NH₃ + 2H₂O $\xrightarrow{{{t}^{o}}}$ (NH₄)₂CO₃ + 4NH₄NO₃ + 4Ag

IV. Điều chế, ứng dụng của anđehit