Giáo án Sinh học 9 Bài 49: Quần xã sinh vật mới nhất

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung kiến thức

Hoạt động 1:

- GV nêu vấn đề: ? Cho biết trong 1 cái ao tự nhiên có những quần thể sinh vật nào.(hs: cá, tôm…)

? Thứ tự xuất hiện các quần thể trong ao đó ntn.( hs: quần thể TV xuất hiện trước)

? Các quần thể có mối quan hệ sinh thái ntn (hs: Quan hệ cùng loài, khác loài)

- GV đánh giá hoạt động của các nhóm.

- GV y/c hs tìm các ví dụ khác tương tự và phân tích.(hs: Rừng nhiệt đới, đầm…)

? Ao cá, rừng được gọi là quần xã. Vậy quần xã sinh vật là gì.

? Trong 1 bể cá người ta thả 1 số loài cá: cá chép, cá mè, cá trắm…Vậy bể cá này có phải là quần xã hay không.(hs: Đúng vì có nhiều QTSV khác loài, Sai: vì chỉ là ngẩu nhiên nhốt chung, không có mối quan hệ thống nhất)

GV mở rộng: Nhận biết quần xã cần có dấu hiệu bên ngoài lẫn bên trong.

? Trong sản xuất mô hình VAC có phải là

Quần xã SV hay không(VAC là QX ntạo)

HĐ 2: (10’)

- GV y/c hs ng/cứu bảng 49( T147)

? Trình bày đặc điểm cơ bản của 1 quần xã sinh vật( hs: độ đa dạng và độ nhiều…)

- GV gọi 1 hs trình bày.

- GV lưu ý cách gọi loài ưu thế, loài đặc trưng tương tự qthể ưu thế, qthể đặc trưng.

+ TV có hạt là qthể ưu thế ở quần xã SV trên cạn.

+ Quần thể cây cọ tiêu biểu ( đặc trưng) nhất cho quần xã sinh vật đồi ở Phú Thọ.

HĐ 3: (10’)

GV giảng giải: Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã là kết quả tổng hợp các mối quan hệ giữa ngoại cảnh với các quần thể.

? Điều kiện ngoại cảnh ảnh hưởng tới quần thể ntn.(hs: Sự thay đổi chu ngày đêm, chu kì mùa dẫn đến hoạt động theo chu kì của SV: ĐK thuận lợi TV phát triển ¦ĐV phát triển; Số lượng loài ĐV này không hạn chế số lượng loài ĐV khác)

- GV y/c hs lấy thêm các ví dụ khác để thể hiện ảnh hưởng của ngoại cảnh tới qxã, đặc biệt là số lượng.(hs: VD: Thời tiết ẩm muỗi phát triển nhiều ¦ Dơi và thạch sùng nhiều)

GV đặt tình huống: Nếu cây phát triển¦sâu ăn lá tăng¦ chim ăn sâu tăng ¦sâu ăn lá lại giảm. ? Vậy nếu sâu ăn mà hết thì chim ăn sâu sẽ ăn thức ăn gì (hs: Nếu số lượng sâu giãm do chim ăn sâu thì cây lại phát triển và sâu lại phát triển)

- GV giúp hs hình thành khái niệm sinh học

? Tại sao QX luôn có cấu trúc ổn định.(hs: do có sự cân bằng các qthể trong quần xã)

- GV y/c hs khái quát hóa kiến thức về quan hệ giữa ngoại cảnh và qxã, cân bằng SH.

GV liên hệ: ? Tác động nào của con người gây mất cân bằng SH trong quần xã.(hs:Săn bắn bừa bải, gây cháy rừng)

? Chúng ta đã và sẽ làm gì để bảo vệ thiên nhiên(hs:NN có pháp lệnh,t truyền)

I. Thế nào là một quần xã sinh vật.

- Quần xã sinh vật: Là tập hợp những quần thể sinh vật khác loài cùng sống trong 1 không gian xác định, chúng có mối quan hệ gắn bó như 1 thể thống nhất nên quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.

- Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúng.

- VD: Rừng cúc phương, ao cá tự nhiên

II. Dấu hiệu điển hình của quần xã sinh vật.

- Bảng 49 SGK ( T 147)

III. Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã.

- Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn tới số lượng cá thể trong quần xã thay đổi và luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với môi trường.

- Cân bằng SH là trạng thái mà số lượng cá thể mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh vị trí cân bằng nhờ khống chế sinh học.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

- Trong một cái ao tự nhiên có những quần thể sinh vật nào?

- GV yêu cầu: hãy tìm các ví dụ khác tương tự.

Ao cá, rừng được gọi là quần xã sinh vật, vậy quần xã sinh vật là gì?

- Bằng kiến thức thực tế HS trả lời được:

+ Quần thể cá, tôm, cua, rêu, tảo ...

- HS khái quát kiến thức hình thành khái niệm.

- HS trả lời được: Sai, vì chỉ là nhốt chung không có mối quan hệ thống nhất, không cùng loài.

- Đây là quần xã nhân tạo

I. Thế nào là một quần xã sinh vật:

Quần xã sinh vật là tập hợp những quần thể sinh vật khác loài cùng sống trong một khoảng không gian xác định. Chúng có mối quan hệ gắn bó như một thể thống nhất. Có cấu trúc tương đối ổn định

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

B1:GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK.

- Trình bày đặc điểm cơ bản của một quần xã sinh vật? Cho ví dụ

B2: GV đánh giá, nhận xét chung kết quả của các nhóm.

B3:GV đưa thêm thông tin:

+ Thực vật có hạt là quần thể ưu thế ở quần xã trên cạn.

- HS nghiên cứu thông tin nội dung bảng 49. Thảo luận nhóm trả lời câu hỏi.

- Đại diện một nhóm lên trình bày như nội dung bảng 49 và các ví dụ minh hoạ,Nhóm khác bổ sung

II: Những dấu hiệu điển hình của một quần xã:

Quần xã có đặc trưng cơ bản về số lượng và thành phần các loài sinh vật

Kết luận: Nội dung như bảng 49 SGK trang 147

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

B1: Điều kiện ngoại cảnh ảnh hưởng tới quần xã như thế nào?

B2:GV đánh giá những ý kiến của HS vầ đưa ra kiến thức chuẩn.

B3: GV: Tại sao quần xã luôn có cấu trúc tương đối ổn định?

B4: GV khái quát về quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã, cân bằng sinh học.

- HS nghiên cứu và phân tích các ví dụ SGK để trả lời câu hỏi về mối quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã.

- HS lấy thêm các ví dụ

- HS dựa trên những ví dụ để trả lời: Do có sự cân bằng các quần thể trong quần xã.

- HS bằng kiến thức thực tế để trả lời

III: Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã:

Kết luận: Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn tới số lượng cá thể trong quần xã thay đổi và luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với môi trường.

- Cân bằng sinh học là trạng thái mà số lượng cá thể mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh vị trí cân bằng

- Sinh vật trong quá trình biến đổi dần dần thích nghi với môi trường sống của chúng