Giáo án Sinh học 9 Bài 12: Cơ chế xác định giới tính mới nhất

Hoạt động thầy trò

Nội dung

Hoạt động 1

- GV Y/C HS quan sát hình 8.2 SGK (T₂₄) cho biết:

? Nêu những điểm giống nhau và khác nhau ở bộ NST của ruồi đực và ruồi cái.

- HS: + Giống nhau:

-Số lượng: 8 NST

-Hình dạng: 1 cặp hình hạt

2 cặp hình chữ V

+ Khác nhau:

- Đực: 1 hình que, 1 hình móc

- Cái : 1 cặp hình que

-> Từ đặc điểm giống nhau và khác nhau đó gv phân tích đăc điểm của NST thường, NST giới tính.

- GV Y/C HS quan sát hình 12 .1 cho biết:? Cặp NST nào là cặp NST giới tính.(cặp 23)?

?NST giới tính có ở TB nào(TB lưỡng bội)

GV đưa ví dụ ở người.

44A + XXnữ

44A + XYnam

GV Y/ cHSso sánh điểm khác nhau giữa NST thường và NST giới tính.

Hoạt động 2

- GV giới thiệu cơ chế xác định giới tính ở người.

- GV Y/C các nhóm thực hiện lệnh SGK T₃₉

- HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung

- GV phân tích khái niệm: đồng giao tử (XX), dị giao tử (XY) và sự thay đổi tỉ lệ nam, nữ theo lứa tuổi.

+ Mẹ sinh ra 1 loại trứng: 22A + X

+ Bố sinh ra 2 loại tinh trùng:(22A + X ) , (22A+ Y)

+ Sự thụ tinh giữa trứng với:

* Tinh trùng XXX( con gái)

* Tinh trùng YXY( con trai)

+ 2 loại tinh trùng tạo ra tỉ lệ ngang nhau, khi tham gia thụ tinh với xác suất ngang nhau.

? Sinh con trai hay con gái có phải là do người mẹ quyết đinh không?

Hoạt động 3

- GV giới thiệu: bên cạnh NST giới tính có các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính.

- GV Y/C HS tìm hiểu SGK cho biết

? Nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính. :( hoóc môn, nhiệt độ, cường độ ánh sáng...)

? Sự hiểu biết về cơ chế xác định giới tính có ý nghĩa như thế nào trong sản suất?

- HS trả lời, bổ sung

- GV chốt lại kiến thức và liên hệ thực tế( vấn đề đồng tính luyến ái, chuyển đổi giới tính ở người...)

*GV gọi HS đọc kết luận cuối bài.

I. Nhiễm sắc thể giới tính.

* ở TB lưỡng bội:

+ Có các cặp NST thường

+ 1 cặp NST giới tính

Tương đồng (XX)

Không tương đồng (XY)

* NST giới tính mang gen quy định:

+ Tính đực cái

+ Tính trạng liên quan giới tính

II. Cơ chế xác định nhễm sắc thểgiới tính.

* Sơ đồ:

P:(44A +XX)x(44A + XY)

GP: 22A + X22A + X, 22A + Y

F₁:44A +XX( gái),44A +XY(trai)

Giới tính được xác định trong quá trình thụ tinh nhờ phân li và tổ hợp của các cặp NST giới tính.

III. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính:

- ảnh hưởng của môi trường trong do rối loạn tiết hoocmon sinh dục làm biến đổi giới tính.

- ảnh hưởng của môi trường ngoài: T^o, nồng độ CO₂, ánh sáng...-> biến đổi giới tính

- ý nghĩa: chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất.

NST giới tính

NST thường

1. Tồn tại trong TB đơn bội

2............................................................

3............................................................

1............................................................

2. Luôn tồn tại thành từng cặp tương đồng, giống nhau giữa cá thế đực và cái

3. Mang gen quy định tính trạng thường của cơ thể

Hoạt động của GV và HS

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1:

Mục tiêu: Nêu đựoc một số đặc điểm của NST giới tính và vai trò của nó đối với sự xác định giới tính

B1: GV y/c HS quan sát H 8.2 bộ NST ruồi dấmnêu những điểm giống và khác nhau ở bộ NST ruồi đực và cái

Từ điểm giống và khác nhau ở bộ NST của ruồi giấm GV phân tích điểm NST thường – NST giới tính

- Các nhóm quan sát kĩ hìnhnêu được đặc điểm:

+ Giống nhau:

Số lượng: 8 NST

Hình dạng: 1 cặp hình hạt, 2 cặp chữ V

+ Khác nhau:

Con đực: 1 chiếc hình que

1 chiếc hình móc

Con cái:1 cặp hình que

B2: GV y/c HS quan sát H 12.1cặp NST nào là NST giới tính

+ NST giới tính có ở TB nào ?

- HS quan sát kĩ hình nêu được cặp NST số 23 khác nhau giữa nam và nữ

B3:GV đưa ví dụ ở người

44A + XXnữ

44A + XYnam

- So sánh điểm khác nhau giữa NST thường và NST giới tính ?

- Đại diện nhóm phát biểu, các nhóm khác bổ sung

- HS nêu điểm khác nhau về hình dạng, số lượng, chức năng.

Hoạt động 2:

Mục tiêu: Giải thích được cơ chế xác định NST giới tính và tỷ lệ đực/cái của mỗi loài sinh vật liên hệ thực tế việc sinh con trai /gái

B1: GV giới thiệu ví dụ cơ chế xác định giới tính ở người

- Yêu cầu quan sát H 12.2.thảo luận.

? Có mấy loại trứng và tinh trùng được tạo ra qua giảm phân

? Sự thụ tinh giữa trứng và tinh trùng nào tạo ra hợp tử phát triển thành con trai hay con gái

- HS quan sát kĩ hình, thảo luận thống nhất ý kiến: qua giảm phân

+ Mẹ sinh ra 1 loại trứng 22A + X

+ Bố sinh ra loại tinh trùng 22A + X và 22A + Y

+ Sự thụ tinh giữa trứng với:

- Tinh trùng XXX (con gái)

- Tinh trùng YXY (con trai)

B2: GV gọi một HS lên trình bày trên tranh cơ chế NST xác định giới tính ở người

- 1 HS lên trình bày, lớp theo dõi bổ sung.

B3:GV phân tích các khái niệm đồng giao tử, dị giao tử và sự thay đổi tỉ lệ nam, nữ theo lứa tuổi.

- Vì sao tỉ lệ con trai và con gái sinh ra ~ 1 : 1 ?

? Tỉ lệ này đúng trong điều kiện nào ?

? Sinh con trai hay gái do người mẹ đúng không ?

Hoạt động 3:

Mục tiêu: Nêu được các yếu tố của môi trường trong và ngoài ảnh hưởng đến sự phân hóa giới tính

B1:GV giới thiệu: bên cạnh NST giới tính có các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính.

- HS nêu được các yếu tố

+ hooc môn

+ Nhiệt độ, cường độ ánh sáng .

- 1 vài HS phát biểu lớp bổ sung.

- HS lấy ví dụ để phân tích

B2:GV yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK, nêu những yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính ?

Sự hiểu biết về cơ chế xác định giới tính có ý nghĩa như thế nào trong sản xuất?

I.Nhiễm sắc thể giới tính

(10ph)

- Ở TB lưỡng bội:

+ có các cặp NST thường (A)

+ 1 cặp NST giới tính:

- Tương đồng XX

- Không tương đồng XY

NST giới tính mang gen qui định:

+ Tính đực cái

+ Tính trạng liên quan giới tính

II. Cơ chế NST xác định giới tính:

- Cơ chế NST xác định giới tính ở người :

P. (44A+XX) x (44A+XY)

22A+X

G_P22A+X22A+Y

F₁:(44A+XX) (gái)

(44A+XY) (trai)

-Tỷ lệ Đực/ cái xấp xỉ 1/1 ở đa số các loài.

- Sự phân li của cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và tổ hợp lại trong thụ tinh là cơ chế xác định giới tính

III.Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phân hoá giới tính(10ph)

- Ảnh hưởng của môi trường trong: do rối loạn tiết hooc môn sinh dục biến đổi giới tính

- Ảnh hưởng của môi trường ngoài: nhiệt độ, nồng độ CO₂ ; ánh sáng

- Ý nghĩa: Chủ động điều chỉnh tỉ lệ đực, cái phù hợp với mục đích sản xuất

NST giới tính

NST thường

1) Tồn tại một cặp trong TB lưỡng bội

2)Tồn tại thành từng cặp tương đồng (XX) hoặc không tương đồng(XY)

3)Chủ yếu mang gen quy định giới tính của cơ thể.

1)Tồn tại với số cặp lớn hơn một trong tế bào lưỡng bội

2) Luôn tồn tại thành cặp tương đồng

3) Mang gen qui định tính trạng thường của cơ thể