Giáo án Sinh học 9 Bài 25: Thường biến mới nhất

Đối tượng quan sát

Điều kiện môi trường

Mô tả kiểu hình tương ứng

Lá cây rau mác

- Mọc trên mặt nước

- Mọc trong nước

- Mọc trên cạn

Cây rau dừa nước

...........................

Hoạt động của thầy và trò.

Nội dung kiến thức

Hoạt động 1

- GV y/c hs quan sát tranh 25 sgk( T72) tìm hiểu các ví dụ ¦ hoàn thành phiếu học tập.

- GV y/c đại diện các nhóm lên hoàn thành phiếu.

- GV chốt lại đáp án đúng .

? Nhận biết kiểu gen của cây rau mác mọc trong 3 môi trường trên ntn?(kiểu gen giống nhau)

? Tại sao lá cây mác có sự biến đổi kiểu hình?

( sự biến đổi kiểu hình dễ thích nghi với điều kiện sống)

- GV y/c hs thảo luận:

? Sự biến đổi kiểu hình trong các ví dụ trên do nguyên nhân nào.(do tác động của môi trường)

? Thường biến là gì.

? Sự biểu hiện ra kiểu hình của 1 kiểu gen phụ

Thuộcvào những yếu tố nào? Trong các yếut tố nào đuợc xem là không đổi?

? Phân biệt thường biến và đột biến?

Hoạt động 2

- GV y/c hs nghiên cứu thông tin sgk ¦ thảo luận:

? Sự biểu hiện ra kiểu hình của 1 gen phụ thuộc những yếu tố nào.( hs: do tương tác giữa kiểu gen với môi trường)

? Nhận xét mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình.

? Những tính trạng loại nào chịu ảnh hưởng của môi trường. ( HS: tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng của môi trường)

- GVgọi đại diện nhóm phát biểu.

? Tính dễ biến dị của tính trạng số lượng liên quan đến năng suất vật nuôi và cây trồng có ý nghĩa gì?

- Trong SX cần chú ý ảnh hưởng khác nhau của môi truờng đối với loại tính trạng số lương --> Tạo ĐK thuận lợi nhất để đạt kiểu hình tối đa--> tăng NS và hạn chế ĐK ảnh hưởng xấu làm giảm NS.

Hoạt động 3:

- GV thông báo: Mức phản ứng đề cập đến giới hạn thường biến của tính trạng số lượng.

- GV y/c hs tìm hiểu ví dụ sgk.

? Sự khác nhau giữa năng suất bình quân và năng suất tối đa của giống DR₂ do đâu và câu hỏi lệnh sgk ( T73).(hs: do kĩ thuật chăm sóc, do kiểu gen qui định)

- HS tự rút ra kết luận.

- GV nhấn mạnh: Khi môi trường thay đổi-> kiểu hình của SV bị thay đổi( T.Biến)tuy nhiên sự biến đổi này không phải là vô hầnm chỉ đến một giới hạn nhất định-> Mức phản ứng.

I. Sự biến đổi kiểu hình do tác động của môi trường.

- Thường biến: Là những biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường.

- Sự biểu hiện ra kiểu hình của 1 kiểu gen phụ thuộc vào cả kiểu gen và môi trường trong đó yếu tố kiểu gen coi như không đổi

- Thường biến biểu hiện đồng loạt theo hướng xác định tương ứng với điều kiện ngọai cảnh, không di truyền được. Thường biến có lợi cho SV giúp SV thích nghi ĐKS

II. Mối quan hệ kiểu gen, môi trường và kiểu hình.

- Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kiểu gen và môi trường.

- Các tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen.

- Các tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng của môi trường.

III. Mức phản ứng.

- Mức phản ứng là giới hạn thường biến của 1 gen trước môi trường khác nhau.

- Mức phản ứng do kiểu gen qui định.

- Tính trạng số lượng là mức phản ứng rộng. Tính trạng chất lượng :mức phản ứng hẹp.

Đối tượng quan sát

Điều kiện môi trường

Mô tả kiểu hình tương ứng

H 25: Lá cây rau mác

Mọc trong nước

Trên mặt nước

Trong không khí

VD1: Cây rau dừa nước

Mọc trên bờ

Mọc ven bờ

Mọc trên mặt nước

VD2: Luống xu hào

Trồng đúng qui định

Không đúng qui định

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

B1:GV y/c HS quan sát tranh thường biến, tìm hiểu các ví dụhoàn thành phiếu học tập.

B2: GV chốt lại đáp án đúng

B3: GV phân tích kĩ ví dụ ở hình 25

? Nhận xét kiểu gen của cây rau mác mọc trong 3 môi trường

? Tại sao lá cây rau mác có sự biến đổi kiểu hình

B4:GV y/c HS thảo luận

? Sự biến đổi kiểu hình trong các ví dụ trên do nguyên nhân nào

? Thường biến là gì? Phân biệt với đột biến(về khái niệm, khả năng di truyền, ý nghĩa)

- Các nhóm đọc kĩ thông tin trong các ví dụ, thảo luận thống nhất ý kiếnđiền vào phiếu học tập.

- Đại diện nhóm lên làm trên bảng, các nhóm khác bổ sung

- HS sử dụng kết quả phiếu học tập để trả lời

+ Kiểu gen giống nhau

+ Sự biến đổi kiểu hình dẽ thích nghi với điều kiện sống

Lá hình dải: Tránh sóng ngầm

Phiến rộng: nổi trên mặt nước

Lá hình mác: Tránh gió mạnh

- Do tác động của môi trường sống.

-HS phân biệt ghi vào bảng phu.

I.Sự biến đổi kiểu hình do tác động của môi trường:

-Thường biến: là những biến đổi kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường .

-Phân biệt thường biến và đột biến :

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

B1: GV y/c HS thảo luận:

? Sự biểu hiện ra kiểu hình của một kiểu gen phụ thuộc những yếu tố nào

? Nhận xét mối quan hệ giữa kiểu gen, môi trường và kiểu hình

? Những tính trạng laọi nào chịu ảnh hưởng của môi trường

- Tính dễ biến dị của tính trạng số lượng liên quan đến năng suấtcó lợi ích và tác hại gì trong sản xuất ?

Từ các ví dụ mục 1 và thông tin ở mục 2, các nhóm thảo luậnnêu được:

+ Biểu hiện kiểu hình là do tương tác giữa kiểu gen và môi trường

+ Tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng của môi trường

- Đại diện nhóm phát biểu, các nhóm khác bổ sung

+ Đúng qui trìnhnăng suất tăng

+ Sai qui trìnhnăng suất giảm.

II. Mối quan hệ giữa kiểu gen , môi trường và kiểu hình:

- Kiểu hình là kết quả tương tác giữa kểu gen và môi trường.

- Các tính trạng chất lượng phụ thuộc chủ yếu vào kiểu gen.

- Các tính trạng số lượng chịu ảnh hưởng của môi trường.

Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung

B1: GV thông báo: Mức phản ứng đề cập đến giới hạn thường biến của tính trạng số lượng.

B2:GV yêu cầu học sinh tìm hiểu ví dụ SGK.

+ Sự khác nhau giữa năng suất bình quân và năng suất tối đa của giống DR₂ do đâu?

+ Giới hạn năng suất do giống hay do kĩ thuật chăm sóc qui định?

+ Mức phản ứng là gì ?

- HS đọc kĩ ví dụ SGK, vận dụng kiến thức ở mục 2nêu được :

+ Do kĩ thuật chăm sóc

+ Do kiểu hình qui định

B3 :HS tự rút ra kết luận.

III.Mức phản ứng:

- Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen trước môi trường khác nhau.

- Mức phản ứng do kiểu gen qui định.

Thường biến

Đột biến

1. ...............................................

2. Không di truyền

3. ...............................................

4. Thường biến có lợi cho sinh vật

1. Biến đổi trong cơ sở vật chất di truyền (ADN , NST )

2. ..................................................

3. Xuất hiện ngẫu nhiên

4. ..................................................