Giáo án Sinh học 9 Bài 1: Menđen và di truyền học mới nhất

Hoạt động của thầy & trò

Hoạt động 1:

- GV Y/C học sinh tìm hiểu thông tin mục I và hoàn thiện bài tập lệnh SGK (T5):

? Liên hệ với bản thân mình có những đặc điểm giống và khác bố mẹ.(Hoàn thành PHT)

- GV gọi HS trình bày bài tập, bổ sung

- GV giải thích:

+Đặc điểm giống bố mẹ: Hiện tượng di

truyền

+ Đặc điểm khác bố mẹ: Hiện tượng biến dị.

? Thế nào là di truyền và biến dị.

- HS trả lời.

- HS khác bổ sung

- GV chốt lại kiến thức

- GV giải thích:

Biến dị và di truyền là 2 hiện tượng song song, gắn liền với quá trình sinh sản.

- GV Y/C Học sinh trình bày nội dung và ý nghĩa thực tiễn của di truyền học.

- HS trả lời, bổ sung

- GV chốt lại kiến thức

Hoạt động 2

- GVY/c 1 hs đọc tiểu sử của MenĐen SGK (T7)

- GV giới thiệu tình hình nghiên cứu di truyền ở thế kỉ XIX và phương pháp nghiên cứu của MenĐen.

- GV Y/C học sinh quan sát hình 1.2 cho biết:

? Hãy nêu nhận xét về đặc điểm của từng cặp tính trạng đem lai.

- GV Y/C học sinh nghiên cứu thông tin " Nêu phương pháp nghiên cứu của MenĐen

- GV gọi học sinh trả lời, nhận xét, bổ sung.

- GV chốt lại kiến thức

- GV nhấn mạnh:

Tính chất độc đáo trong phương pháp nghiên cứu di truyền của MenĐen và giải thích vì sao Menđen chọn đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu?

Hoạt động 3:

- GV hướng dẫn học sinh nghiên cứu một số thuật ngữ (HS tự thu nhận thông tin SGK)

- GV Y/C HS nêu từng thuật ngữ và lấy ví dụminh hoạ cho từng thuật ngữ.

- GV giới thiệu một số kí hiệu

VD: SGK

-GV mở rộng:

- Kí hiệu giao tử cái là chiếc gương soi của thần vệ nữ

- Kí hiệu giao tử đực là cái khiên và ngọn giáo của thần chiến tranh

- GV lưu ý: Khi viết công thức lai Mẹ viết bên trái dấu x còn Bố viết bên phải

*Kết luận chung: HS đọc kết luận cuối bài

Nội dung

I. Di truyền học.

- Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con cháu.

- Biến dị là con sinh ra khác bố mẹ và khác về nhiều chi tiết.

- Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luận của hiện tượng di truyền và biến dị.

II. Men Đen -Người đặt nền móng cho di truyền học.

- Phương pháp phân tích các thế hệ lai

+ Lai các cặp bố mẹ khác nhau về một hoặc một số cặp tính trạng thuần chủng tương phản.

+ Theo dõi sự biểu hiện các tính trạng ở đời con

+ Dùng toán thống kê để phân tích số liệu thu được

III. Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học.

1. Thuật ngữ:

+ Tính trạng: Đặc điểm hình thái cấu tạo sinh lí của một cơ thể

+ Cặp tính trạng tương phản: Là hai trạng thái trái ngược nhau của cùng một loại tính trạng.

+ Nhân tố di truyền: Qui định các tính trạng của sinh vật

+ Giống (dòng), thuần chủng: Có đặc tính di truyền đồng nhất, các thế hệ sau giống thế hệ trước.

2. Kí hiệu:

+ P: Cặp bố mẹ xuất phát

+ X: Kí hiệu phép lai

+ G: Giao tử

+ ♂: Giao tử đực ( Cơ thể đực)

+ ♀: Giao tử cái( Cơ thể cái)

+ F: Thế hệ con

Hoạt động của GV và HS

Nội dung, yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Di truyền học

Mục tiêu: Hiểu được mục đích và ý nghĩa của của DTH

B1: -GV y/c các nhóm HS làm bài tập mục(tr. 5 SGK) liên hệ bản thân mình có những điểm giống và khác bố mẹ?

- HS trình bày những đặc điểm của bản thân giống và khác bố mẹ về chiều cao, màu mắt, hình dạng tai vv...

B2: GV giải thích:

+ Đặc điểm giống bố mẹhiện tượng di truyền

+ Đặc điểm khác bố mẹhiện tượng biến dị

- Thế nào là di truyền? Biến dị?

- HS nêu được 2 hiện tượng di truyền và biến dị

- Lớp nhận xét bổ sung, hoàn chỉnh đáp án.

B3: GV tổng kết lại.

- GV giải thích rõ ý “biến dị và di truyền là 2 hiện tượng song song, gắn liền với quá trình sinh sản”

B4: GV yêu cầu HS trình bày đối tượng, nội dung và ý nghĩa thực tiễn của di truyền học?

-Đối tượng : DTH nghiên cứu bản chất và quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.

- Nội dung : Nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.

-Ý nghĩa : DTH trở thành cơ sở lí thuyết của khoa học chon giống, có vai trò lớn lao đối với y học, có tầm quan trọng trong công nghệ sinh học hiện đại.

I. Di truyền học

- Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ, tổ tiên cho các thế hệ con cháu.

- Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết.

- Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính qui luật của hiện tượng di truyền và biến dị.

Hoạt động 2:Giới thiệu Men đen….

Mục tiêu: Hiểu và trình bày được phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen-phương pháp phân tích các thế hệ lai.

B1: GV giới thiệu tiểu sử của Men Đen

Một số HS đọc tiểu sử (tr. 7) cả lớp theo dõi

B2: GV giới thiệu tình hình nghiên cứu di truyền ở thế kỉ XIX và phương pháp nghiên cứu của Men Đen.

HS quan sát và phân tích H 1.2nêu được sự tương phản, trái ngược nhau của từng cặp tính trạng đem lai

B3: GV y/c HS quan sát H 1.2 nêu nhận xét về đặc điểm của từng cặp tính trạng đem lai.

- HS đọc kĩ thông tin SGKtrình bày được nội dung cơ bản của phương pháp phân tích các thế hệ lai

B4: GV y/c HS nghiên cứu thông tinnêu phương pháp nghiên cứu của Men Đen? Cho biết tính chất độc đáo trong phương pháp nghiên cứu di truyền của Men Đen và giải thích vì sao Men Đen chọn Đậu Hà Lan làm đối tượng nghiên cứu?

Một vài HS phát biểu, lớp bổ sung.

- Đã tách ra từng cặp tính trạng, theo dõi sự thể hiện cặp tính trạng đó qua các thế hệ lai sử dụng lí thuyết xác suất và toán học để xử lý kết quả.

-ĐHL có hoa lưỡng tính , tự thụ phấn khá nghiêm ngặt.

Hoạt động3:Một số thuật ngữ và kí hiệu cơ bản của di truyền học

B1: GV hướng dẫn học sinh nghiên cứu một số thuật ngữ.

HS tự thu nhận thông tinghi nhớ kiến thức

B2: GV y/c HS lấy ví dụ minh hoạ cho từng thuật ngữ

HS lấy các ví dụ cụ thể

B3: GV nhận xét, sữa chữa nếu cần.

HS ghi nhớ kiến thức

B4: GV giới thiệu một số kí hiệu

VD: P :mẹxbố

-GV: Hãy nêu ví dụ về một số tính trạng ở người.

- Tại sao MĐ lại chọn cặp tính trạng tương phản để thực hiện các phép lai?

II.MEN ĐEN - NGƯỜI ĐẶT NỀN MÓNG CHO DI TRUYỀN HỌC

- Phương pháp phân tích các thế hệ lai

Nội dung: (SGK trang 6)

+ Lai các cặp bố mẹ thuần chủng khác nhau về một số cặp tính trạng .Theo dõi sự di truyền riêng rẽ của từng cặp tính trạng đó trên con cháu của từng cặp bố mẹ. +Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu được.

+Từ đó rút ra định luật di truyền các tính trạng đó của bố mẹ cho các thế hệ con cháu.

III. MỘT SỐ THUẬT NGỮ VÀ KÍ HIỆU CƠ BẢN CỦA DI TRUYỀN HỌC

a) Thuật ngữ:

- Tính trạng

- Cặp tính trạng tương phản

- Nhân tố di truyền

- Giống (dòng) thuần chủngSGK (tr. 6)

b) Kí hiệu

P : Cặp bố mẹ xuất phát

X : Kí hiệu phép lai

G : Giao tử

F: Thế hệ con