I. Mở bài
- Giới thiệu khái quát về tục ngữ
- Giới thiệu về “Tục ngữ về con người và xã hội” (khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…)
II. Thân bài
1. Câu 1
- Nghệ thuật:
+ So sánh đối lập: một – mười
+ Hoán dụ: mặt người
- Câu tục ngữ đề cao giá trị con người, so với mọi thứ của cải, con người quý giá hơn nhiều lần
- Là triết lí đúng đắn, phê phán thái độ sống sai lầm và đồng thời an ủi, động viên trường hợp mất mát về tài sản.
2. Câu 2
- Cái răng, cái tóc là một phần bên ngoài, thể hiện tính cách, nhân cách của con người
- Mọi biểu hiện của một con người đều thể hiện phản ánh vẻ đẹp bên trong, nhân cách của người đó
- Nhắc nhở con người phải biết giữ gìn răng và tóc cho sạch đẹp
- Thể hiện cách nhìn nhận, đánh giá, bình phẩm con người của nhân dân
3. Câu 3
- Nghệ thuật: tiểu đối ngắn gọn, ẩn dụ
+ Đói, rách: sự khó khăn, vất vả thiếu thốn trong cuộc sống
+ Sạch, thơm: những điều con người cần phải đạt được, phải giữ gìn, vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn
- Câu tục ngữ khuyên con người dù khó khăn, vất vả, thiếu thốn vẫn phải sống cho thanh sạch, cao đẹp, vẫn luôn phải giữ gìn phẩm chất cao đẹp của mình.
⇒ Giáo dục con người có lòng tự trọng
4. Câu 4
- Nghệ thuật:
+ Bốn vế câu đồng đẳng, bổ sung ý nghĩa cho nhau
+ Điệp từ: học
- Nội dung: Ăn, nói, gói, mở thực chất là chỉ lối ứng xử của con người trong cuộc sống hằng ngày. Do đó, con người cần học cách ứng xử phù hợp trong cuộc sống
5. Câu 5
- Câu tục ngữ khẳng định vai trò, công lao to lớn của người thầy đối với mỗi người: không được sự dạy dỗ của thầy thì không thể thành công trong bất cứ việc gì, trong sự học của mỗi người không thể thiếu sự quan tâm, chỉ bảo của thầy
- Khuyên nhủ mỗi người cần phải biết kính trọng, biết ơn thầy và tìm đến thầy để học hỏi thêm nhiều điều hay, lẽ phải
6. Câu 6
- Nghệ thuật: so sánh. Câu tục ngữ với hai vế câu so sánh. Hai vế câu bổ sung ý nghĩa cho nhau – vừa nhấn mạnh việc học thầy, vừa nhấn mạnh việc học bạn
- Nội dung: Câu tục ngữ đề cao việc học bạn của mỗi người
7. Câu 7
- Nghệ thuật: so sánh
- Nội dung:
+ Câu tục ngữ khuyên con người cần phải biết yêu thương, quan tâm, những người xung quanh như yêu thương chính bản thân mình.
+ Đề cao tinh thần đồng loài, là bài học về tình nhân đạo
8. Câu 8
- Nghệ thuật: ẩn dụ
- Nội dung: câu tục ngữ khuyên con người khi được hưởng thành quả thì cần phải biết ơn, nhớ tới công lao của người đã giúp đỡ mình
9. Câu 9
- Nghệ thuật: đối lập, ẩn dụ
+ Một cây: sự đơn độc, một mình
+ Ba cây: chỉ sự đoàn kết, liên kết với nhau
- Câu tục ngữu khuyên con người cần phải sống đoàn kết với nhau bởi lẽ đoàn kết thì sẽ thành công còn nếu chia rẽ, sống đơn lử thì sẽ khó có thể làm nên việc gì
III. Kết bài
- Khái quát lại giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản
+ Nội dung: Những câu tục ngữ về con người và xã hội đã tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có
+ Nghệ thuật: so sánh, ẩn dụ, từ và câu nhiều nghĩa…
