I. THẾ NÀO LÀ RÚT GỌN CÂU?
1. Điểm khác nhau ở hai câu:
- Câu (a) không có chủ ngữ.
- Câu (b) có chủ ngữ.
2. Những từ ngữ có thể làm chủ ngữ trong câu (a): Chúng ta, Chúng em, Các em,…
3. Chủ ngữ câu (a) được lược bỏ bởi câu tục ngữ là lời khuyên chung cho tất cả mọi, mang tính đạo lí truyền thống của dân tộc Việt Nam.
4. Thành phần của câu được lược bỏ là:
a) Vị ngữ: đuổi theo nó
b) Cả chủ ngữ và vị ngữ.
II. CÁCH DÙNG CÂU RÚT GỌN
1.
- Những câu in đậm thiếu thành phần chủ ngữ.
- Không nên rút gọn câu như vậy vì khiến các câu trở nên khó hiểu.
2. Để thể hiện thái độ lễ phép, cần thêm như sau:
- Thưa mẹ, bài kiểm tra toán ạ.
3. Khi rút gọn câu cần chú ý:
- Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.
- Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.
III. LUYỆN TẬP
Trả lời câu 1 (trang 16, SGK Ngữ văn 7, tập 2):
- Câu rút gọn là:
+ b: Rút gọn chủ ngữ => Chúng ta ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
+ c: Rút gọn chủ ngữ => Người nuôi lợn ăn cơm nằm, người nuôi tằm ăn cơm đứng.
+ d: Rút gọn nòng cốt câu => Chúng ta nên nhớ rằng tấc đất tấc vàng.
- Việc rút gọn câu như vậy làm cho câu ngắn gọn hơn, súc tích hơn.
Trả lời câu 2 (trang 16, SGK Ngữ văn 7, tập 2):
=> Trong thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn bởi vì thơ và ca dao có tính hàm súc cao.
Trả lời câu 3 (trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 2):
- Nguyên nhân của sự hiểu lầm: cậu bé và người khách đã không chung một đối tượng đề cập. Cậu bé đề cập đến vấn đề tờ giấy bố để lại còn ông khách đang đề cập đến vấn đề ông bố.
+ Cậu bé dùng các câu trả lời thiếu chủ ngữ với người khách: “Mất rồi”, “Thưa…tối hôm qua”, “Cháy rồi”.
+ Người khách lại cứ nghĩ là bố cậu bé mất nên cũng đưa ra những câu hỏi thiếu chủ ngữ: “Mất bao giờ?”, “Sao mà mất nhanh thế?”.
=> Bài học: khi nói phải đầy đủ chủ ngữ, vị ngữ, đủ thông tin đặc biệt chú ý vào ngữ cảnh, không được nói rút gọn vào những hoàn cảnh không rõ ràng, gây hiểu lầm.
Trả lời câu 4 (trang 18, SGK Ngữ văn 7, tập 2):
- Việc dùng các câu rút gọn của anh chàng phàm ăn có tác dụng gây cười phê phán.
+ Đây => nhẽ ra phải là “Tôi là người ở đây”.
+ Mỗi => nhẽ ra phải là “Nhà tôi chỉ có một đứa”
+Tiệt => nhẽ ra phải là “ Bố mẹ tôi đều đã mất cả rồi”.
=>Anh ta trả lời nhanh như vậy là để không bị chậm việc ăn uống của mình.
- Ý nghĩa: Phê phán những người ham ăn tục uống, bất lịch sự với người khác.
