I. TẠO TỪ NGỮ MỚI
Trả lời câu hỏi (trang 72 - 73 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
1. Những từ ngữ mới được cấu tạo trên cơ sở các từ: điện thoại, kinh tế, di động, sở hữu, tri thức, đặc khu, trí tuệ là:
- Điện thoại di động: điện thoại vô tuyến, có kích thước nhỏ, có thể mang theo người, được sử dụng trong vùng phủ sóng của cơ sở cho thuê bao.
- Sở hữu trí tuệ: quyền sở hữu đối với sản phẩm do hoạt động trí tuệ mang lại, được pháp luật bảo hộ như quyền tác giả, quyền phát minh, sáng chế,...
- Kinh tế tri thức: nền kinh tế dựa chủ yếu vào việc sản xuất, lưu thông, phân phối các sản phẩm có hàm lượng tri thức cao.
- Đặc khu kinh tế: khu vực dành riêng để thu hút vốn và công nghệ nước ngoài với những chính sách ưu đãi.
2. Những từ ngữ xuất hiện theo mô hình cấu tạo x + tặc:
- Lâm tặc, đạo tắc, nghịch tặc, gian tặc, tin tặc,...
II. MƯỢN TỪ NGỮ CỦA TIẾNG NƯỚC NGOÀI
Trả lời câu hỏi (trang 73 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
1. Những từ Hán Việt trong đoạn trích:
a. Thanh minh, lễ, tiết, tảo mộ, đạp thanh, yến anh, bộ hành, tài tử, gian nhân.
b. Bạc mệnh, duyên phận, đoan trang, tiết, trinh bạch, ngọc, thiếp, thần linh.
2.
a. AIDS
b. Ma-két-ting
-> Hai từ này có nguồn gốc từ tiếng Anh.
III. LUYỆN TẬP
Câu 1: (trang 74 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
- Hai mô hình có khả năng tạo ra những từ ngữ mới như kiểu x + tặc là:
+ x + trường: thị trường, chiến trường, thương trường, phi trường, thao trường, nông trường,...
+ x + tập: học tập, thực tập, kiến tập, luyện tập, sưu tập, toàn tập,...
+ x + học: văn học, toán học, sử học, khảo cổ học, nhân chủng học, đía lí học, hải dương học, thiên văn học,...
Câu 2: (trang 74 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
- Bàn tay vàng: bàn tay tài giỏi, khéo léo trong việc thực hiện một thao tác, kĩ thuật nhất định.
- Đa dạng sinh học: sự đa dạng về nguồn gen, về giống loài sinh vật trong tự nhiên.
- Cơm bụi: cơm giá rẻ, thường bán trong các hàng, quán nhỏ, tạm bợ
- Công viên nước: nơi chủ yếu có các trò vui chơi giải trí dưới nước như bơi thuyền, trượt nước,...
- Thương hiệu: nhãn hiệu thương mại có uy tín trên thị trường.
Câu 3: (trang 74 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
a. Từ mượn tiếng Hán: mãng xà, biên phòng, tham ô, tô thuế, phê bình, phê phán, ca sĩ, nô lệ.
b. Từ mượn của các ngôn ngữ châu Âu: xà phòng, ô tô, ra-đi-ô, cà phê, ca nô.
Câu 4: (trang 74 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
Các cách thức phát triển của từ vựng:
a. Bổ sung nghĩa cho những từ ngữ đã có
b. Tăng về số lượng từ ngữ
+ Tạo từ ngữ mới.
+ Mượn từ ngữ của tiếng nước ngoài.
- Từ vựng của một ngôn ngữ không thể không thay đổi được vì: xã hội phát triển, nhận thức phát triển vì vậy ngôn ngữ (nhất là mảng từ vựng) cũng phải phát triển để đáp ứng các nhu cầu thông thin khoa học và trao đổi tư tưởng tình cảm của con người.
