I. SỰ CẦN THIẾT CỦA VIỆC TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ
a. Tóm tắt văn bản tự sự là một việc làm cần thiết bởi vì cách làm đó sẽ giúp người đọc và người nghe nắm được nội dung chính của văn bản đó.
b. Các tình huống khác trong cuộc sống cần vận dụng kĩ năng tóm tắt văn bản tự sự:
+ Vì bận đi học mà em đã bỏ lỡ trận chung kết U23 châu Á, giữa U23 Việt Nam và U23 Uzbekistan, em nhờ bố tóm tắt lại diễn biến trận đấu.
+ Nhờ bạn tóm tắt lại tập phim tối qua mà em không may bỏ lỡ.
II. THỰC HÀNH TÓM TẮT MỘT VĂN BẢN TỰ SỰ
Câu 1: (trang 58 SGK Ngữ văn 9 tập 1)
a. Các sự việc chính chưa được nêu đầy đủ.
- Thiếu sự việc quan trọng: bé Đản chỉ vào chiếc bóng và nói đó là cha mình. Trương Sinh lúc này mới nhận ra vợ mình bị oan.
- Vì đây là chi tiết quan trọng, mở nút thắt cho câu chuyện, minh oan cho Vũ Nương.
b. Các sự việc từ 1- 6 đã được sắp xếp hợp lí.
- Bổ sung sự việc (7) “bé Đản chỉ vào chiếc bóng và nói đó là cha mình. Trương Sinh lúc này mới nhận ra vợ mình bị oan”.
Câu 2: (trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1)
- Tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương:
Xưa có chàng Trương Sinh, vừa cưới vợ xong đã phải đầu quân đi lính để lại mẹ già và người vợ trẻ là Vũ Thị Thiết, còn gọi là Vũ Nương, bụng mang dạ chửa. Mẹ Trương Sinh ốm chết, Vũ Nương lo ma chay chu tất. Giặc tan, Trương Sinh trở về nhà, nghe lời con trai, nghi là vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Sau khi vợ trầm mình tự sát, một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới với mẹ đêm đêm. Lúc đó chàng mới hiểu ra vợ mình đã bị oan. Phan Lang là người cùng làng với Vũ Nương, do cứu mạng thần rùa Linh Phi, vợ vua Nam Hải, nên khi chạy nạn, chết đuối ở biển đã lược Linh Phi cứu sống để trả ơn. Phan Lang gặp lại Vũ Nương trong động của Linh Phi. Hai người nhận ra nhau. Phan Lang được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn Trương Sinh. Trương Sinh nghe Phan Lang kể, thương nhớ vợ vô cùng, bèn lập đàn giải oan trên bờ Hoàng Giang, Vũ Nương trở về “ngồi trên chiếc kiệu hoa đứng ở giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện” nói lời đa tạ rồi nàng biến mất.
Câu 3: (trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1)
- Rút gọn tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương:
Xưa có chàng Trương Sinh, vừa cưới vợ xong đã phải đi lính. Giặc tan, Trương Sinh trở về, nghe lời con trai, nghi là vợ mình không chung thủy. Vũ Nương bị oan, bèn gieo mình xuống sông Hoàng Giang tự vẫn. Một đêm Trương Sinh cùng con trai ngồi bên đèn, đứa con chỉ chiếc bóng trên tường và nói đó chính là người hay tới với mẹ đêm đêm. Lúc đó chàng mới hiểu ra vợ mình đã bị oan. Phan Lang tình cờ gặp lại Vũ Xương dưới thủy cung. Khi Phan được trở về trần gian, Vũ Nương gửi chiếc hoa vàng cùng lời nhắn Trương Sinh. Trương Sinh lập đàn giải oan trên bờ Hoàng Giang. Vũ Nương trở về “ngồi trên chiếc kiệu hoa đứng ờ giữa dòng, lúc ẩn, lúc hiện” nói lời đa tạ rồi nàng biến mất.
III. LUYỆN TẬP
Câu 1: (trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1)
- Tóm tắt truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng:
Xiu và Giôn-xi là 2 nữ họa sĩ trẻ sống trong một khu nhà trọ. Cụ Bơ-men là một họa sĩ già cũng sống ở đó; cả đời cụ khao khát vẽ được một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được. Mùa đông năm ấy, Giôn-xi bị bệnh sưng phổi rất nặng. Bệnh tật khiến cô tuyệt vọng và nghĩ rằng khi chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xung sẽ là lúc mình lìa đời. Xiu vô cùng lo lắng và hết lòng chạy chữa cho bạn nhưng vô ích. Biết được ý nghĩ điên rồ đó của Giôn-xi, cụ Bơ-men âm thầm thức suốt đêm mưa gió để vẽ chiếc lá thường xuân. Chiếc lá cuối cùng đã không rụng trong đêm bão lớn khiến Giôn-xi nghĩ lại, cô hy vọng và muốn được sống. Tuy nhiên, cụ Bơ-men lại chết vì bệnh sưng phổi sau một đêm đội mưa đội gió để vẽ hình chiếc lá cuối cùng lên tường nhằm cứu Giôn-xi. Xiu lặng lẽ đến bên bạn báo cho bạn về cái chết của cụ Bơ-men và bí mật của chiếc lá cuối cùng.
Câu 2: (trang 59 SGK Ngữ văn 9 tập 1)
- Kể tóm tắt một câu chuyện xảy ra trong cuộc sống: HS tự lựa chọn và trình bày.
