Câu 1: (trang 145 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
- Bài thơ là lời của người cháu nói về bà, nói về tình yêu mà bà đã giành cho cháu trong những ngày gian khổ.
- Bố cục (4 phần)
+ Phần 1 (ba dòng đầu): Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà.
+ Phần 2 (bốn khổ thơ tiếp theo): Hồi tưởng những kỷ niệm tuổi thơ sống bên bà và hình ảnh bà gắn liền với hình ảnh bếp lửa.
+ Phần 3 (hai khổ thơ tiếp theo): Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà.
+ Phần 4 (khổ cuối): Nỗi nhớ về bà.
Câu 2: (trang 145 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
- Trong hồi tưởng của người cháu biết bao kỷ niệm đã được gợi lại:
+ Nạn đói năm cháu lên 4 tuổi.
+ Tám năm cháu sống cùng bà khi cha mẹ bận công tác.
+ Năm giặc đốt làng, đốt nhà, bà vẫn vững lòng dặn cháu giữ kín chuyện để bố mẹ yên tâm công tác.
- Bài thơ đan xen giữa kể và tả sinh động: tả cảnh bếp lửa chờn vờn trong sương sớm, tả cảnh đói mòn đói mỏi, cảnh làng cháy, đặc biệt là hình ảnh cặm cụi, tần tảo sớm hôm của bà…
-> Tác dụng: thể hiện tình yêu thương, lòng yêu ơn của người cháu đối với bà.
Câu 3: (trang 145 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
- Hình ảnh bếp lửa được nhắc tới 10 lần trong bài thơ.
- HÌnh ảnh bếp lửa đã trở thành biểu tượng do hằng ngày bà luôn nhóm lửa nấu vào mỗi sáng. Bà là người đã thắp sáng tình cảm, tình yêu thương. Khi nhóm bếp lửa lên, tác giả đã dựa vào đó để gửi gắm tình cảm cảm xúc của mình là tình cảm thiêng liêng giữa bà và cháu.
Câu 4: (trang 146 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
- Ở hai câu dưới, tác giả dùng từ “ngọn lửa” mà không nhắc lại “bếp lửa”: Vì bếp lửa” là nói đến một vật hữu hình, cụ thể còn hình ảnh “ngọn lửa” mang ý nghĩa khái quát, rộng lớn hơn.
- Mỗi lần nhóm bếp lửa, ngọn lửa cháy sáng lên mang nhiều ý nghĩa tượng trưng: đó là ngọn lửa được nhóm từ lòng bà – ngọn lửa của sức sống, yêu thương, niềm tin, tình yêu của bà với kháng chiến, với Đảng.
- Bà không chỉ là người nhóm lửa, giữ lửa mà còn là người truyền lửa – truyền cho cháu những kỉ niệm ấm lòng, những niềm tin thiêng liêng, kì diệu nâng bước cháu trên suốt hành trình dài rộng của cuộc đời.
Câu 5: (trang 146 sgk Ngữ văn 9 tập 1)
- Tình cảm bà cháu trong bài thơ rất sâu nặng.
- Tuổi thơ của cháu đã đi qua theo năm tháng, khoảng cách giữa bà và cháu cũng đã xa vời vợi nhưng cháu chẳng lúc nào quên nhắc nhở về bà.
- Tình yêu, lòng biết ơn của cháu đối với người bà cũng chính là lòng biết ơn đối với gia đình, quê hương, đất nước.
