Phần I – Chuẩn bị đọc
Trả lời câu hỏi (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Gia đình là nơi chúng ta gắn bó và có nhiều kỉ niệm. Hãy nhớ lại một kỉ niệm sâu sắc giữa em và người thân để chia sẻ với các bạn trong lớp.
Phương pháp giải:
Nhớ lại kỉ niệm đã từng trải qua giữa em với người thân (ông, bà, cha, mẹ, anh, em…) và trình bày với các bạn trong lớp.
Giải chi tiết:
Em nhớ lại kỉ niệm của mình và kể lại, tham khảo gợi ý dưới đây:
Ngày đầu tiên đi học ở lớp mẫu giáo, em đã khóc rất nhiều và nhất định không chịu học. Cô và mẹ phải dỗ mãi em mới ngồi yên. Đến giữa buổi, có thể hòa nhập được thì mẹ mới đi về, nhìn ra không thấy mẹ đâu, em đã bỏ lớp và chạy một mạch về nhà. Mẹ nhìn em hốt hoảng, lại vội vàng dẫn em đến lớp và ngồi ở cổng đợi em cho tới hết buổi học. Đã 7 năm trôi qua, em vẫn nhớ như in khoảnh khắc ấy và thấy thương mẹ vô cùng.
Phần II - Trải nghiệm cùng văn bản
Trả lời câu 1 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Em hình dung như thế nào về hình ảnh người cha và con qua câu thơ "Cha dắt con đi dưới ánh mai hồng/ Nghe con bước lòng vui phơi phới"?
Phương pháp giải:
Thử hình dung về các hình ảnh trong lời thơ trên và trả lời.
Giải chi tiết:
- Câu thơ tái hiện lại hình ảnh một buổi sáng rực rỡ, tinh khôi với ánh nắng mai hồng phớt rải đầy thảm biển.
- Trên nền thiên nhiên tươi đẹp ấy, cha dắt con đi dạo như mở ra những nốt ngân tươi vui, trong trẻo. Thời gian như reo vui cùng những bước chân nhỏ bé của con.
- Và cha lắng nghe niềm vui ngân nga trong hồn khi nghe tiếng chân con bước. Thời gian ở đây như một minh chứng vô hình cho hạnh phúc đơn sơ và rất đỗi thiêng liêng của con người.
=> Cái vẻ đẹp rực rỡ của ngoại cảnh, cái nốt ngân lặng lẽ của thời gian đều được tỏa sáng.
Trả lời câu 2 (trang 29 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Câu thơ "Cha mượn cho con buồm trắng nhé/ Để con đi..." thể hiện mong muốn gì của người con?
Phương pháp giải:
Đọc lại lời thơ, trình bày mong muốn của người con qua những hình ảnh ẩn dụ trong thơ.
Giải chi tiết:
- Câu thơ "Cha mượn cho con buồm trắng nhé/ Để con đi..." như lời mong mỏi vang lên từ chính nơi sâu thẳm của tâm hồn trẻ thơ.
- Chính vì biển quá bao la mà cậu bé muốn khám phá trên một cánh buồm “trăng” đầy ước mơ tuổi thơ.
- Cậu bé ước mơ được thấy người, thấy nhà cửa, thấy cây cối ở phía chân trời xa. Cậu khao khát được hiểu biết mọi thứ trên đời. Cậu còn ước mơ được khám phá những điều chưa biết về biển, về cuộc sống.
=> Câu thơ thể hiện khát khao khám phá và trí tưởng tượng phong phú, đáng yêu của tâm hồn trẻ thơ.
Trả lời câu 3 (trang 29 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Em hiểu như thế nào về câu thơ: "Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con"?
Phương pháp giải:
Đọc câu thơ, tìm các hình ảnh ẩn dụ và trả lời.
Giải chi tiết:
“Cha gặp lại mình trong tiếng ước mơ con” là câu thơ đầy cảm xúc, thể hiện tâm trạng của cha khi lắng nghe những lời lẽ ngô nghê của con trẻ:
- Người cha vô cùng hạnh phúc và như trẻ lại khi tìm lại mình, tìm lại được những khát vọng thuở trước trong tiếng ước mơ của con. Những khát vọng của con cũng là những khát vọng của cha ngày thơ ấu.
- Gặp lại những khát vọng ấy nơi con, lòng cha nhen nhóm lên bao hi vọng. Hi vọng con sẽ mang khát vọng của con và cha đi xa hơn nữa trong cuộc đời. Những điều cha chưa làm được từ nay sẽ được gửi gắm nơi con.
Phần III - Suy ngẫm và phản hồi
Trả lời câu 1 (trang 29 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Những cánh buồm là một bài thơ?
Phương pháp giải:
Nhớ lại kiến thức nhận biết một bài thơ.
Giải chi tiết:
Dấu hiệu giúp em nhận thấy đây là một bài thơ là:
- Một câu có ít chữ (thường có 5 đến 7 chữ được viết theo thể thơ tự do).
- Được chia thành nhiều đoạn nhỏ khác nhau (cứ 4 câu chia thành một đoạn).
- Từ ngữ được trình bày ngắn gọn, súc tích, chỉ nêu những hình ảnh tiêu biểu.
Trả lời câu 2 (trang 29 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Theo em, bài thơ này có gì độc đáo? Nét độc đáo ấy được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ nào?
Phương pháp giải:
Đọc lại bài thơ, tìm các ý nói về sự từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ trong thơ.
Giải chi tiết:
Bài thơ này được tác giả viết một cách rất độc đáo, thể hiện qua:
- Từ ngữ: nhà thơ sử dụng nhiều từ ngữ mang nghĩa biểu tượng, gợi sự liên tưởng thú vị cho người đọc.
- Hình ảnh gần gũi, gợi sự thân thương và nhiều cảm xúc (hai cha con cùng nhau đi dạo, cánh buồm, biển cả).
- Giọng điệu trìu mến, thân thương.
- Các biện pháp tu từ được sử dụng nhuần nhuyễn:
+ Ẩn dụ (ánh mặt trời, bóng cha, bóng con, ánh nắng…)
+ Liệt kê (sẽ có cây, có cửa, có nhà…)
+ Điệp từ (điệp từ « cha », « con »)
Trả lời câu 3 (trang 29 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Bài thơ có chứa các yếu tố miêu tả và tự sự không? Nếu có em hãy chỉ ra và phân tích tác dụng của các yếu tố đó.
Phương pháp giải:
Nhớ lại các kiến thức về phương thức tự sự và miêu tả.
Giải chi tiết:
- Bài thơ có chứa các yếu tố tự sự và miêu tả:
- Tự sự: kể về những cuộc đối thoại giữa hai cha con về những thắc mắc trẻ thơ, về ước mơ tuổi trẻ của người cha.
- Miêu tả: hình ảnh hai cha con dắt nhau bên bờ biển dưới nền cát mịn, ánh nắng mai hồng hay hình ảnh những cánh buồm.
- Tác dụng: Làm nổi bật tình cha con thiêng liêng nói riêng và tình cảm gia đình nói chung. Các yếu tố này giúp tác giả thể hiện cảm xúc của mình một cách rõ nét hơn, làm cho bài thơ thêm ấn tượng và đặc sắc hơn.
Trả lời câu 4 (trang 29 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Tình cảm của hai cho con được thể hiện như thế nào trong bài thơ? Điều ấy gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm gia đình?
Phương pháp giải:
Đọc và tìm ý.
Giải chi tiết:
- Tình cảm của hai cha con dành cho nhau được thể hiện một cách đầy chân thực qua những câu hỏi ngây ngô của cậu bé và những câu trả lời với tiết tấu chậm của người cha. Người cha không hề tỏ ra ngạc nhiên trước những câu hỏi của con mà khẽ mỉm cười giảng giải cho con, từng bước nâng đỡ ước mơ con.
- Điều đó khiến em hiểu tình cảm gia đình thật thiêng liêng, nó chất chứa sự yêu thương vô bờ bến của cha mẹ dành cho con.
Trả lời câu 5 (trang 29 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Em nhận xét như thế nào về tình cảm, cảm xúc của tác giả thế hiện qua bài thơ.
Phương pháp giải:
Nhận xét tình cảm của tác giả qua ngôn từ, hình ảnh thơ.
Giải chi tiết:
Qua việc đọc và tìm hiểu bài thơ em cảm nhận được tình cảm, cảm xúc đầy chân thật của tác giả qua từng ngôn từ. Tác giả như đang sống trong hình ảnh người cha nói ra những suy nghĩ, thể hiện tình cảm cha con và đã gieo vào lòng các bạn trẻ-những thế hệ sau này một khát vọng tốt đẹp cho cuộc đời.
