Phần I - Chuẩn bị đọc
Trả lời câu 1 (trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Nếu biết về loài vật này, em trình bày cho mọi người cùng biết. Nếu chưa biết, em có thể tra thông tin trên internet.
Lời giải chi tiết:
- Em đã từng nhìn thấy bọ dừa. Chúng là loài côn trùng thường sống ngoài đồng, cỏ.
- Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima (Gestro), thuộc họ Ánh kim (Chrysomelidae), Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.
Trả lời câu 2 (trang 90 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Nhớ lại xem trước giờ đã có việc gì tác động sâu sắc, khiến em thay đổi quyết định hay hành động nào đó chưa.
Lời giải chi tiết:
- Em từng xảy ra sự việc bất ngờ: một lần, em đã không nghe lời mẹ trốn đi chơi nắng cả buổi trưa và về bị sốt. Từ đó, em rút ra bài học cần nghe lời người lớn, tránh đi chơi trời nắng gay gắt sẽ dễ bị ốm.
Phần II - Trải nghiệm cùng văn bản
Trả lời câu 1 (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ chi tiết này, xét xem giọt sương có điều gì tác động đến Bọ Dừa.
Lời giải chi tiết:
Vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà, bao nhiêu năm biền biệt đi xa, mải làm ăn, ông quên khuấy đi mất. Vì vậy giọt sương đã làm cho Bọ Dừa quyết định về quê.
Trả lời câu 2 (trang 92 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ và tìm ẩn ý của cụ giáo Cóc.
Lời giải chi tiết:
Lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: những điều nhỏ bé đôi khi khiến chúng ta thao thức, trăn trở vì nó gợi về những kỉ niệm và yêu thương. Vì một kỉ niệm trong quá khứ ùa về khiến Bọ Dừa sực tỉnh, giật mình, suy nghĩ về những điều đã bỏ quên từ lâu đó chính là nỗi nhớ quê nhà. Đôi khi những thứ nhỏ nhặt lại tác động mạnh mẽ đến cuộc sống của mỗi chúng ta.
Phần III - Suy ngẫm và phản hồi
Trả lời câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Nhớ lại hai ngôi kể đã học:
- Ngôi thứ nhất xưng "tôi".
- Ngôi thứ ba do tác giả kể chuyện.
Lời giải chi tiết:
Truyện kể theo ngôi thứ ba, nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc
Trả lời câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đoạn văn sau được kể bằng lời của người kể chuyện hay lời của nhân vật?
Ai như Tắc Kè khuya khoắt đang gọi cửa. Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng đến nỗi nghe rõ cả tiếng Ốc Sên đi làm về, nhẹ nhàng vén tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng.
Phương pháp giải:
Nhớ lại hai ngôi kể đã học:
- Ngôi thứ nhất xưng "tôi".
- Ngôi thứ ba do tác giả kể chuyện.
Lời giải chi tiết:
Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện.
Trả lời câu 3 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Dưới đây là một số đoạn văn tóm lược các sự việc trong truyện. Em hãy dùng sơ đồ sự việc đã học ở bài 1 (Lắng nghe lịch sử nước mình) để sắp xếp các sự việc ấy theo đúng trật tự được kể trong truyện.
a. Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê.
b. Thằn Lằn thông báo với cụ giáo Cóc về sự xuất hiện của nhà buôn Cánh Cứng ở xóm Bờ Giậu đêm ấy.
c. Thằn Lằn đến nhà cụ giáo Cóc kể cho cụ nghe câu chuyện Bò Dừa mất ngủ.
d. Bọ Dừa ngủ dưới vòm lá trúc, nửa đêm, sương rơi trúng cổ làm Bọ Dừa tỉnh ngủ.
e. Bọ Dừa ghé đến xóm Bờ Giậu và hỏi thăm Thằn Lằn về một chỗ trọ qua đêm dưới vòm lá trúc.
Trong những sự việc nêu trên, theo em sự việc là quan trọng nhất? Vì sao?
Phương pháp giải:
Nhớ lại các sự việc trong văn bản và sắp xếp cho hợp lí.
Lời giải chi tiết:
Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a – c
- e. Bọ Dừa ghé đến xóm Bờ Giậu và hỏi thăm Thằn Lằn về một chỗ trọ qua đêm dưới vòm lá trúc.
- b. Thằn Lằn thông báo với cụ giáo Cóc về sự xuất hiện của nhà buôn Cánh Cứng ở xóm Bờ Giậu đêm ấy.
- d. Bọ Dừa ngủ dưới vòm lá trúc, nửa đêm, sương rơi trúng cổ làm Bọ Dừa tỉnh ngủ.
- a. Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê.
- c. Thằn Lằn đến nhà cụ giáo Cóc kể cho cụ nghe câu chuyện Bò Dừa mất ngủ.
=> Theo em sự việc a là quan trọng nhất. Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra chính mình, quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng.
Trả lời câu 4 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trong đoạn văn sau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả các loại bọ cánh cứng?
Anh sống trên cây. Anh đào hang dưới đất. Anh lặn xuống nước sâu. Anh béo tốt nhẵn nhụi. Anh gầy còm mảnh mai, Anh trọc đầu không râu. Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo. Anh hiền lành nhút nhát. Anh ngổ ngáo mọc sừng.
Điều này thể hiện đặc điểm nổi bật gì của truyện đồng thoại?
Phương pháp giải:
Nhớ lại các biện pháp tu từ mà em đã học.
Lời giải chi tiết:
Các biện pháp nghệ thuật được miêu tả trong đoạn văn trên:
- Điệp từ “anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu.
- So sánh "ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo"
- Liệt kê: "sống trên cây", "đào hang", "lặn sâu" ; "béo tốt", "gầy còm", "trọc đầu", "ria dài" ; "hiền lành", "ngổ ngáo".
- Nhân hóa : dùng từ ngữ chỉ người "anh" để gọi con vật.
- Sử dụng các từ láy : nhẵn nhụi, mảnh mai, vắt vẻo, nhút nhát, ngổ ngáo.
=> Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc trưng của truyện đồng thoại là thể hiện đặc điểm sinh hoạt của thể loại đặc tính sinh hoạt của các loài vật.
Trả lời câu 5 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Theo dõi văn bản, nhớ lại các chi tiết xoay quanh Bọ Dừa khiến nhân vật quyết định về quê.
Lời giải chi tiết:
Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: trong đêm thanh vắng, ông lắng nghe rõ được những âm thanh quen thuộc. Đặc biệt là khi giọt sương rơi xuống cổ khiến ông sực nhớ quê nhà. Những âm thanh, hình ảnh đó đã gợi nhắc ông về hình ảnh quê hương mà bao lâu nay ông bỏ quên.
Trả lời câu 6 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Theo dõi văn bản, nhớ lại suy nghĩ của Bọ Dừa và rút ra thông điệp.
Lời giải chi tiết:
Trải nghiệm của Bọ Dừa trong đêm ấy là ông đã ngủ ngoài trời và ông đã có cơ hội được ngắm nhìn trời mây, lắng nghe âm thanh của lá cây, côn trùng, tiếng gió, tiếng sương rơi. Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp: đôi khi vì cuộc sống bận rộn khiến chúng ta quên đi những điều thân thuộc, gần gũi với chính mình. Vì vậy hãy biết trân trọng những giá trị của cuộc sống.
Trả lời câu 7 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc lại phần kết truyện và nhận xét, xem nó có gì khác so với các truyện thông thường.
Lời giải chi tiết:
- Truyện có kết thúc mở. Cách kết thúc đó của tác giả để mỗi người đọc sẽ tự cảm nhận, tự suy nghĩ và chiêm nghiệm về lời nói của cụ giáo.
- Nếu là em, em có thể tạo nên một cái kết cụ thể : Bọ Dừa về quê sum vầy cùng gia đình và nhận ra quê hương, gia đình là điều đáng quý nhất trong trái tim mỗi người.
