Phần I - Chuẩn bị đọc
Trả lời câu 1 (trang 83 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Nhớ lại những việc em từng trải qua và kể lại việc mà em nhớ nhất.
Lời giải chi tiết:
- Em có thể chọn một trong số những chuyện em từng trải qua và để lại cho em bài học nào đó.
- Ví dụ: đó là một lần em nói dối mẹ đi học để đi chơi nô đùa cùng các bạn. Sau đó hiểu ra việc làm sai trái và em đã ân hận và sửa lỗi.
Trả lời câu 2 (trang 83 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Em dự đoán theo ý kiến riêng của mình.
Lời giải chi tiết:
Theo em bài học đường đời đầu tiên sẽ được nhân vật kể sẽ là những vấp ngã đầu tiên khi bước ra cuộc sống.
Phần II - Trải nghiệm cùng văn bản
Trả lời câu 1 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản xem đây là lời của ai. Người đó nói như vậy thể hiện điều gì.
Lời giải chi tiết:
- Chi tiết miêu tả ngoại hình của nhân vật “tôi” là lời của nhân vật Dế Mèn.
- Điều này giúp em hiểu rằng Dế Mèn tính cách tự tin về vẻ bề ngoài và sức mạnh của mình.
Trả lời câu 2 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Xét xem cách miêu tả về mình, từ đó đánh giá nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Nhân vật có đặc điểm: kiêu căng, tự phụ, hống hách, cậy sức bắt nạt kẻ yếu.
Trả lời câu 3 (trang 84 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Suy nghĩ xem khi nào thì người ta tự nhận mình bằng những tính từ xấu như thế ?
Lời giải chi tiết:
Những từ ngữ trên cho thấy nhân vật có thái độ ân hận, hối lỗi và tự đánh giá đó là sự ngu ngốc về những sự việc mình đã trải qua.
Trả lời câu 4 (trang 86 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Em suy nghĩ xem vì sao Dế Choắt nhờ Dế Mèn mà không nhờ người khác. Một người như thế nào mới khiến người khác tin tưởng và nhờ cậy?
Lời giải chi tiết:
Việc Dế Choắt muốn đào cái ngách sang nhà nhân vật “tôi” cho thấy Dế Choắt hiểu được bản thân yếu ớt và nghĩ rằng Dế Mèn là người khỏe mạnh, tốt bụng.
Trả lời câu 5 (trang 88 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản xem ai là người đã nhận định về câu nói trên.
Lời giải chi tiết:
“Đứa ích kỉ” là sự tự nhận thực của Dế Mèn. Chú tự nhận thức được sự ích kỉ của bản thân mà không nghĩ đến hậu quả việc mình đã gây ra.
Phần III - Suy ngẫm và phản hồi
Trả lời câu 1 (trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Em xem giọng điệu nhân vật và cách kể chuyện để trả lời câu hỏi này.
Lời giải chi tiết:
- Thời điểm Dế Mèn kể lại cho chúng ta nghe bài học đường đời đầu tiên là sau cái chết của Dế Choắt.
- Điều đó thể hiện qua chi tiết “Tôi đem xác Dế Choắt đến chôn vào một vùng cỏ bùm tum. Tôi đắp thành nấm mộ to. Tôi đứng lặng giờ lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên”.
Trả lời câu 2 (trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đối chiếu với văn bản để điền vào vở cho chính xác.
Lời giải chi tiết:
Trả lời câu 3 (trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc lại văn bản và liệt kê các chi tiết thể hiện các đặc điểm trên.
Lời giải chi tiết:
Trả lời câu 4 (trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn cuối và trả lời.
Lời giải chi tiết:
- Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra cho mình là: không nên hung hăng bậy bạ, hành động thiếu suy nghĩ.
- Việc tác giả sử dụng ngôi kể thứ nhất, cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình đã khiến câu chuyện trở nên chân thực, khách quan, nhân vật có thể bộc lộ rõ nhất tâm trạng, cảm xúc của mình khi trải qua.
Trả lời câu 5 (trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Em suy nghĩ xem Dế Mèn có thay đổi bản thân từ khi Dế Choắt qua đời không.
Lời giải chi tiết:
- Có thể xem cái chết của Dế Choắt là một bước ngoặt với Dế Mèn vì qua đó chú đã nhận thức được những sai lầm của bản thân đó là tính kiêu căng, tự phụ. Với mọi người, Dế Mèn đã nhận thức được sự ích kỉ, coi thường người khác.
Trả lời câu 6 (trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Nhớ lại kiến thức truyện đồng thoại, từ đó đối chiếu với văn bản này và chỉ ra các dấu hiệu.
Lời giải chi tiết:
Dấu hiệu nhận biết nhận biết Bài học đường đời đầu tiên là truyện đồng thoại:
- Nhân vật là các loài vật đã được nhân hoá: trong văn bản Bài học đường đời đầu tiên có các nhân vật là Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc, chị Cào Cào.
- Thể hiện đặc điểm sinh hoạt của loài vật như ngoại hình của Dế Mèn được miêu tả bằng những chi tiết đặc trưng cho loài dế (râu, đôi càng, đôi cánh, đầu, cái răng đen), hành động của Dế Mèn như đạp phanh phách lên ngọn cỏ, đào hang… Qua những đặc điểm đó cũng thể hiện đặc điểm của con người được thể hiện ở tính cách của Dế Mèn như tự tin, trẻ trung, yêu đời nhưng cũng vô cùng xốc nổi, kiêu căng, coi thường người khác.
Trả lời câu 7 (trang 89 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phương pháp giải:
Đây là câu hỏi mở, em suy nghĩ dựa trên hiểu biết của bản thân và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
- Truyện của Dế Mèn khiến em hiểu vì Dế Mèn mới lớn, sống trong một thế giới nhỏ bé, quanh quẩn gồm những người hiền lành nên đã lầm tưởng sự ngông cuồng là tài ba của mình, có thái độ kiêu căng, tự phụ, xốc nổi. Đây cũng là những lỗi lầm dễ mắc phải ở những người tuổi mới lớn vì họ chưa có nhiều hiểu biết về cuộc đời.
- Trước những lỗi lầm, chúng ta phải biết nhận ra và sửa chữa những sai lầm mà mình mắc phải, phải tự trọng, biết nghiêm khắc trước những thiếu xót của mình.
