I. Vua sai viên quan đi tìm người tài
- Vua sai viên quan tìm người tài giỏi ra giúp nước
- Viên quan: đi khắp nơi, ra những câu đố oái oăm nhưng chưa tìm thấy người nào lỗi lạc
→ Vị vua anh minh, viên quan tận tụy.
II. Những thử thách đối với cậu bé
- Lần thử thách thứ nhất:
+ Hoàn cảnh: hai cha con em bé đang cày ruộng
+ Viên quan hỏi: Trâu của lão một ngày cày được mấy đường?
+ Em bé: hỏi vặn lại viên quan – ngựa của ông một ngày đi được mấy bước
→ Cách giải bất ngờ, lí thú. Em bé không lúng túng mà đẩy thế bị động sang người đưa ra câu đố. Câu trả lời của em bé khiến viên quan bất ngờ, sửng sốt và phát hiện ra người tài
- Lần thử thách thứ hai:
+ Vua ra câu đố dưới dạng hình thức mệnh lệnh và tính chất nghiêm trọng “nếu không thì cả làng phải chịu tội”
+ Câu đố của vua hết sức vô lí: nuôi ba con trâu đực đẻ thành chín con
+ Em bé đã tìm cách đối diện với vua, đưa vua và quần thần vào bẫy của mình để vua tự nói ra sự vô lí trong câu đố của vua
- Lần thử thách thứ ba:
+ Vua ra lệnh cho hai cha con, từ một con chim sẻ làm thành ba mâm cỗ
+ Em bé giải đố bằng cách đưa một cái kim may bảo nhà vua rèn thành cái dao
+ Vua phục tài và ban thưởng rất hậu
- Lần thử thách thứ tư:
+ Sứ thần nước ngoài ra câu đố: xỏ sợi chỉ qua mình con ốc xoắn
+ Tính chất nghiêm trọng, liên quan đến vận mệnh quốc gia
+ Triều đình nước Nam phải giải đố
→ Vua, quan lúng túng, lo lắng, bất lực
+ Em bé giải đố bằng kinh nghiệm dân gian một cách dễ dàng
→ Tính chất câu đố ngày một oái oăm, người ra câu đố ngày một cao hơn, điều đó làm tăng thêm sự thông minh, tài trí của em bé.
=> Vua phong em bé làm trạng nguyên và xây dinh thự ở bên cạnh hoàng cung cho em bé để tiện hỏi han.
III. Ý nghĩa truyện
- Câu chuyện cổ tích Em bé thông minh đề cao phẩm chất trí tuệ của con người, cụ thể là người lao động nghèo. Đó là trí thông minh được đúc rút từ hiện thực cuộc sống vô cùng phong phú, qua những kinh nghiệm được tích lũy từ lao động sản xuất.
- Câu chuyện đã đem lại tiếng cười hồn nhiên vui vẻ.
- Thể hiện ước nguyện của người lao động: Mong muốn có người tài giỏi giúp ích cho đất nước
