Câu 1 trang 78 SGK Ngữ văn 12 tập 2
Phát hiện thứ nhất của Phùng là phát hiện đầy thơ mộng về chiếc thuyền ngoài xa trên biển sớm mờ sương:
+ Vẻ đẹp lãng mạn, đậm chất hội họa: bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ với màu sắc bầu sương mù trắng như sữa…ánh mắt trời chiếu vào, hình ảnh chấm phá với vài bóng người…một con dơi.
+ Vẻ đẹp hài hòa, toàn bích: từ đường nét đến ánh sáng…bóp thắt vào.
+ Cảm nhận và đánh giá của Phùng: cảnh “đắt” trời cho, vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích, cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh…
+ Tâm trạng và thức nhận của Phùng: xúc động tột độ (bối rối, trái tim như có cái gì bóp thắt vào), khám phá thấy chân lí của sự toàn thiện, cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn, cái đẹp chính là đạo đức; tận hưởng niềm hạnh phúc tràn ngập tâm hồn.
→ Phát hiện tuyệt vời về cái đẹp khiến Phùng có được những rung động, khám phá sâu sắc trong tâm hồn nghệ sĩ:
Câu 2 trang 78 SGK Ngữ văn 12 tập 2
Phát hiện thứ hai của Phùng khi chiếc thuyền lại gần:
+ Phát hiện đầy nghịch lí:
- Vẻ đẹp ngoại cảnh tuyệt đỉnh ban đầu >< cảnh nghèo khổ, nheo nhóc, rách rưới, xấu xí của gia đình hàng chài.
- Phát hiện cái đẹp chính là đạo đức trong phát hiện một >< cảnh chồng đánh vợ, bố con xô xát ở phát hiện hai.
- Người đàn ông thô lỗ, tàn bạo (trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà…) >< người đàn bà cam chịu, nhẫn nhục (không kêu một tiếng, không chống trả, cũng không tìm cách chạy trốn).
+ Phản ứng, thái độ của nhân vật Phùng:
- Kinh ngạc, trong mấy phút đầu cứ đứng há mồm ra mà nhìn.
- Vứt chiếc máy ảnh, chạy nhào tới định can thiệp giúp người đàn bà.
- Ngơ ngác, bần thần khi chiếc thuyền cùng gia đình hàng chài đi mất.
Câu 3 trang 78 SGK Ngữ văn 12 tập 2
Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án nói lên nhiều điều phải suy ngẫm:
+ Câu chuyện của người đàn bà:
- Bất chấp việc bị chồng hành hạ đã lâu, năm ngày một trận nặng ba ngày một trận nhẹ nhưng người đàn bà van xin tòa đừng bắt chị bỏ chồng.
- Chị kể lại cuộc đời nhiều thiệt thòi, đau khổ của mình: vì xấu xí không có ai lấy, chị có mang với anh con nhà thuyền chài hiền lành, cục mịch àcuộc sống gia đình vô cùng khốn khổ, đông con, thuyền chật, đói khátàngười chồng thường xuyên đánh đập nhưng chị vẫn chấp nhận vì thương con.
+ Những điều rút ra từ câu chuyện trên:
- Câu chuyện bi kịch gia đình tàn của người đàn bà là hiện thực khó khăn con người phải đối mặt hàng ngày, hàng giờ trong cuộc sống ngoài kia. Nó không hề thi vị, dễ chịu như phát hiện ngọt ngào về cái đẹp thuần túy mà Phùng trải nghiệm.
- Người đàn bà tưởng chừng cam chịu, ngu dốt, yếu đuối hóa ra lại l người bản lĩnh, thấu hiểu lẽ đời, giàu đức hi sinh và sống cho con chứ không sống cho mình.
- Không thể nhìn đời, nhìn người một cách giản đơn, dễ dãi mà phải có cái nhìn đa chiều đa diện để hiểu đúng bản chất của đối tượng và phát hiện những vẻ đẹp tiềm ẩn sâu xa sau lớp vẻ ngoài xù xì, thô nhám của cuộc sống.
Câu 4 trang 78 SGK Ngữ văn 12 tập 2
Cảm nghĩ về các nhân vật:
+ Người đàn bà vùng biển:
- Người phụ nữ vô danh đại diện cho biết bao người phụ nữ lao động nghèo khổ khác.
- Cuộc đời nhiều thiệt thòi bất hạnh, chịu đựng đau đớn cả về thể xác và tinh thần.
- Vẻ đẹp khuất lấp bên trong vẻ ngoài xấu xí, sợ sệt, nhẫn nhục: tình yêu thương con vô bờ bến, đức hi sinh cao cả, thấu hiểu cho người chồng vũ phu nhưng khốn khổ, trân trọng những hạnh phúc nhỏ nhoi trong cuộc sống đói khổ triền miên.
+ Người đàn ông hàng chài:
- Vừa là thủ phạm gây ra đau thương cho vợ con nhưng lại là nạn nhân thê thảm của đói nghèo, cuộc sống khốn khổ đã biến một anh thuyền chài hiền lành trở thành người chồng độc ác, vũ phu.
- Là chỗ dựa về sức lực cho vợ con trên biển cả nhưng kì thực chỗ dựa trong gia đình lại là người vợ khốn khổ mà ông vẫn thường đánh đập .
- Là minh chứng của quy luật hoàn cảnh làm nảy sinh tính cách.
+ Chị em thằng Phác:
- Những nạn nhân đáng thương của một bi kịch gia đình: đói khát và bạo hành.
- Tình thương mẹ sâu sắc nhưng còn bồng bột: Phác đánh trả lại bố để bảo vệ mẹ, người chị vật lộn để tước con dao khỏi tay em trai…
+ Nghệ sĩ Phùng:
- Người nghệ sĩ – chiến sĩ chân chính: căm ghét bất công, sẵn sàng can thiệp dẹp bỏ chuyện bất bình (chuyện gia đình người đàn bà hàng chài); có những phát hiện đắt giá và những rung động nhạy cảm đầy nghệ sĩ về cái đẹp.
- Trước cuộc trò chuyện với người đàn bà, Phùng nhìn đời nhìn nghệ thuật một cách giản đơn nhưng sau đó anh rút ra cho mình bài học phải có cái nhìn đa chiều đa diện để thấu hiểu đúng bản chất của cuộc sống, phải đặt nghệ thuật giữa cuộc đời.
Câu 5 trang 78 SGK Ngữ văn 12 tập 2
Cốt truyện độc đáo được xây dựng trên những phát hiện liên tục nối tiếp nhau (phát hiện vẻ đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh khi chiếc thuyền ở xa, phát hiện cảnh tàn khốc của gia đình hàng chài khi chiếc thuyền lại gần, phát hiện vẻ đẹp khuất lấp của người đàn bà qua cuộc trò chuyện ở tòa án). Đó là những tình huống mang tính nhận thức, chiêm nghiệm vừa phản ánh được cốt truyện vừa bày tỏ được triết lí nhân sinh của nhà văn.
Câu 6 trang 78 SGK Ngữ văn 12 tập 2
Nhận xét, đánh giá về ngôn ngữ trong tác phẩm:
+ Người kể chuyện là nhân vật Phùng nên ngôn ngữ kể chuyện rất khách quan, tự nhiên, chân thực. Ngôn ngữ ấy vừa giàu sức thuyết phục, tính khám phá qua điểm nhìn sắc sảo của Phùng vừa giúp nhà văn bày tỏ tư tưởng của mình.
+ Ngôn ngữ nhân vật: sống động, tự nhiên phù hợp với tính cách và đặc điểm của từng nhân vật.
