1. Tìm hiểu chung
a. Xuất xứ
- In trong tập Quê mẹ, xuất bản năm 1941, thuộc thể loại hồi ký: ghi lại những kỷ niệm đẹp của tuổi thơ trong buổi tựu trường.
b. Thể loại: truyện ngắn trữ tình.
c. Bố cục: 3 phần
- Phần 1 (từ đầu… “trên ngọn núi”): Tâm trạng nao nức về kỉ niệm của buổi tựu trường đầu tiên.
- Phần 2 (tiếp… “tôi cũng lấy làm lạ”): Khung cảnh sân trường làng Mĩ Lí ngày khai trường.
- Phần 3 (phần còn lại) Cảm xúc nhân vật "tôi" khi vào lớp.
2. Giá trị nội dung và nghệ thuật
a. Giá trị nội dung
Tái hiện tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ, kỉ niệm trong sáng tuổi học trò của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên.
b. Giá trị nghệ thuật
- Tình huống truyện độc đáo: ngày đầu tiên đi học.
- Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa các phương thức: tự sự, miêu tả và biểu cảm.
- Truyện cấu tạo theo dòng hồi tưởng: từ hiện tại nhớ về quá khứ.
- Hình ảnh được miêu tả đặc sắc, giàu sức gợi hình, gợi cảm.
- Giọng điệu trữ tình, trong sáng.
- Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so sánh độc đáo ghi lại dòng liên tưởng, hồi tưởng của nhân vật tôi.
