1. Lý thuyết
- Dàn ý cho bài văn tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm là dàn ý của bài văn tự sự có bố cục ba phần (Mở bài, Thân bài và Kết bài). Tuy vậy, trong từng phần, cần đưa vào các nội dung miêu tả và biểu cảm để dàn ý được hoàn chỉnh hơn.
2. Ví dụ
Phân tích chi tiết cảnh đánh nhau với cối xay gió của Đôn Ki-hô-tê
a. Mở Bài
- Giới thiệu sơ lược tác giả, tác phẩm.
- Một trong những cảnh ấn tượng và đáng nhớ nhất của tác phẩm là cảnh Đôn Ki-hô-tê đánh nhau với cối xay gió.
b. Thân Bài
* Trong trận chiến:
- Đôn Ki-hô-tê hoang tưởng cho rằng cối xay gió, là kẻ thù, là những kẻ khổng lồ cần tiêu diệt.
- Không nghe lời can gián giải thích của Xan-chô mà cứ thế xông vào cối xay gió, vừa phát ra những lời đe dọa như một hiệp sĩ => Bảo thủ đến cùng cực.
=> Dù mắc chứng hoang tưởng nặng nhưng ta cũng nhận thấy được tinh thần thiện chiến, dũng cảm, lòng tự tin của Đôn Ki-hô-tê, chắc hẳn rằng ông ta đã có một ước mơ thật đẹp về việc thực thi công bằng.
* Sau khi thua trận:
- Đôn Ki-hô-tê đã phải gánh chịu hậu quả vô cùng đau đớn: "ngọn giáo gãy tan tành, kéo theo cả ngựa và người văng ra xa". => Đôn Ki-hô-tê cũng thật đáng thương, tội nghiệp.
- Cú ngã trời giáng khiến ông ta không thể nào động đậy được, thế nhưng nghe Xan-chô Pan-xa xót xa, trách cứ, ông ta lại lập tức phản biện bằng lý lẽ của một hiệp sĩ rằng "chuyện chinh chiến thường biến hóa khôn lường chứ không như những chuyện khác".
=> Đôn Ki-hô-tê là người có suy nghĩ hoang tưởng, hoang đường, dẫn tới những hành động điên rồ, ngược lại bác nông dân Xan-chô Pan-xa lại là người có nhận thức thực tế và tỉnh táo.
* Trên đường tiếp tục cuộc phiêu lưu:
- Những sự kiện nhỏ diễn ra trong đời sống hằng ngày lại càng làm ta nhận thức rõ tính cách của từng nhân vật, cũng như sự đối lập của cả hai.
=> Các yếu tố miêu tả và biểu cảm được đan xen qua mỗi lần chiến đấu.
c. Kết Bài
- Hai nhân vật trong câu chuyện được dựng lên từ những hình tượng hoàn toàn đối lập, Đôn Ki-hô-tê tuy ảo tưởng và điên rồ nhưng lại có những phẩm chất đáng quý, còn Xan-chô tuy tỉnh táo, tốt bụng nhưng lại hướng về những thứ tầm thường, không có hoài bão ước mơ.
- Phát biểu cảm nghĩ về những hành động điên rồ của nhân vật, qua đó nói lên những tính cách của nhân vật trong truyện.
