1. Lý thuyết
- Các vế của câu ghép có quan hệ ý nghĩa với nhau khá chặt chẽ. Những quan hệ thường gặp là:
+ Quan hệ nguyên nhân
+ Quan hệ điều kiện (giả thiết)
+ Quan hệ tương phản
+ Quan hệ tăng tiến
+ Quan hệ lựa chọn
+ Quan hệ bổ sung
+ Quan hệ tiếp nối
+ Quan hệ đồng thời
+ Quan hệ giải thích.
- Mỗi quan hệ thường được đánh dấu bằng những quan hệ từ, cặp quan hệ từ hoặc cặp từ hô ứng nhất định. Tuy nhiên, để nhận biết chính xác quan hệ ý nghĩa giữa các vế câu, trong nhiều trường hợp, ta phải dựa vào văn cảnh hoặc hoàn cảnh giao tiếp.
2. Ví dụ
+ Quan hệ nguyên nhân:
Hôm nay tôi không thể đi cùng bạn được vì trời đang mưa rất to.
+ Quan hệ điều kiện (giả thiết):
Nếu đạt giả trong kì thi này, mẹ sẽ thưởng cho tớ một chiếc xe đạp.
+ Quan hệ tương phản:
Tuy bị ốm nhưng Nga vẫn đến trường học với các bạn.
+ Quan hệ tăng tiến:
Mưa càng to, lũ càng dâng cao.
+ Quan hệ lựa chọn:
Bạn thích màu xanh hay màu vàng?
+ Quan hệ bổ sung:
Bạn Chi không những vẽ đẹp mà bạn còn hát rất hay.
+ Quan hệ tiếp nối:
Tôi vừa về đến nhà thì em tôi lại xách cặp đi học.
+ Quan hệ đồng thời:
Chẳng những học giỏi, mà Tuấn còn rất tốt bụng với các bạn trong lớp.
+ Quan hệ giải thích:
Em rửa bát nhanh lên, mẹ sắp về rồi đấy!
