Câu 1 (trang 110, SGK KNTT Ngữ văn 7, tập 1)
Đề bài: Mạch cảm xúc của tác giả được khơi dậy qua sự hồi tưởng về không gian. Tìm chi tiết miêu tả không gian đặc trưng của mùa xuân Hà Nội (vào đầu tháng Giêng và sau rằm tháng Giêng) và chi tiết miêu tả không gian gia đình
Phương pháp giải:
Em đọc lại văn bản để nhận thấy được khung cảnh không gian đặc trưng của mùa xuân Hà Nội và không gian gia đình
Lời giải chi tiết:
- Những chi tiết miêu tả không gian Hà Nội vào mùa xuân khoảng đầu tháng Giêng: mưa riêu riêu; gió lành lạnh; tiếng nhan kêu trong đêm xanh; tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa; câu hát huê tình, đất trời mang mang; đường sá không còn lầy lội nữa; cái rét ngọt ngào, chớ không còn tê buốt căm căm nữa;...
- Những chi tiết miêu tả không gian Hà Nội vào mùa xuân sau rằm tháng Giêng: đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông, đầu Giêng, nhưng trái lại lại nức một mùi hương man mác; mưa xuân bắt đầu thay thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ; bầu trời đã có những vệt xanh tươi; đã có hoa thiên lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa; nền trời trong có những làn sáng hồng;… Đặc biệt, khung cảnh đêm trăng tháng giêng trong rét ngọt đầu năm được miêu tả giàu sức gợi: đêm xanh biêng biếc, có mưa dây, nhìn rõ từng cánh sếu aby, trời vẫn rét một cách tình tứ nên thơ, có những đêm không mưa, trời sáng lung linh như ngọc…
- Chi tiết miêu tả không gian gia đình: nhang trầm, đèn nến, bầu không khí gia đình đoàn tụ êm đềm, trên kính dưới nhường, bàn thờ Phật, bàn thờ Thánh, bàn thờ Tổ tiên. Không gian ấy chuyển dịch về với sinh hoạt đời thường êm đềm sau Tết: bữa cơm giản dị có cà om với thịt thăn điểm những lá tía tô thái nhỏ hay bát canh trứng cua vắt chanh…
Câu 2 (trang 110, SGK KNTT Ngữ văn 7, tập 1)
Đề bài: Trong cái rét ngọt đầu xuân, sức sống của thiên nhiên và con người được khơi dậy như thế nào?
Phương pháp giải:
Em đọc lại văn bản để trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Trong cái rét ngọt mùa xuân, sức sống của thiên nhiên và con người đều được trỗi dậy:
+ Thiên nhiên: rạo rực nhựa sống trong cành mai, gốc đào, chồi mận ở ngoài vườn; đồi núi chuyển mình, sông hồ rung động; sông xanh, núi tím; máu cũng căng lên trong lộc của loài nai; mầm nôn của cây cối, nằm im mãi không chịu được, phải trỗi ra thành những cái lá nhỏ;…
=> Thiên nhiên căng tràn sức sống
+ Con người: nghe như lòng mình say sưa một cái gì đó – có lẽ là sự sống; nhựa sống ở trong người căng lên; tim người ta dường như cũng trẻ hơn ra, đập mạnh hơn; “sống” lại và thèm khát yêu thương, thấy ai cũng muốn yêu thương; trong lòng như có không biết bao nhiêu là hoa mới nở, bướm ra ràng mở hội liên hoan; cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa
=> Con người cũng tràn đầy sự tươi mới, tràn đầy sức sống
Câu 3 (trang 110, SGK KNTT Ngữ văn 7, tập 1)
Đề bài: Nêu nhận xét của em về cách tác giả diễn tả cảm giác của lòng mình khi mùa xuân đến
Phương pháp giải:
Đọc lại cách diễn tả cảm giác của tác giả để nhận xét được sự đặc biệt
Lời giải chi tiết:
- Tác giả bộc lộ trực tiếp tình cảm của mình với mùa xuân, với thiên nhiên: “Tôi sông xanh, núi tím; tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần….”
- Tác giả đã diễn tả lòng mình, cảm nhận của bản thân mình qua hàng loạt những hình ảnh so sánh:
+ “thấy một cái thú giang hồ êm ái như nhung”
+ Liên tưởng thú vị: “Nhựa sống trong người căng lên như máu cũng căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối, nằm im mãi không chịu được, phải trỗi ra thành các lá nhỏ lí tí giơ tay vẫy những cặp uyên ương đứng cạnh”.
+ Liên tưởng đặc sắc: “Y như những con vật phải nằm thu mình một nơi trốn rét thấy nắng ấm trở về thì lại bò ra để nhảy nhót kiếm ăn”
- Sử dụng hàng loạt những động từ mạnh: phát điên lên, không chịu được, “sống” lại,….
Câu 4 (trang 110, SGK KNTT Ngữ văn 7, tập 1)
Đề bài: Tác giả đã triển khai bài tùy bút theo mạch chủ đề về mùa xuân bắt đầu từ “ai cũng chuộng mùa xuân” như thế nào?
Phương pháp giải:
Em đọc lại văn bản để trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
- Bố cục bài tùy bút được triển khai theo một cảm hứng chủ đạo: cảm hứng về mùa xuân
- Chủ để của văn bản được nêu từ câu mở đầu: “ai cũng chuộng mùa xuân”
- Lí lẽ và dẫn chứng:
+ Lí lẽ: Ai bảo đươc non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được hai người mê luyến mùa xuân.
+ Dẫn chứng là những “phỏng đoán” đầy tính chủ quan dưới dạng câu hỏi đồng thời là câu trả lời cho các nhân vật tưởng tượng: em gái, chàng trai, thiếu phụ
- Tác giả lấy chính những trải nghiệm của mình về mùa xuân – “mùa xuân của tôi” để chứng minh lời khẳng định trên. Những cảm nhận về mùa xuân được soi chiếu qua tình yêu sâu nặng với quê nhà. Ai cũng chuộng mùa xuân, nhất là mùa xuân lại gắn với những kỉ niệm, hồi ức gần gũi, chan chứa yêu thương
Câu 5 (trang 110, SGK KNTT Ngữ văn 7, tập 1)
Đề bài: Trong đoạn trích, khi nói về mùa xuân, tác giả dùng các cụm từ như mùa xuân của tôi, mùa xuân thần thánh của tôi, mùa xuân của Hà Nội thân yêu. Cách viết này cho em hiểu điều gì về cuộc sống và tình cảm riêng của người viết?
Phương pháp giải:
Qua các cụm từ được tác giả sử dụng, em nhận xét về tình cảm của người viết
Lời giải chi tiết:
Cách Vũ Bằng viết “mùa xuân thần thánh của tôi” cho thấy những kỉ niệm của ông với quê nhà; cách viết “mùa xuân thần thánh của tôi” thì cho thấy mùa xuân quê hương có ý nghĩa như thế nào với riêng người viết; cách viết “mùa xuân của Hà Nội thân yêu” cho thấy sự gắn bó sâu nặng của tác giả – người con xa quê – với quê nhà.
Câu 6 (trang 110, SGK KNTT Ngữ văn 7, tập 1)
Đề bài: Chọn một câu văn cho thấy lời văn của bài tùy bút như lời trò chuyện tâm tình. Theo em, đặc điểm đó của lời văn có tác động như thế nào đến cảm nhận của người đọc?
Phương pháp giải:
Em đọc lại văn bản để chọn câu văn mang giọng điệu tâm tình, từ đó em nhận xét tác động của câu văn đến cảm nhận của người đọc
Lời giải chi tiết:
Câu văn như lời trò chuyện tâm tình: “Em yêu mùa xuân có phải vì nghe thấy rạo rực nhựa sống trong cành mai, gốc đào, chồi mận ở ngoài vườn?”.
=> Lời văn khiến người đọc hình dung tác giả đang trò chuyện với một cô gái bên cửa sổ về cảnh sắc thiên nhiên mùa xuân đến với hàng loạt những loài cây đang đâm chồi nảy lộc.
