Soạn bài Tập làm một bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ

(Trang 48, SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Đề bài: Thế giới xung quanh ta thật đẹp và có biết bao điều thú vị khiến ta mong muốn được lưu giữ lại. Những bức tranh, bức ảnh, bản nhạc, trang văn và cả những vần thơ có thể giúp ta thực hiện điều đó. Ở phần Đọc, em đã được làm quen với những bài thơ bốn chữ và năm chữ, nhận biết được những đặc điểm cơ bản của các thể thơ này. Hãy vận dụng những hiểu biết đó để tập làm một bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ về một sự vật, cảnh sắc, câu chuyện,... khơi gợi trong em nhiều cảm hứng nhất.

Phương pháp giải:

- Xác định đề tài và cảm xúc.

- Tìm hình ảnh để biểu đạt cảm xúc.

- Tập gieo vần

Lời giải chi tiết:

1. Khởi động

a. Xác định đề tài và cảm xúc

- Có thể chọn bất cứ đề tài nào mà em yêu thích như nhà trường, gia đình, thiên

nhiên, quê hương, đất nước,... và ghi lại tình cảm, cảm xúc về đối tượng được nói đến.

b. Tìm hình ảnh để biểu đạt cảm xúc

- Sau khi đã xác định được đề tài và tình cảm, cảm xúc, em hãy tìm hình ảnh để

thể hiện cảm xúc đó. 

- Liên tưởng, tưởng tượng, kết nối sự vật, hiện tượng trong mối quan hệ với nhau và với con người để mạch cảm xúc, suy nghĩ được thể hiện và phát triển một cách tự nhiên. 

- Thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của mình về sự vật, hiện tượng đó, chẳng hạn niềm

xúc động trước sự mong manh của áng mây trước gió, suy ngẫm về vòng tuần hoàn

của các hiện tượng thiên nhiên,...

c. Tập gieo vần

Chọn thể thơ bốn chữ hoặc năm chữ và tìm vần thích hợp. Ví dụ:

- Vần liền:

Ai là bạn gió

Mà gió đi tìm

Bay theo cánh chim

Lùa trong tán lá

Gió nhớ bạn quá

Nên gõ cửa hoài.

(Theo Ngân Hà, Bạn của gió)

- Vần cách:

Nhà trẻ con đã quen

Không còn hờn khóc nữa

Nhưng cứ độ tan tầm

Con lại ra đứng cửa

Mong mẹ và mong bố

Mắt nhìn về phố đông

Ôi tấm lòng thơ nhỏ

Đã thuộc giờ ngóng trông

Thành phố rộng mênh mông

Bao la chiều gió thổi

Ở cuối con đường kia

Có con đang đứng đợi.

(Theo Lưu Quang Vũ, Buổi chiều đón con)

- Vần hỗn hợp:

Mặt trời thổi lửa

Sông biển bốc hơi

Hơi bay cao vút

Thành mây lưng đồi

Mây hồng nhẹ trôi

Mây xanh đằm thắm

Dịu dàng mây trắng

Thẩn thơ mây vàng

Mây đen lang thang

Thân mình nặng trĩu

Gió trêu tí xíu

Đã vội khóc oà.

(Theo Hoàng Lựu, Mây khóc)

2. Thực hành viết

- Suy nghĩ về đề tài mà em đã chọn: hình dung trong tâm trí các hình ảnh nổi bật, từng để lại cho em ấn tượng sâu đậm; xác định tình cảm, cảm xúc của em về đối tượng; lựa chọn những từ ngữ phù hợp nhất với hình ảnh và tình cảm, cảm xúc.

- Những dòng tiếp theo có thể triển khai cụ thể hơn, chẳng hạn miêu tả chi tiết các đặc điểm của đối tượng, kể về đối tượng; có thể diễn đạt dưới hình thức tâm tình, trò chuyện với đối tượng,

- Sử dụng những từ ngữ biểu đạt cảm xúc; sử dụng từ láy và những biện pháp tu từ như so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, điệp ngữ,...

- Có thể kết thúc bài thơ theo nhiều cách khác nhau tạo những dòng thơ có hình ảnh ấn tượng, nêu cảm nghĩ của mình về sự vật, hiện tượng,... để tạo dư âm trong người đọc.

3. Chỉnh sửa

Sau khi đã hoàn thành, em hãy đọc lại thật kĩ bài thơ. Hãy kiểm tra xem bài thơ em

vừa làm đã đáp ứng được các yêu cầu chung của bài thơ bốn chữ hoặc năm chữ chưa.

Có thể theo gợi ý sau: