Phương pháp giải bài tập thủy phân este đơn giản

Bài viết trình bày về các dạng bài tập thủy phân este trong dung dịch NaOH, KOH và HCl, sử dụng định luật bảo toàn khối lượng, bảo toàn nguyên tố

A. LÝ THUYẾT CẦN NHỚ

1. Thủy phân trong môi trường axit (H+)

RCOOR’ + HOH $\overset {{H^+}} \leftrightarrows $  RCOOH + R’OH

Nx: Phản ứng là phản ứng thuận nghịch (2 chiều) và không hoàn toàn (H< 100%)

2. Thủy phân trong môi trường kiềm (OH-) – còn gọi là phản ứng xà phòng hóa

RCOOR’ + NaOH $\xrightarrow{{{t^o}}}$ RCOONa + R’OH

Nx: Phản ứng là phản ứng 1 chiều

B. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP

RCOOR’ + NaOH $\xrightarrow{{{t^o}}}$  RCOONa + R’OH

- Thủy phân este đơn chức (trừ este của phenol): n este = n kiềm = n muối = n ancol

- Khi cô cạn dung dịch:

            + Phần hơi: R’OH và H2O

            + Phần chất rắn khan: Muối và NaOH dư

- Một số phương pháp thường sử dụng giải bài tập:

+ Bảo toàn nguyên tố:

            nOH(NaOH) = nOH(R’OH); nNa(NaOH) = nNa( RCOONa);...

+ Bảo toàn khối lượng:

meste + mddkiềm = mdd sau pư

meste + mkiềm = mchất rắn  + mancol

meste + mNaOH pư = mchất rắn + mancol (mchất rắn = mMuối  hoặc  mchất rắn = mMuối + mkiềm dư (nếu có))

+ Tăng giảm khối lượng:

$\left\{ \begin{gathered}\Delta m = {m_{Na}}\,\, - {m_{R'}} \hfill \\{n_{RCOOR'}} = {n_{RCOONa}} = \frac{{\Delta m}}{{{M_{Na}} - {M_{R'}}}} \hfill \\\end{gathered}  \right.$

+ Phương pháp trung bình thường được dùng cho bài toán hỗn hợp este

- Khi thủy phân bằng NaOH: m muối> meste => MR’ < MNa => Este có dạng RCOOCH3

Khi thủy phân bằng KOH: m muối> meste => MR’ < MK => Este có dạng RCOOCH3 hoặc RCOOC2H5

- Khi thủy phân este thu được sản phẩm X và Y ; từ X có thể điều chế trực tiếp ra Y

=> Số C trong X = Số C trong Y trừ trường hợp đặc biệt

$\begin{gathered}C{H_3}COOC{H_3} \to {\text{ }}C{H_3}COOH{\text{ }} + {\text{ }}C{H_3}OH \hfill \\C{H_3}OH + CO\xrightarrow{{Xt,{t^o}}}C{H_3}COOH \hfill \\\end{gathered} $

Câu hỏi trong bài