Một không khí thiêng liêng được thể hiện qua sự im lặng gần như tuyệt đối của không gian căn phòng nơi Phăng tin chết. Đồng thời sự thiêng liêng đó cũng được thể hiện qua các hành vi của Giăng Van-giăng trong tư thế ngồi, nét mặt, dáng điệu. Ngay cả Gia-ve cũng không dám làm gì khi đó và bà xơ Xem- pli-xơ cũng chỉ là chứng nhân bất động. Mọi hoạt động lúc đó gắn liền với Giăng Van-giăng, song cũng không ồn ào mà hết sức lặng Ịẽ, ngay cả khi nói với người đã chết thì âm thanh ở đây cũng chỉ đủ mức cho hai người nghe, cũng chỉ là thì thầm. Đây là một kiểu không gian đặc trưng khác thường mà nghệ thuật lãng mạn thường quan tâm khai thác và xây dựng.
Trước hết, cái đẹp phi thường được thể hiện qua lời kể của nhà văn:
Các câu hỏi liên tiếp được đưa ra đầy nghi vấn, càng không hề có chút gì mỉa mai. Các câu hỏi đó đều được giải đáp bằng chi tiết bà xơ Xem-pli-xơ, người độc nhất chứng kiến ấy, là người đã trông thấy một nụ cười không sao tả được hiện trên đôi môi nhợt nhạt. Có thể coi đây là một thực tế vô lí. Song, tác giả đã nhấn mạnh là bà xơ Xem- pli-xơ không bao giờ biết nói dối, bà chỉ nói sự thật, sự thật của mắt thấy tai nghe.
Đọc câu văn có những ảo tưởng cảm động, có thể là những sự thực cao cả, ta thấy đưa ra cách lí giải hợp lí ở đây cần chú ý là không chỉ có nụ cười trên môi mà còn có cả nụ cười trong đôi mắt xa xăm, đầy ngỡ ngàng của Phăng-tin nữa. Tất nhiên đây là đôi mắt của người đã chết, song trong không gian thiêng liêng ấy, qua cách nhìn của bà xơ, cái ảo tưởng này có thể giải thích được.
Tiếp đó là các hành vi mà Giăng Van-giăng thực hiện với người đã khuất. Các động tác sửa soạn lại tư thế cuối cùng cho Phăng-tin của Giăng Van-giăng. So sánh các động tác ấy với động tác của người mẹ chăm con, người đọc hiểu thêm tình người sâu sắc của ông. Các động tác của Giăng Van-giăng chậm rãi, không gấp gáp mà tuần tự để đi tới động tác cuối cùng: Rồi ông vuốt mắt cho chị . Điều gì đã xảy ra? “Lúc ấy gương mặt Phăng-tin như sáng rỡ lên một cách lạ thường. Đây cũng là biểu hiện độc đáo của nghệ thuật lãng mạn, hướng tới cái khác thương, phi thường trong hoàn cảnh khác thường.
Động tác Giăng Van-giăng quỳ xuống trước bàn tay buông thõng ngoài giường của Phăng-tin cũng rất đặc biệt: Giăng Van-giăng quỳ trước bàn tay người phụ nữ vốn đã phải làm cái nghề bán thân nuôi miệng ấy ta thấy sự khác biệt giữa hai cách nhìn về con người này: một của Giăng Van-giăng, một của Gia-ve. Và từ đó ta thấy rõ tình cảm nhân đạo, tình người bao la của tác giả. Các động tác ở đây cũng nhẹ nhàng, tình cảm và tuần tự. Động tác cuối cùng của Giăng Van-giăng là đặt vào bàn tay ấy một nụ hôn.
Đọc câu văn sau đây, ta hiểu thêm quan niệm của tác giả về cái chết: Chết tức là đi vào bầu ánh sáng vĩ đại. Đây cũng là một cách nhìn lãng mạn, không giống như quan niệm bình thường, thể hiện niềm tin bất diệt vào thế giới cái thiện. Cái thiện bao giờ cũng gắn với ánh sáng, cái ác bao giờ cũng gắn với bóng tối.
loigaihay.com
