I. Định hướng viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội
1. Định nghĩa:
Viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội là nêu lên những suy nghĩ và đưa ra được lí lẽ, bằng chứng để làm sáng tỏ ý kiến của người viết về một hiện tượng trong đời sống, hoặc một vấn đề xã hội đặt ra trong tác phẩm văn học.
2. Để viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội, các em cần chú ý:
- Tìm hiểu đề (đọc kĩ đề bài, xác định yêu cầu của đề bài, xác định các thao tác lập luận, xác định phạm vi dẫn chứng của bài viết); xem lại các tác phẩm đã học liên đến vấn đề xã hội đặt ra của đề bài;...
- Xác định các luận điểm, luận cứ trong bài viết, lựa chọn các dẫn chứng tiêu biểu.
- Triển khai bài viết đảm bảo sáng rõ ý kiến và hệ thống luận điểm cấu trúc chặt chẽ; sử dụng các bằng chứng thuyết phục – chính xác, tin cậy, thích hợp, đầy đủ.
- Liên hệ, mở rộng, so sánh với thực tiễn đời sống và suy nghĩ của bản thân.
II. Hướng dẫn quy trình Viết bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội
1. Chuẩn bị
- Đọc kĩ đề bài, xác định yêu cầu của đề: xác định nội dung đề bài, thao tác lập luận, phạm vi dẫn chứng.
- Suy nghĩ về chi tiết, hình ảnh, từ ngữ có thể thêm.
2. Tìm ý và lập dàn ý
- Tìm ý (Đặt và trả lời các câu hỏi)
+ Giải thích vấn đề nghị luận
+ Biểu hiện của hiện tượng đó?
+ Những ưu điểm và hạn chế?
+ Nguyên nhân và giải pháp của hiện tượng đó?
+ Bài học rút ra.
- Lập dàn ý dựa trên việc tìm hiểu tìm ý, sắp xếp theo bố cục 3 phần của bài văn.
+ Mở bài: Giới thiệu/ dẫn dắt vấn đề cần bàn luận.
+ Thân bài: Lần lượt triển khai các vấn đề theo trình tự sau: giới thiệu, giải thích, chứng minh, bình luận và liên hệ với bản thân.
+ Kết bài: Khẳng định và đánh giá lại vấn đề.
3. Viết: Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn hoàn chỉnh.
4. Kiểm tra và chỉnh sửa
- Kiểm tra dàn ý và bài văn:
+ Bài văn lạc ý hay thiếu ý chỗ nào không?
+ Cần thay đổi gì trong nội dung/ cách kể lại không?
- Xác định lỗi cần sửa trong dàn ý/ bài viết.
1. Chuẩn bị
- Đọc kĩ đề bài, xác định yêu cầu của đề: xác định nội dung đề bài, thao tác lập luận, phạm vi dẫn chứng.
- Suy nghĩ về chi tiết, hình ảnh, từ ngữ có thể thêm.
Tìm ý và lập dàn ý
- Tìm ý (Đặt và trả lời các câu hỏi)
+ Giải thích vấn đề nghị luận
+ Biểu hiện của hiện tượng đó?
+ Những ưu điểm và hạn chế?
+ Nguyên nhân và giải pháp của hiện tượng đó?
+ Bài học rút ra.
- Lập dàn ý dựa trên việc tìm hiểu tìm ý, sắp xếp theo bố cục 3 phần của bài văn.
+ Mở bài: Giới thiệu/ dẫn dắt vấn đề cần bàn luận.
+ Thân bài: Lần lượt triển khai các vấn đề theo trình tự sau: giới thiệu, giải thích, chứng minh, bình luận và liên hệ với bản thân.
+ Kết bài: Khẳng định và đánh giá lại vấn đề.
Viết: Dựa vào dàn ý, viết thành bài văn hoàn chỉnh.
Kiểm tra và chỉnh sửa
- Kiểm tra dàn ý và bài văn:
+ Bài văn lạc ý hay thiếu ý chỗ nào không?
+ Cần thay đổi gì trong nội dung/ cách kể lại không?
- Xác định lỗi cần sửa trong dàn ý/ bài viết.
III. Ví dụ
Đề bài: Viết bài văn nghị luận về vấn đề nuôi thú cưng
Bài làm
Trong vài thập kỉ qua, đã có rất nhiều cuộc tranh cãi xoay quanh vấn đề: Có nên nuôi thú cưng? Trong quan điểm của tôi, nên có vật nuôi trong nhà. Dưới đây là một số lí do chứng minh cho việc tại sao chúng ta cần có ít nhất một bé thú cưng trong nhà.
Thú cưng giúp chúng ta cân bằng cảm xúc. Khoa học đã chứng minh các loài vật nuôi (đặc biệt là chó) thường khá nhạy cảm với cảm xúc. Vì vậy rất dễ dàng để chúng có thể phát hiện ra những cảm xúc tiêu cực như buồn, giận,... của con người. Những lúc ấy, thú cưng sẽ thay thế một người bạn tri âm, tri kỉ. Có những vấn đề mà con người khó có thể nói cho một người nào đó vì nhiều lí do cá nhân. Có một con vật lắng nghe, không phán xét những suy nghĩ, hành động của bạn là một cách để bạn giải tỏa căng thẳng và những nỗi buồn. Những cử chỉ âu yếm, vuốt ve của thú cưng có thể mang lại cảm giác an ủi, an toàn cho những rối loạn, bối rối trong lòng con người.
Việc nuôi thú cưng giúp con người có trách nhiệm hơn. Chăm sóc, nuôi dạy thú cưng đòi hỏi sự kiên nhẫn và khoảng thời gian nhất định. Để vật nuôi có thể phát triển một cách toàn diện, chúng ta cần dành nhiều thời gian cho những hoạt động: cho ăn, tắm rửa, vui chơi, dạy dỗ,... chúng. Bởi vì đang nắm trong tay sinh mạng của một loài động vật nên con người có xu hướng có trách nhiệm hơn trong mọi việc. Bạn không thể để một con vật chết đói, chết rét,... vì những hành động vô tâm của bản thân mình được. Hơn nữa, con người sẽ trở nên kiên nhẫn hơn khi dạy dỗ một loài vật sinh hoạt có trật tự. Trước khi vật nuôi hiểu được những điều chúng được dạy, chúng sẽ mất thời gian làm quen và thời gian này sẽ trở nên rất khó khăn với chủ. Chúng phải sai nhiều lần thì mới có thể nhận thức được đâu là hành động đúng để duy trì. Vì vậy, nếu chủ nhân của chúng không kiên nhẫn thì việc huấn luyện sẽ thất bại.
Sức khỏe con bạn sẽ được cải thiện nếu bạn nuôi dạy một loài vật nuôi đúng cách. Ví dụ như khi bạn nuôi một chú chó hay một chú ngựa (những động vật lớn, cần được vận động), bạn sẽ phải vận động nhiều hơn. Hàng ngày, một số thú cưng nhất định cần có thời gian được vận động, đi dạo, chạy nhảy. Để có thể quản lí và bảo vệ chúng, người chủ thường sẽ phải vận động theo nhịp độ của thú cưng. Hơn nữa, các bạn sẽ thức giấc và ăn ngủ điều độ hơn vì các bạn cần giữ cho thú cưng lối sinh hoạt cân bằng. Có thể nghe khó tin nhưng có bài báo khoa học còn đề cập đến việc chó có khả năng phát hiện ung thư ở người. Một đứa trẻ khi được sinh ra và lớn lên cùng động vật cũng sẽ ít có nguy cơ mắc hen suyễn và các bệnh khác hơn những đứa trẻ không tiếp xúc với động vật.
