Câu 1 (trang 70, SGK CD Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Tác giả dân gian đã sử dụng các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu nào để kể lại sự việc “Xúy Vân giả dại”?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ tác phẩm
- Tìm hiểu về đặc điểm của các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu
- Nhận diện các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu trong tác phẩm.
Lời giải chi tiết:
Tác giả dân gian đã sử dụng:
- Lối nói: như nói lệch, vỉa, nói điệu sử rầu, nói.
- Làn điệu: Quá giang, con gà rừng, sắp, sa lệch, hát ngược.
- Vũ điệu: Múa điệu bắt nhện, xe tơ, dệt cửi.
- Chỉ dẫn sân khấu: Đế
Câu 2 (trang 70, SGK CD Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Chỉ ra những lời nói câu hát chỉ dẫn sân khấu chủ yếu thể hiện:
a) Sự “nhập vai” là người bị điên dại của Xúy Vân.
b) Ước mơ về cuộc sống gia đình của nàng.
c) Thực tế cuộc sống của nàng trong gia đình chồng.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ tác phẩm để nắm bắt nội dung của tác phẩm
- Chú ý đến những lời nói, câu hát, chỉ dẫn sân khấu của vở chèo để hiểu và phân tích được diễn biến của tác phẩm.
Lời giải chi tiết:
Những lời nói câu hát chỉ dẫn sân khấu chủ yếu thể hiện:
Câu 3 (trang 70, SGK CD Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Tâm trạng của Xúy Vân được thể hiện như thế nào qua tiếng gọi chờ đò, trong lời hát điệu con gà rừng, trong lời than, lời hát ngược?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ tác phẩm để hiểu và thâu tóm được nội dung văn bản
- Chú ý đến những tiếng gọi chờ đò, trong lời hát điệu con gà rừng, trong lời than, lời hát ngược để thấy được các ẩn ý trong tâm trạng Xúy Vân.
Lời giải chi tiết:
Tâm trạng của Xúy Vân qua tiếng chờ đò, trong điệu hát con gà, trong lời than, lời hát ngược: Nàng day dứt về những việc mình làm, nhưng có khi tự thấy mình đã lỡ làng, dở dang, bẽ bàng:
“Tôi kêu đò, đò nọ không thưa
Tôi càng chờ càng đợi”
Càng trưa chuyến đò, có khi là tâm trạng của người phụ nữ tự thấy mình lạc lõng, cô đơn, vô nghĩa trong gia đình chồng, những nỗi thất vọng trước mâu thuẫn giữa ước mơ hạnh phúc gia đình đầm ấm với thực tế bị chồng xao nhãng, bỏ bê vì mải mê đèn sách. Nàng còn trách duyên trách phận, duyên phận dắt díu, ràng buộc họ với nhau, nhưng khát vọng của họ không gặp nhau. Chính vì thế nàng có cảm thấy ấm ức, cô đơn, quẫn bách, nỗi tủi phận vì những áp lực tứ phía, khó khăn đè lên đôi vai nàng trong khi ấy Xúy Vân không có một người người sẻ chia những điều đó. Những câu nói ngược, đầy những phi lí, nghịch dị khơi gợi về một thực trạng nội tâm xáo trộn, bất ổn, đầy trớ trêu. Xúy Vân dường như rơi vào trạng thái hỗn loạn, điên dại, rối bời, mất phương hướng.
Câu 4 (trang 70, SGK CD Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Phân tích tác dụng của một yếu tố nghệ thuật trong văn bản mà em thấy thể hiện rõ các đặc trưng của sân khấu chèo.
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ tác phẩm để hiểu và thâu tóm được nội dung của văn bản
- Phân tích những yếu tố nghệ thuật của tác phẩm thông qua đặc trưng và ý nghĩa
- Ôn lại và tìm hiểu về những đặc trưng của sân khấu chèo
Lời giải chi tiết:
- Nghệ thuật diễn tả tâm trạng phức tạp của Xúy Vân qua lời hát: Tâm trạng phức tạp của Xuý Vân thể hiện trong mâu thuẫn giữa hình thức bên ngoài với nội dung tâm trạng bên trong.
- Nội dung suy nghĩ, tâm trạng bên trong: Xuý Vân hoàn toàn tỉnh táo, cô luôn day dứt, oán hận, trách móc, cảm thấy cô đơn, lạc lõng...
- Hình thức bên ngoài cô phải đóng vai một người điên, hành động và lời nói giống như người điên dại.
- Nghệ thuật diễn tả: Tác giả đan xen các lời thật, lời điên để thể hiện sự mâu thuẫn trong tâm trạng. Sử dụng các lối nói, làn điệu, vũ điệu, chỉ dẫn sân khấu khác nhau để thể hiện sự thay đổi trong tâm lý, tâm trạng nhân vật.
Câu 5 (trang 70, SGK CD Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Theo em nhân vật Xúy Vân đáng thương hay đáng trách? Vì sao?
Phương pháp giải:
- Đọc kĩ tác phẩm để hiểu và thâu tóm được nội dung của văn bản
- Xem xét vấn đề qua các yếu tố như thời đại, hoàn cảnh và nguyên nhân dẫn đến loạt hành động của nhân vật,
- Hiểu và có đánh giá khách quan đến nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Theo em Xúy Vân đáng thương hơn là đáng trách bởi vì:
- Cuộc hôn nhân của Thúy Vân và Kim Nham là do cha mẹ là sắp đặt vội vàng không hoàn toàn có tình yêu. Khi nàng mới về nhà chồng cũng là một người vợ tốt, người phụ nữ đảm đang, khéo léo, đẹp người đẹp nết.
- Xúy Vân cũng là một cô gái thôn quê bình thường và những ước mơ, khát vọng nhỏ bé giản dị, cụ thể như là một gia đình có vợ có chồng đầm ấm, hạnh phúc, chồng cày vợ cấy, đến mùa lúa chín thì sẽ cùng chồng làm nương, làm ruộng. Nhưng những điều ấy lại không được, chồng và gia đình chồng nàng có mộng công danh, ước mơ đỗ đạt làm quan. Trong lúc lạc lõng nhất thì nàng gặp Trần Phương, cái người mà cô coi như tri kỉ, tri âm, người cảm thông với mình.
- Có thể nói Xúy Vân là người thông minh, khéo léo, đảm đang, khao khát hạnh phúc và dũng cảm tìm đến tình yêu nhưng cô phải giả dại để theo đuổi thứ tình yêu trăng gió ấy và rồi phải trả giá đắt. Khát vọng tình yêu tự do nhưng lại không thể thực hiện được bởi trong xã hội phong kiến, tư tưởng lạc hậu, quan niệm “tam tòng” đã trói buộc số phận người phụ nữ.
Câu 6 (trang 70, SGK CD Ngữ Văn 10, tập một)
Đề bài: Nếu nhân vật Thúy Vân trong vở chèo Kim Nham sống ở thời điểm hiện đại, theo em, nàng có thể chọn cách giải thoát bi kịch của bản thân như thế nào?
Phương pháp giải:
- Đọc và tìm hiểu tác phẩm để hiểu và thâu tóm được nội dung của văn bản
- Chú ý đến sự khác biệt giữa thời đại, chuẩn mực xã hội và hoàn cảnh sống của nhân vật giữa hai thười đại phong kiến – hiện đại.
- Chú ý đến những đánh giá mới của thời đại.
Lời giải chi tiết:
Theo em nếu nhân vật Xúy Vân trong vở chèo Kim Nham sống ở thời điểm hiện đại có thể giải thoát bi kịch của bản thân như: Đầu tiên sẽ phải xin lỗi Kim Nham, cùng nhau ngồi nói chuyện để cả hai hiểu nhau, nói lí do tại sao mình lại làm như vậy chứ không nhất thiết phải giả điên để kết thúc cuộc hôn nhân này. Trước khi muốn kết thúc mối quan hệ vợ chồng với Kim Nham để chạy theo tình yêu của Trần Phương thì nàng phải tìm hiểu kĩ con người kia là như thế nào chứ không vì cảm xúc nhất thời.
